શ્રીનાથજી મંદિર

વૈષ્ણવો દ્વારા તે એક મહત્વપૂર્ણ તીર્થસ્થાન માનવામાં આવે છે.

શ્રીનાથજી મંદિર, નાથદ્વારા
શ્રીનાથજી મંદિરનું દ્વાર
ધર્મ
જોડાણ	હિંદુ
દેવી-દેવતા	શ્રીનાથજી (કૃષ્ણનું બાળસ્વરૂપ)
સ્થાન
સ્થાન	નાથદ્વારા
રાજ્ય	રાજસ્થાન
દેશ	ભારત
સ્થાપત્ય
નિર્માણકાર	ગોસ્વામી પૂજારીઓ
પૂર્ણ તારીખ	૧૬૭૨
વેબસાઈટ
https://www.nathdwaratemple.org/

 

શ્રીનાથજીનું સ્વરૂપ અથવા દૈવી સ્વરૂપ સ્વયં પ્રગટ થાય છે. દંતકથા અનુસાર ભગવાન કૃષ્ણના દેવ, પથ્થરથી સ્વયં પ્રગટ થાય છે અને ગોવર્ધન ટેકરીઓમાંથી ઉભરી આવે છે. ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ, શ્રીનાથજીની છબીની પૂજા મથુરા નજીક ગોવર્ધન ટેકરી ખાતે સૌપ્રથમ કરવામાં આવી હતી. શરૂઆતમાં આ છબી યમુના નદી કિનારે 1672 માં મથુરાથી સ્થાનાંતરિત થઈ હતી અને તેને આશરે છ મહિના સુધી આગ્રામાં જાળવી રાખવામાં આવી હતી, દંતકથા અનુસાર, મુગલ શાસક ઔરંગઝેબ, જેણે આગ્રામાં તેમની સાથે પ્રતિષ્ઠિત દેવતા રાખવાની ઇચ્છા રાખી હતી. ત્યારબાદ, મુગલ શાસક ઔરંગઝેબ દ્વારા કરાયેલા જંગલી વિનાશથી બચાવવા માટે, છબીને દક્ષિણ તરફ રથ પર આગળ ખસેડવામાં આવી. જ્યારે દેવતાનો રથ સિહદ અથવા સિંહાદ ગામે સ્થળ પર પહોંચ્યા ત્યારે બળદ ગાડીના પૈડા કાદવ માં ખૂપી ગયા.અને રથ આગળ જઈ શકે તેમ નહોતો. સાથે પૂજારીઓ નેસમજાયું કે ચોક્કસ સ્થાન પ્રભુના પસંદ કરેલ હાજર હતી, ત્યાં મંદિર (હવેલી) પછી મહારાણા રાજ સિંહ (મેવાડ)ના રક્ષણ હેઠળ બાંધવામાં આવી હતી . શ્રીનાથજી મંદિરને 'શ્રીનાથજીની હવેલી' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ મંદિર ગોસ્વામી પૂજારીઓ દ્વારા 1672 માં બનાવવામાં આવ્યું હતું.

1934 માં ઉદયપુર દરબાર દ્વારા ફરમાન જારી કરવામાં આવ્યું, જેના દ્વારા, તે ઘોષિત કરાયું કે ઉદયપુરના કાયદા અનુસાર, શ્રીનાથજીને સમર્પિત અથવા પ્રસ્તુત અથવા અન્યથા દેવની મંદિરની મિલકત હતી.. તે સમય માટે મહારાજ ફક્ત કહેવાતી સંપત્તિના અભિરક્ષક, વ્યવસ્થાપક અને ટ્રસ્ટી હતા અને ઉદયપુર દરબારને દેખરેખ કરવાનો સંપૂર્ણ અધિકાર હતો કે મંદિરને સમર્પિત 562 સંપત્તિનો ઉપયોગ મંદિરના કાયદેસર હેતુ માટે કરવામાં આવ્યો હતો.

શ્રીનાથજી કૃષ્ણના સ્વરૂપનું પ્રતીક છે, જ્યારે તેમણે ગોવર્ધન ટેકરી ઉંચી કરી, જ્યારે એક હાથ ઉંચો કર્યો. એક જ કાળા આરસના રૂપમાંની આ તસવીર, જ્યાં ભગવાન તેના ડાબા હાથને ઉભા કરીને અને જમણા હાથને કમર પર આરામ કરીને, હોઠની નીચે એક વિશાળ હીરા સાથે પ્રગટ કરે છે. કાળા આરસપહાણના પથ્થરમાંથી બેસ-રાહતમાં આ દેવતાની કોતરણી કરવામાં આવી છે, જેમાં બે ગાય, એક સિંહ, એક સાપ, બે મોર અને એક પોપટની કોતરણી છે અને તેની પાસે ત્રણ ઋષિ મુકાયેલા છે.

માર્ચ ૨૦૨૦માં કોરોનાવાયરસ રોગને કારણે સત્તાવાળાઓએ દર્શન ને ૮ વખતથી ઘટાડીને ૪ વખત કરવાનો નિર્ણય કર્યો છે. તેઓએ દર્શન માટે એક જ સમયે ફક્ત ૫૦ લોકોને જ મંજૂરી આપવાનું નક્કી કર્યું.