Բաբելոն

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բաբելոն (այլ կիրառումներ)

1894-539 թվականներին գոյություն ունեցած Բաբելոնի թագավորության մայրաքաղաքը։ Թագավորությունը կոչվել է Բաբելոն քաղաքի անունով։ Բաբելոնի հիմնական բնակչությունը սեմականացված խուռիներն (հայ-հարիներ) էին, շրջակա սեմական ժողովուդների փոքր խառնուրդով (նկատենք, որ հայոց հնագույն նախնիների՝ հարիների անվանումը սեմիթ պատմաբաններն ինչ-ինչ նկատառումներով վերափոխել են «խուռի» անվանման)։ Համմուրաբի արքայի օրոք Միջագետքի մեծ մասը միավորվել է Բաբելոնի տիրակալության ներքո։ Մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի կեսից զանգվածաբար Բաբելոն են թափանցել քասիտական ցեղեր, որոնք անկման են հասցրել նրա ստրկատիրական ծաղկուն պետությունը և հիմնել իրենց տիրապետությունը (1518-1204 թվականներ)։ Քասիտական տիրապետության անկումից հետո Բաբելոնը ժամանակավոր վերելք է ապրել նոր դինաստիայի ներկայացուցիչ Նաբուգոդոնոսոր I-ի օրոք (1146-1123), որը ետ է մղել հարևան Ասորեստանի և Էլամի ոտնձգությունները, պահպանել երկրի անկախությունն ու հզորությունը։ Նրանից հետո Բաբելոնի կենտրոնական իշխանությունը թուլացել է։ Այնուհետև Բաբելոնը բազմիցս ենթարկվել է Ասորեստանի տիրապետությանը։ Մ.թ.ա. 539 թվականին Աքեմենյան թագավոր Կյուրոս II Մեծը նվաճել է Բաբելոնը, և այն վերածվել է Աքեմենյան Պարսկաստանի փոխարքայության։ Ենթադրվում է, որ Բաբելոնի ապստամբները համագործակցել են ապստամբած Հայաստանի հետ։ Ալեքսանդր Մակեդոնացու նվաճումներից հետո Բաբելոնը կառավարել են մակեդոնական կուսակալները։ Մ.թ.ա. մոտ 140 թվականից Բաբելոնը մտել է Պարթևական, այնուհետև՝ Սասանյան պետության կազմի մեջ։ Շուրջ 30 տարի Բաբելոնի արքան է եղել Համմուրաբին (մ.թ.ա. 1792-1750 թվականներ), ում օրոք ստեղծվել է առաջին օրենսգիրքը` բաղկացած 282 հոդվածից։

Բնակավայր
Բաբելոն
Երկիր	{{Դրոշավորում/Աքեմենյան պետություն, Հին Մակեդոնիա, Սելևկյանների կայսրություն, Պարթևստան, Պարթևստան, Սասանյան Պարսկաստան, Ուղղահավատ խալիֆների պետություն, Հին Հռոմ, Բաբելոնի թագավորություն, Նորասորեստանյան թագավորություն, Նեոբաբելոնյան կայսրություն, Իրաք | Դրոշավորում/դրոշավորում | variant = | չափ = }}
Բնակչություն	150 000 մարդ
Բաբելոն Վիքիպահեստում

• I (Հին) Հարստություն
• Սումուաբում մ.թ.ա. 1894-1881
• Սումուլա-էլ մ.թ.ա. 1880-1845
• Սաբիում մ.թ.ա. 1844-1831
• Ափիլ-Սին մ.թ.ա. 1830-1813
• Սին-մուբալլիտ մ.թ.ա. 1812-1793
• Համմուրապի մ.թ.ա. 1792-1750
• Սամսու-իլունա մ.թ.ա. 1749-1712
• Աբիեշու մ.թ.ա. 1711-1684
• Ամմի-դիտանա մ.թ.ա. 1683-1647
• Ամմի-ցադուկա մ.թ.ա. 1646-1626
• Սամսու-դիտանա մ.թ.ա. 1625-1595
• II (Մերձծովյան I) Հարստություն
• Իլիման մ.թ.ա. մոտ 1722
• Իտտիիլինիբի
• Դամիկիլիշու
• Իշկիբալ
• Շուշշի
• Գուլկիշար մ.թ.ա. մոտ 1594
• Պեշգալդարամաշ
• Ադարակալամմա
• Ակուրուլաննա
• Մելամկուրկուռա
• Էյագամիլ մ.թ.ա. մոտ 1460
• III (Քասիթական) Հարստություն
• Գանդաշ մ.թ.ա. մոտ 1722
• Ագում Ա մ.թ.ա. մոտ 1700
• Կաշտիլիաշ Ա
• Ուշշի մ.թ.ա. մոտ 1650
• Աբիրատտաշ
• Կաշտիլիաշ Բ
• Ուր-զիգուրումաշ
• Խարբաշիպակ մ.թ.ա. մոտ 1600
• Տիպտակզի
• Ագում Բ մ.թ.ա. 1595-1571
• Կուրիգալզու Ա
• Նազիմարուտտաշ Ա
• Բուրնա-Բուրիաշ Ա մ.թ.ա.մոտ 1510
• Կաշտիլիաշ Գ
• Ագում Գ
• Կարաինդաշ Ա մ.թ.ա. մոտ 1415
• Կադաշման-Հարբե Ա
• Կադաշման-Էլիլ Ա
• Բուրնա-Բուրիաշ Բ մ.թ.ա. 1375-1347
• Կուրիգալզու Բ մ.թ.ա. 1345-1324
• Նազիմարուտտաշ Բ մ.թ.ա. 1323-1298
• Կադաշման-Թուրգու մ.թ.ա. 1297-1280
• Կադաշման-Էլիլ Բ մ.թ.ա. 1279-1265
• Կուդուր-Էլիլ մ.թ.ա. 1264-1256
• Շագարակտի-Շուրիաշ մ.թ.ա. 1255-1243
• Կաշտիլիաշ Դ մ.թ.ա. 1242-1235
• Էլիլ-նադին-շումի մ.թ.ա. 1227-1225
• Կադաշման-Հարբե Բ մ.թ.ա. 1227-1225
• Ադադ-շում-իդդին մ.թ.ա. 1224-1219
• Ադադ-շում-ուցուր մ.թ.ա. 1218-1189
• Մելի-Շիխու մ.թ.ա. 1188-1174
• Մարդուկ-ապլա-իդդին մ.թ.ա. 1173-1161
• Զաբաբա-շում-իդդին մ.թ.ա. 1160
• Էլիլ-նադին-ահհե մ.թ.ա. 1159-1157
• IV (Իսսինի II) Հարստություն
• Մարդուկ-կաբիտ-ահհեշու մ.թ.ա. 1156-1138
• Իտտի-Մարդուկ-բալատի մ.թ.ա. 1138-1133
• Նինուրթա-նադին-շումի մ.թ.ա. 1132-1127
• Նաբու-կուդուրի-ուցուր I մ.թ.ա. 1126-1105
• Էլիլ-նադին-ապլի մ.թ.ա. 1104-1101
• Մարդուկ-նադին-ահհե մ.թ.ա. 1100-1083
• Մարդուկ-շապիկ-զերի մ.թ.ա. 1082-1070
• Ադադ-ապլա-իդդին I մ.թ.ա. 1069-1048
• Մարդուկ-ահհե-էրիբա մ.թ.ա. 1047
• Մարդուկ-զեր- մ.թ.ա. 1046-1036
• Նաբու-շումու-լիբուր մ.թ.ա. 1034-1027
• V (Մերձծովյան II) Հարստություն
• Սիմբարշ-ահհե մ.թ.ա. 1024-1007
• Էամուկին-զերի մ.թ.ա. 1007-1006
• Կաշշու-նադին-ահհե մ.թ.ա. 1006-1003
• VI (Բազիի) Հարստություն
• Նինուրթա-կուդուրի-ուցուր I մ.թ.ա. 1003-986
• Շիևիկտի-Շուկամունա մ.թ.ա. 984-983
• VII (Էլամական) Հարստություն
• Մարբիտի-ապլի մ.թ.ա. 983-978
• VIII (Է) Հարստություն
• Նաբու-մուկին-ապլի մ.թ.ա. 979-944
• Նինուրթա-կուդուրի-ուցուր II մ.թ.ա. 944-ից
• Մար-բիտի-ահհե-իդդին մ.թ.ա. 943-ից
• Շամաշ-մուդամմիկ մ.թ.ա. մոտ 905
• Նաբու-շում-ուկին I մ.թ.ա. մոտ 895
• Նիբու-ապլա-իդդին մ.թ.ա. մոտ 870
• Մարդուկ-զակիր-շումի I մ.թ.ա. 854-819
• Մարդուկ-բալասսու-իկբի մ.թ.ա. 818-813
• Բաբա-ահ-իդդին մ.թ.ա. 812

5 անհայտ տիրակալներ

• Նինուրթա-ապլա-
• Մարդուկ-բել-զերի
• Մարդուկ-ապլա-ուցուր
• Էրիբա-Մարդուկ մ.թ.ա. մոտ 770
• Նաբու-շում-իշկուն մ.թ.ա. մինչև 748
• Նաբու-նացիր մ.թ.ա. 747-734
• Նաբու-նադին-զերի մ.թ.ա. 733-732
• Նաբու-շում-ուկին II մ.թ.ա. 732
• IX Հարստություն
• Նաբու-մուկին-զերի մ.թ.ա. 732-729
• Պուլու մ.թ.ա. 728-727
• Ուլուլայ մ.թ.ա. 726-722
• Մարդուկ-ապլա-իդդին II մ.թ.ա. 721-710,703
• Սարգոն մ.թ.ա. 709-705
• Սինահհերիբ մ.թ.ա. 704-703,688-681
• Մարդուկ-զակիր-շումի II մ.թ.ա. 703
• Բել-օբնի մ.թ.ա. 702-700
• Աշշուր-նադին-շումի մ.թ.ա. 699-694
• Ներգալ-ուշեզիբ մ.թ.ա. 693
• Մուշեզւբ-Մարդուկ մ.թ.ա. 692-689
• Ասարհադոն մ.թ.ա. 680-669
• Շամաշ-շում-ուկին մ.թ.ա. 667-648
• Կանդալանու մ.թ.ա. 647-627
• X (Նոր) Հարստություն
• Նաբոպալասար մ.թ.ա. 626-605
• Նաբու-կուդուրի-ուցուր II մ.թ.ա. 605-562
• Ամել-Մարդուկ մ.թ.ա. 562-560
• Ներիգղիսար մ.թ.ա. 560-556
• Լաբաշի-Մարդուկ մ.թ.ա. 556
• Նաբոնիդոս մ.թ.ա. 556-539