Sars-Cov-2

Алғаш рет Ухань (Хубэй, Қытай) билігі анықтаған, қазіргі таңда жалғасып жатқан COVID-19 індетінің қоздырғышы.

SARS-CoV-2
Ғылыми топтастырылуы
Патшалық	Вирустар
Тұқымдас	Коронавирустар
Түр	Жаңа коронавирус (2019-nCoV)
Халықаралық ғылыми атауы
SARS-CoV-2
Ухань, Қытай, тіркелген жалғыз ошақтың орналасқан жері
Балтимур бойынша тобы
IV: Біржіпшелі (+)РНҚ-сы бар вирустар
[{{fullurl:commons:{{{Commons}}}|uselang=kk}} Ортаққордан сурет іздеу]

Алғашқыда індет ошағы теңіз өнімдері мен мал базарында анықталды деп хабарланғандықтан, вирус зоонозды инфекция болуы мүмкін деген болжам пайда болды, алайда әлі расталмады. Осы вирус пен басқа да белгілі вирус түрлерінің генетикалық құрылымын салыстыру барысында, оның SARS-CoV (79.5%) және әзірге байланысы зерттеліп жатқан жарғанат коронавирусының (96%) құрылымына ұқсайтыны анықталған.

Атауы вирус вирионының түрі тәжге ұқсайтындықтан, жаңа латын тіліндегі сorona (күн тәжі) және viridae (вирустар) сөздерінің бірігуінен құралған. Қазақстаның кей БАҚ өкілдері вирус атауын тәж вирусы, тәжвирус деп те жазып жүр. Бұдан бөлек вирустың Ухань короновирусы, Уханьдағы теңіз өнімдерін базарының пневмония вирусы және Ухань пневмониясы деген атаулары бар.

2019 жылы, желтоқсанның басында инфекция алғаш рет адамнан анықталды. Молекула сағатын қолдану арқылы анықтауда инфекцияның туындау уақыты шамамен сондай не одан ертерек екені белгілі болды. 2019-nCoV ошағы желтоқсанның ортасында Қытайдың Ухань қаласында анықталды. Жарияланған геном негізінде филогенетикалық зерттеу жүргізіліп, инфекицяның вирус жұқтырған жануардан берілуі мүмкін деген болжам туындады. Кейін вирус Қытай құрлығының басқа провинцияларына және Тайланд, Жапония, Тайуан, Оңтүстік Корея, Аустралия, Франция және Құрама Штаттарыға таралды.

2020 жылдың 21 ақпанындағы дерекке сәйкес әлем бойынша 76,779, адам вирус жұқтырғаны белгілі, оның 75,467 Қытай құрлығынан Қытайдан тыс жұқтырғандар не Уханьда болған, не сол өңірде болған адамман тікелей байланысқа түскен. Әзірге белгілі мәлімет бойынша барлығы 2,247 адам көз жұмған.

2019-nCoV коронавирусының белгілері пневмония не ауыр жіті респираторлы синдром әйгіленімдеріне ұқсас:

• 90% жағдайда қызба мен дене қызымының көтерілуі (38°С не одан жоғары, қалтырау)
• 80% жағдайда жалпы әлсіздік пен құрғақ, өнімсіз жөтел
• 20% жағдайда Тыныс алудың қиындауы
• 15% жағдайда тыныс жетіспеушілігі
• Есінен тану (өкпе тінінің үдемелі зақымдануынан)
• Кеуде тұсындағы ауырсыну сезімі
• Бас ауыруы
• Миалгия

Кеуде торы рентгенографиясында екі өкпенің бірдей зақымдалуын көруге болады. Ауруханаға түскен кездегі өмір көрсеткіштері (дене қызымы, жүректің жиырылу жиілігі не пульс, тыныс жиілігі, қан қысымы) тұрақты. Қан талдауында лейкоциттердің төмендеуі (лейкопеня мен лимфопения) анықталады.

Инкубациялық кезең 6-12 күнге созылады. Егер адамнан адамға жұқса, бес күннен аспайды. Көбіне жануардан берілген кезде инкубациялық кезеңнің ұзаруы жүреді.

Мәліметтерді алдын ала талдау нәтижесі бойынша науқас адаммен жанасқанда жұқпалылықтың жоғарылауы анықталған.

Вирустың адамнан адамға берілетіні анықталып, дәлелденді.

Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымы 2019-nCoV коронавирусын жұқтыру қаупін төмендету үшін қажет ұсынымдар жариялады:

• қолды жиі сабынмен не спиртті ерітінділермен жуу;
• жөтелгенде не түшкіргенде ауыз бен мұрынды білекпен не матамен жабу (кейін матаны лақтыра салған жөн);
• дене қызымы бар не жөтелген адаммен қатты жақындаспау;
• шикі не толық піспеген жануартекті өнімдерді тұтынбау.

Дәл қазір вирусқа қарсы арнайы ем жоқ, алайда бұрыннан бар вирусқақарсы препараттар негізінде шығарылуы мүмкін.