Ny Boky voalohan' ny Makabeo dia boky ao amin' ny Baiboly jiosy amin' ny teny grika atao hoe Septoaginta na Septanta.
Io boky io dia mitantara ny zavatra nataon' ny fianakaviana Hasmôneana nandritra ny tolona nataon' ireo Jiosy ho an' ny fahaleovan-tenany teo anelanelan' ny taona 175 sy 135 tal. J.K. Tsy hita ao amin' ny Baiboly jiosy amin' ny fiteny hebreo ny Boky voalohan' ny Makabeo. Boky deoterôkanônika izy ao amin' ny Baiboly katôlika sy ny Baiboly ôrtôdôksa fa apôkrifa kosa ho an' ny Prôtestanta.
Asa soratry ny mpanindrahindra tanindrazana ny Boky voalohan' ny Makabeo izay nosoratan' olon-tsy fantatra nafana fo tamin' ny fanohanana ny fianakavia-mpanjaka hasmôneana. Nifototra tamin' ny tahirin-kevitra ôfisialy ny fitantarany. Manodidina ny taona 100 tal. J.K. no nanoratana ilay boky, taorian' ny nahafatesan' i Simôna sy talohan' ny nidiran' i Pômpeio an-tsehatra tao Jerosalema tamin' ny taona 63 tal. J.K., satria miseho ho mankasitraka an' i Rôma ny mpanoratra. Dikan-teny grika avy amin' ny soratra hebreo no endrik' io boky io voatahiry, angamba ny Horonan-tsoratry ny Hasmôneana izany, izay lazain' i Flavio Jôsefa fa fivakina tamin' ny vanimpotoan' ny Tempoly Faharoa.
Mitantara ny fikomian' ny Makabeo hatramin' ny fanombohan' izany fikomiana izany tao Jodea hanoherana ireo mpanjaka seleokida ka hatramin' ny nanjakan' i Joany Hirkàno I ilay boky. Tantara niseho nandritra ny 40 taona izany.
Ny mpanoratra dia nandray ireo lohahevitra hita ao amin' ny tantaran' ny Jody (na Jiosy) tany aloha, indrindra ny ao amin' ny Bokin' ny Deoterônômy (na Deoterônômia) ny amin' ny fitandremana ny Lalàna. Ny Lalàna no zava-dehibe indrindra amin' ny zavatra rehetra ka izany no nampisy ny tsy fifanarahana eo amin' ny mpitandrina ny Lalàna sy ireo manohitra izany. Amin' ny mpanoratra dia voninahitra lehibe ny maty amin' ny ady mitam-piadiana entina hiarovana ny Lalàna, ary ny fanompoana ny tanindrazana dia fanompoana an' Andriamanitra.
Olona
Boky ara-tantara prôtôkanônika:
Boky ara-tantara deoterôkanônika:
This article uses material from the Wikipedia Malagasy article Boky voalohan' ny Makabeo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Mitondra ny lisansa CC BY-SA 4.0 ny votoatiny raha tsy misy zava-kafa ambara. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Malagasy (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.