Աբելիզավրայիններ

Աբելիզավրայիններ
Դասակարգում
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս	Սողուններ (Reptilia)
Վերնակարգ	Դինոզավրեր (Dinosauria)
Կարգ	Մողեսակոնքայիններ (Saurischia)
Ենթակարգ	Theropoda
Ինֆրակարգ	†Ցերատոզավրեր (Ceratosauria)
Վերնաընտանիք	†Abelisauroidea
Ընտանիք	†Աբելիզավրայիններ (Abelisauridae) Bonaparte & Novas, 1985

Ինչպես տերոպոդների մեծամանասնությունը, աբելիզավրայինները գիչատիչ երկոտանի դինոզավրեր էին։ Նրանց բնորոշ էին ետևի ամրակազմ վերջավորությունները և ակոսներով ու փոսերով խոշոր զարդարանքները՝ գանգերի վրա։ Բազմաթիվ աբելիզավրայինների մոտ, ինչպիսին է կարնոտավրը, առջևի վերջույթները թերաճ են, գանգը կարճ է, իսկ աչքերի վերևում աճում են ոսկրային կատարներ։ Հայտնի աբելիզավրայինների մեծ մասի երկարությունը դունչից մինչև պոչի ծայր՝ 5-ից մինչև 9 մետր է, իսկ Աֆրիկայում՝ Քենիայի Տուրկանայի շրջանի հյուսիս-արևմուտքում գտնված նոր և դեռ անանուն նմուշը հասնում է 11-12 մետր երկարության։ Մինչ աբելիզավրայինների բավականին լավ ուսումնասիրվելը, նրանց հատվածական մնացորդները երբեմն նույնականացվում էին որպես հնարավոր հարավամերիկյան տիրանոզավրեր։

Առաջին աբելիզավրայինների բրածոները թվագրվում են վաղ կավճի դարաշրջանին (թեև յուրայի դարաշրջանի կեսերով թվագրվող ոսկորները նույնպես կարող են պատկանել աբելիզավրայիններին), և առնվազն մեկ ցեղ (Majungasaurus) ապրել է ուշ կավճի դարաշրջանի վերջում (66 մլն․ տարի առաջ)։

Ինչպես տերոպոդների մեծամանասնությունը, աբելիզավրերը գիչատիչ երկոտանի դինոզավրեր էին։ Աբելիզավրայիններին բնորոշ առանձնահատկություններին կարելի է վերագրել ետևի վերջույթների հաստությունը, գանգի ոսկորների վրա զանազան գոյացությունները՝ ակոսներով և անցքերով։ Բազմաթիվ աբելիզավրայինների մոտ, ինչպես օրինակ կարնոտավրն է, առջևի վերջույթները թերաճ են, գանգը կարճ է, իսկ աչքերի վերևում աճում են ոսկրային կատարներ։ Հայտնի աբելիզավրերի մեծ մասի երկարությունը դունչից մինչև պոչի ծայր՝ 5-ից մինչև 9 մետր է։

 

Հնէաբաններ Խոսե Բոնապարտը և Ֆերնանդո Նովասը 1985 թվականին հորինում են Abelisauridae անունը, երբ նրանք նկարագրում էին համանուն Abelisaurus-ին։ Անվանումը ծագում է հնէաբան Ռոբերտո Աբելի ազգանունից, ով գտել է Աբելիզավրի բրածո մնացորդներ, և հունարեն σαυρος (sauros) բառից, որը նշանակում է «հսկա մողես, մողես»։ Շատ տարածված -idae վերջածանցը սովորաբար կիրառվում է կենդանաբանական ընտանիքների համար և ծագում է հունարեն -ιδαι (-idai) վերջածանցից, որը նշանակում է հոգնակի գոյական։

Abelisauridae-ն Կառլ Լիննեյի կողմից դասակարգված ընտանիք է, հիմնված աստիճանակարգով, ներառված Abelisauroidea վերնաընտանիքի մեջ, որը պատկանում է ցերատոզավրերի ինֆրակարգին, և իր մեջ ներառում է նաև Noasauridae ընտանիքը։ Կլադան մի քանի սահմանումներ է ունեցել ֆիլոգենետիկ տաքսոնոմիայի մեջ։ Ի սկզբանե այն սահմանվել է որպես հանգույցների վրա հիմնված տաքսոն, ներառյալ Աբելիզավրը, Կարնոտավրը, նրանց ընդհանուր նախահայրը և բոլոր հետնորդները։

 

 

Հետագայում այն վերասահմանվում է որպես ցողունային տաքսոն՝ ներառելով բոլոր կենդանիներին, որոնք ավելի սերտ են կապված աբելիզավրի հետ (կամ ավելի ամբողջական կարնոտավրի հետ) հետ, քան Նոազավրի։ Հանգույցի վրա հիմնված սահմանումը չի ներառում այնպիսի կենդանիներ, ինչպիսիք են Ռուգոպսը կամ Իլոկելեզիան, որոնք համարվում են ավելի բազալ, քան աբելիզավրը, և սահմանման մեջ ներառված են ցողունի հիման վրա։ Աբելիազավրայինների մեջ առանձնանում է Carnotaurinae խումբը, իսկ Carnotaurinae-ը ներառում է Carnotaurini կլադան, որին է պատկանում են աուկազավրը և կարնոտավրը։

Ամբողջական բրածո կմախքներ նկարագրվել են միայն ավելի բարձր տիպի աբելիզավրայինների մոտ (ինչպիսիք են՝ կարնոտավրը և աուկազավրը), ինչը դժվարացնում է կմախքի որոշիչ հատկանիշների որոշելը ամբողջ ընտանիքի համար։ Սակայն, նրանց մեծ մասը հայտնի են գանգի առնվազն մի քանի բրածո մնացորդներից, այդ իսկ պատճառով ընդհանուր հատկանիշները հիմնականում վերաբերում են նրան։