Ներկայիս ինքնիշխան միապետների ցանկ, միապետությունը իշխանության ձև է, որը ղեկավարվում է մեկ անձի կողմից, ով ղեկավարում է մինչև մահ։ Միապետի պաշտոնը ժառանգական է։ ժողովուրդն այստեղ իշխանության ձևավորման գործընթացում էական ազդեցություն չի ունենում։ Բացառության են կազմում մի քանի երկրներ, որտեղ միապետի պաշտոնը ընտրովի է, օրինակ՝ Մալազիայում։ Այս համակարգերը հակասում են միապետության մոդելի հայեցակարգին, սակայն սովորաբար համարվում են այդպիսին, քանի որ նրանք պահպանում են որոշակի համակցված բնութագրեր։ Միապետությունները բաժանվում են 2 խմբի՝
Բացարձակ միապետական կառավարման համակարգերում իշխանությունն ամբողջովին կենտրոնացած է միապետների ձեռքին, որը իրականացնում է ինչպես օրենսդիր, այնպես էլ գործադիր գործառույթներ։ Բացարձակ միապետություններ գոյություն ունեն աշխարհի մոտ 10 պետություններում։ Դրանցից ամենախոշորը Սաուդյան Արաբիան է, Օմանը, Կատարը։ Սահմանափակ միապետությունները իրենց հերթին բաժանվում են՝
Սահմանափակ միապետություններում, չնայած նրան, որ իշխանությունը փոխանցվում է ժառանգաբար, միապետի իշխանությունը սահմանափակված է սահմանադրությամբ և օրենքներով։ Սահմանադրական միապետություններում միապետը հանդիսանում է պետության գլուխը, սակայն գործադիր իշխանության ձևավորման գործընթացի վրա նա էական ազդեցություն չունի, կառավարության ձևավորման իրավունքը պատկանում է պառլամենտին։ Դուալիստական միապետություններում միապետը իրականացնում է մասնակի օրենսդիր, մասնակի գործադիր լիազորություններ, բացի դրանից միապետի գահակալության հարցը դրվում է քվեարկության պառլամենտում։ Դուալիստական միապետությունների օրինակներ են՝ ԱՄԷ-ը, Քուվեյթը, Բահրեյնը։ Սահմանադրական միապետությունները ավելի տարածված են։ Դրանցից են Մեծ Բրիտանիան, Ճապոնիան, Բելգիան, Նիդեռլանդները։ Շատ երկրներում հիմնականում իշխում է մեկ միապետ, թեև խնամակալը կարող է իշխել, երբ միապետը փոքր է, ներկա չէ, կամ էլ իվիճակի չէ իշխելու։ Այն դեպքերը, երբ երկու միապետերը միաժամանակ ղեկավարում են մեկ պետություն, ինչպես Անդորրայի ներկայիս իրավիճակը, հայտնի են որպես ստատուս քվո։ Միապետներն տարբերվում են իրենց կոչումներով և կառավարման եղանակով։
Միապետներին կոչում են տարբեր անվանումներով՝ «թագավոր» և «թագուհի», «իշխան» և «արքայադուստր», «կայսր» և «կայսրուհի»։ Տեղական լեզուներով դրանք դիմվում են այլ կերպ։
Հուշում | Նկարագիրը |
---|---|
Միապետ | Միապետի անունը, նախնիները |
կառավարման տևողությունը | Թագադրման օրը, ամիսը, ամսաթիվը |
Արքայատոհմը | Արքայական ազգանունը, ըստ արյունակցական կապի |
Տեսակը | Միապետության ձևի, միապետի կառավարման դերը |
Հաջորդականությունը | Մեթոդն ու օրինակներն ըստ հաջորդական ցուցակի |
Ժառանգականությունը | Միապետի կամ միպետության կատարման արարողակարգը |
Նշումներ | Որտեղ հատուկ ոլորտը հասանելի չէ |
— | Ամսաթիվը հասանելի չէ |
Երկիրը | Նկարը | Միապետը | Ծննդյան տարեթիվը | Կառավարման սկիզբը | Տիտղոսը |
---|---|---|---|---|---|
Անդորրա | Ժուան Էնրիկ Վիվես ի Սիսիլիյա | 1949 | 24 հուլիս2003 | 12 մայիս||
Էմանուել Մակրոն | 1977 | 21 դեկտեմբեր2017 | 14 մայիս|||
Բելգիա | Ֆիլիպ (Բելգիայի արքա) | 1960 | 15 ապրիլ2013 | 21 հուլիսԲելգիայի միապետ | |
Վատիկան | Ֆրանցիսկոս (Հռոմի պապ) | 1936 | 17 դեկտեմբեր2013 | 13 մարտՀռոմի Պապ, Տիտղոսը Հռոմի պապ, Հռոմի եպիսկոպոս, Քրիստոնեական առաջնորդ, Իշխան հոգևոր ժառանգորդ, Համընդհանուր Եկեղեցու Գերագույն Քահանայապետ, Մեծ Հայրապետ, Իտալիայի Արքեպիսկոպոս, Հռոմի նահանգի արքեպիսկոպոս և մետրոպո, Վատիկան քաղաքի գերիշխան, Աստծո ծառա | |
Մեծ Բրիտանիա | Եղիսաբեթ II | 1926 | 21 ապրիլ1952 | 6 փետրվարՄիացյալ Բրիտանական թագավորության և Հյուսիսային Իռանդիայի և նրա մյուս տարածաշրջանների ու տարածքների թագուհի, Համագործակցության ղեկավար, հավատքի պաշտպան | |
Դանիա | Մարգարետ II | 1940 | 16 ապրիլ1972 | 14 հունվարԴանիայի թագուհի | |
Իսպանիա | Ֆիլիպ VI | 1968 | 30 հունվար2014 | 19 հունիսԻսպանիա, Կաստիլիա, Լեոն, Արագոն, Երկու Սիցիլիաներ, Երուսաղեմ, Նավառա, Գրանադա, Տոլեդո, Վալենսիա, Գալիսիա, Մալյորկա, Սևիլյա, Սարդինիա, Կորդովա, Կորսիկա, Մուրսիա, Մենյորկա, Խաեն, Ալգարվե, Ալխեսիրիսա, Ջիբրալթար, Արևելյան Իսպանիա, Վեստ-Ինդիա, Օվկիանիայի կղզիների ցամաքների և Ծովերի, Ավստրիայի Դուքս, Բուրգունդիայի դուքս թագավորը | |
Լիխտենշտայն | Հանս-Ադամ II | 1945 | 14 փետրվար1989 | 13 նոյեմբերԼիխտեյնշտայնի Իշխանաց Իշխան, Տրոպաուի և Յագերնդորֆի Դուքս, Գիբերգի Ռիտբերգի Կոմս | |
Լյուքսեմբուրգ | Հենրի Ալբերտ (Լյուքեմբուրգի Մեծ դուքս) | 1955 | 16 ապրիլ2000 | 7 հոկտեմբերԼուքսենբուրգի Մեծ Իշխան, Նասսաուի Դուքս, Բուրբոն-պարմսկի Արքայազն, Աայնայի Կոմս | |
Մոնակո | Ալբեր II(Մոնակոյի իշխան) | 1958 | 14 մարտ2005 | 6 ապրիլԻնքնավար Մոնակոյի Իշխան, Ենտիունայի Դուքս, Բոի Մարկիզ, Կարլադի Կոմս, Պոլինյակի Կոմս, Կալվինի Բարոն, Բյուիի Բարոն,Սեն-Ռեմի Պարով, Մատինյոնի պարոն, Տարինիի Կոմս, Սեն-Լոի Բարոն, Լա Լյուտյումերի Բարոն, Ամբիի Բարոն, Էտուտվիլի Դուքս, Մազարինի Դուքս, Խիսարի Մարկիզ | |
Նիդերլանդներ | Վիլեմ Ալեքսանդր | 1967 | 27 ապրիլ2013 | 30 ապրիլՆիդեռլանդների արքա, Օրանսկի րքայազն, Օրանսկի-Նասսաու արքայազն , Պարոն վան Ամսբերգ | |
Նորվեգիա | Հարալդ V | 1937 | 21 հունվար1991 | 17 հունվարՆորվեգիայի արքա | |
Շվեդիա | Կառլ XVI Գուստաֆ | 1946 | 30 ապրիլ1973 | 15 սեպտեմբերՇվեդական արքա |
Երկիրը | Նկարը | Միապետը | Ծննդյան տարեթիվը | Կառավարման սկիզբը | Տիտղոսը |
---|---|---|---|---|---|
Աբու Դաբի | Խալիֆա իբն Զայիդ ալ-Նահյան | 1948 | 25 հունվար2004 | 3 նոյեմբերԱբու Դաբիի Էմիր | |
Բահրեյն | Համադ Իբն Իսա Ալ-Խալիֆա | 1950 | 28 հունվար1999 | 6 մարտԲահրեյնի թագավոր | |
Բրունեյ | Հասսանալ Բոլկիախ | 1946 | 15 հուլիս1967 | 5 հոկտեմբերԲրունեի սուլթան և Յանգի Դի-Պերտուն Բրունեյ-Դարուսսալամ | |
Բութան | Ջիգմե Կխեսար Նամգյալ Վանգչուկ | 1980 | 21 փետրվար2006 | 15 դեկտեմբերԲութանի արքա | |
Դուբայ | Մուհամմադ իբն Ռաշիդ ալ-Մաքթում | 1949 | 22 հուլիս2006 | 4 հունվարԴուբայի Էմիր | |
Հորդանան | Աբդուլլահ II | 1962 | 30 հունվար1999 | 7 փետրվարՀորդանանի արքա Խաշիմիթյան արքայատոհմից | |
Կամբոջա | Նորոդոմ Սիամոնի | 1953 | 14 մայիս2004 | 14 հոկտեմբերԿամբոջայի արքա | |
Կատար | Թամիմ բեն Համիդ ալ-Սանի | 1980 | 3 հունիս2013 | 25 հունիսԿատարի Էմիր | |
Քուվեյթ | Սաբահ ալ-Սաբահ | 1929 | 6 հունիս2006 | 24 հունվարՔուվեյթի Էմիր | |
Մալայզիա | Մահմադ Մարիս Պետրա | 1969 | 6 հոկտեմբեր2016 | 13 դեկտեմբերՅանգ դի-Պերտուան Ագոնգշ Շերի Պադուկա Յանգ դի-Պերտաուան Ագոնգ | |
Օման | Քաբոս բին Սաիդ Ալ Սաիդ | 1940 | 18 նոյեմբեր1970 | 9 օգոստոսՕմանի սուլթան | |
Ռաս ալ-Խայմայի Էմիրություն | Սաուդ բին Սակր ալ-Քասիմի | 1956 | 10 փետրվար2010 | 27 հոկտեմբերՌաս ալ-Խայմայի Էմիրություն էմիր | |
Սաուդյան Արաբիա | Սալման Բին Աբդուլ Ազիզ Ալ-Սաուդ | 1935 | 31 դեկտեմբեր2015 | 23 հունվարՍաուդյան Արաբիայի թագավոր | |
Թաիլանդ | Մահա Վաջիրալոնգկորն | 1958 | 28 հուլիս2016 | 13 հոկտեմբերԹաիլանդի արքա | |
Ումմ ալ-Քուվեյնի Էմիրություն | Սաուդ բին Ռաշիդ ալ-Մուալլա | 1952 | 01 հոկտեմբեր2009 | 02 հունվարՈւմմ ալ-Քուվեյնի Էմիրության էմիր | |
Ֆուջեյրայի Էմիրություn | Համադ II բին Մահամմադ աշ-Շարկի | 1948 | 25 մայիս1974 | Էլ-Ֆուջեյրայի Էմիր | |
Շարջայի Էմիրություն | Սուլթան III բին Մուհամմադ ալ-Քասիմ | 1939 | 06 հուլիս1972 | 25 հունվարՇարջայի Էմիր | |
Ճապոնիա | Ակիհիտո | 1933 | 23 դեկտեմբեր1989 | 7 հունվարՃապոնիայի կայսր |
Երկիրը | Նկարը | Միապետը | Ծննդյան տարեթիվը | Կառավարման սկիզբը | Տիտղոսը |
---|---|---|---|---|---|
Լեսոթո | Լետսիե III | 1963 | 17 հուլիս1990 — | 12 նոյեմբերԼեսոթոյի արքա | |
Մարոկկո | Մոհամմեդ VI | 1963 | 21 օգոստոս1999 | 23 հուլիսՄարոկկոյի արքա | |
Էսվատինի | ՄսվատիIII | 1968 | 19 ապրիլ1986 | 25 ապրիլՍվազիլենդի արքա |
Երկիրը | Նկարը | Միապետը | Ծննդյան տարեթիվը | Կառավարման սկիզբը | Տիտղոսը |
---|---|---|---|---|---|
Տոնգա | Տուպոու VI | 1959 | 12 հուլիս2012 | 18 մարտՏոնգայի արքա |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Ներկայիս ինքնիշխան միապետների ցանկ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.