برلین: پایتخت آلمان
برلین یا برلن (آلمانی: ( شنیدن)) پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آلمان از نظر وسعت و جمعیت است.
این شهر با بیش از ۳٫۸۵ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین شهر اتحادیه اروپا بر اساس جمعیت درون محدودهٔ شهری محسوب می‌شود. برلین یکی از ایالت‌های آلمان به‌شمار می‌رود و توسط ایالت براندنبورگ محصور شده و پوتسدام، پایتخت براندنبورگ، در نزدیکی آن قرار دارد. منطقهٔ شهری برلین حدود ۴٫۵ میلیون نفر جمعیت دارد و بنابراین پرجمعیت‌ترین منطقه شهری در آلمان است. منطقه کلانشهری برلین/براندنبورگ حدود ۶٫۲ میلیون نفر جمعیت دارد و پس از منطقه کلانشهری راین-رور، دومین منطقهٔ بزرگ کلانشهری آلمان و ششمین منطقهٔ بزرگ کلانشهری از نظر تولید ناخالص داخلی در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود.
برلین | |
|---|---|
 نشان | |
| لقب(ها): شهر خاکستری آتنِ شپری | |
| مختصات: ۵۲°۳۱′۱۲″ شمالی ۱۳°۲۴′۱۸″ شرقی / ۵۲٫۵۲۰۰۰°شمالی ۱۳٫۴۰۵۰۰°شرقی | |
| کشور | آلمان |
| ایالت | برلین |
| مدیریت | |
| • هیئت حاکمه | مجلس نمایندگان برلین |
| • شهردار برلین | کای واگنر (CDU) |
| • آرا در بوندسرات | ۴ (از ۶۹) |
| • کرسی در بوندستاگ | ۲۹ (از ۷۳۶) |
| مساحت | |
| • شهر/ایالت | ۸۹۱٫۳ کیلومتر مربع (۳۴۴٫۱ مایل مربع) |
| • شهری | ۳٬۷۴۳ کیلومتر مربع (۱۴۴۵ مایل مربع) |
| • کلانشهری | ۳۰٬۵۴۶ کیلومتر مربع (۱۱۷۹۴ مایل مربع) |
| بلندی | ۳۴ متر (۱۱۲ پا) |
| جمعیت (۲۰۲۴) | |
| • شهر/ایالت | ۳۵۷۶۸۷۳ |
| • شهری | ۴۸۹۰۳۶۳ |
| • کلانشهری | ۶۱۴۴۶۰۰ |
| • تراکم کلانشهری | ۲۰۱/کیلومتر مربع (۵۲۰/مایل مربع) |
| نام اهلیت(ها) | برلینی (در فارسی) Berliner (مذکر), Berlinerin (مؤنث) (در آلمانی) |
| تولید ناخالص داخلی | |
| • شهر/ایالت | €۱۷۹٫۳۷۹ میلیارد (۲۰۲۲) |
| • کلان‌شهر | €۲۶۸٫۱۷۹ میلیارد (۲۰۲۲) |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۰۱:۰۰ (CET) |
| • تابستانی (DST) | یوتی‌سی +۰۲:۰۰ (CEST) |
| پیش‌شماره(های) تلفن | ۰۳۰ |
| زمین‌کدیابی | NUTS Region: DE3 |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | DE-BE |
| پلاک خودرو | B |
| دامنه سطح‌بالای عمومی جغرافیایی | .berlin |
| وبگاه | |
.jpg)
برلین در امتداد رودخانهٔ شپری ساخته شده است که در غرب شهر در محلهٔ شپانداو به هافل می‌ریزد. این شهر دارای دریاچه‌هایی در محله‌های غربی و جنوب شرقی است که بزرگ‌ترین آن‌ها موگل‌زی است. حدود یک سوم از وسعت شهر از جنگلها، پارک‌ها و باغ‌ها، رودخانه‌ها، کانال‌ها و دریاچه‌ها تشکیل شده است.
اولین سند تاریخی از برلین به قرن سیزدهم برمی‌گردد و این شهر بر سر دو مسیر مهم تجاری تاریخی قرار داشته است. برلین به ترتیب پایتخت مارگراف‌نشین براندنبورگ (۱۴۱۷–۱۷۰۱)، پادشاهی پروس (۱۷۰۱–۱۹۱۸)، امپراتوری آلمان (۱۸۷۱–۱۹۱۸)، جمهوری وایمار (۱۹۱۹–۱۹۳۳) و آلمان نازی (۱۹۳۳–۱۹۴۵) بوده است. برلین در طول عصر روشنگری، نئوکلاسیسیسم و انقلاب‌های ۱۸۴۸–۱۸۴۹ آلمان قطبی علمی، هنری و فلسفی بوده است. در طی دورهٔ گروئندرتسایت، رونق اقتصادی ناشی از صنعتی‌سازی باعث افزایش سریع جمعیت در برلین شد. برلین دهه ۱۹۲۰ سومین شهر بزرگ جهان از نظر جمعیت بود.
برلین بعد از جنگ جهانی دوم و به دنبال اشغال شهر، به وسیلهٔ دیوار برلین به دو بخش برلین غربی و برلین شرقی تقسیم شد. برلین شرقی پایتخت آلمان شرقی بود و پس از وحدت آلمان در سال ۱۹۹۰، برلین بار دیگر پایتخت کل آلمان شد.
اقتصاد برلین بر فناوری پیشرفته و بخش خدمات متکی است که طیف گسترده‌ای از صنایع خلاق، استارت آپ‌ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت‌های رسانه‌ای را در بر می‌گیرد. برلین به عنوان قطب حمل و نقل هوایی و ریلی قاره عمل می‌کند و دارای شبکهٔ حمل و نقل عمومی پیچیده‌ای است. گردشگری در برلین این شهر را به یک مقصد جهانی محبوب تبدیل کرده است. صنایع مهم شامل فناوری اطلاعات، مراقبت از سلامت، مهندسی پزشکی، زیست‌فناوری، صنعت خودروسازی و الکترونیک هستند.
برلین چندین دانشگاه از جمله دانشگاه هومبولت برلین، دانشگاه فنی برلین و دانشگاه آزاد برلین را در خود جای داده است. باغ‌وحش برلین پربازدیدترین باغ وحش در اروپا است. استودیو بابلسبرگ اولین مجموعه استودیوی فیلمبرداری بزرگ در جهان است و فیلم‌های بسیاری در برلین ساخته شده‌اند.
برلین همچنین دارای سه مکان در فهرست میراث جهانی یونسکو است: جزیره موزه، کاخ‌ها و پارک‌های پوتسدام و برلین و ساختمان‌های مسکونی مدرنیسم برلین. از دیگر بناهای تاریخی می‌توان به دروازه براندنبورگ، ساختمان رایشستاگ، پوتسدامر پلاتس، یادبود یهودیان کشته‌شدهٔ اروپا و یادبود دیوار برلین اشاره کرد. برلین موزه‌ها، گالری‌ها و کتابخانه‌های متعددی دارد.
تاریخ
بسیاری از رویدادهای تاریخی آلمان در این شهر رخ داده‌اند. پس از دوران نازی‌ها و پایان یافتن جنگ دوم جهانی، این خطه بین چهار قدرت بزرگ جهان، آمریکا، فرانسه، بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی تقسیم شد. در سال ۱۹۶۱ سرانجام جدایی دو بخش از آلمان با ساختن دیوار در برلین قطعی شد. تا ۹ نوامبر سال ۱۹۸۹ و انقلاب صلح‌آمیز مردم آلمان شرقی، این دیوار هم‌چنان برقرار بود. یک سال پس از آن، دو آلمان به‌طور رسمی متحد شدند.
پس از اتحاد دوباره آلمان گفتگو بر سر انتقال پایتخت از بن به برلین آغاز شد. در ۲۰ ژوئن ۱۹۹۱ در بوندستاگ در یک رای‌گیری ۳۲۰ نماینده به بن و ۳۳۷ نماینده به برلین رای دادند.
هم‌اکنون برلین، پایتخت آلمان، مرکز دولت و مجلس فدرال این کشور است، هر چند که هنوز برخی از وزارت‌خانه‌ها، شعبه‌هایی نیز در شهر بن، پایتخت پیشین آلمان دارند.
اقتصاد
از شهروندانی که در این شهر آماده به کار هستند؛ نزدیک به ۵۰ درصد در مراکز وابسته به صنایع مختلف مشغول به کارند. ۱۵درصد از طریق دادوستد روزگار می‌گذرانند، ۱۳درصد در صنعت و ۱۲ درصد در ادارات دولتی کار می‌کنند.
مهندسی سامانه‌های الکتریکی بزرگ‌ترین بخش صنعتی در این شهر به‌شمار می‌آید که ۴/۳۱درصد از نیروهای کاری را به خود اختصاص داده است.
از دیگر بخش‌های بزرگ صنعتی که دستی در اقتصاد این شهر دارند، می‌توان صنایع مکانیک، خودروسازی، شیمی، مواد غذایی، فروشگاه‌های آنلاین، عمران و ساخت و ساز، ترابری، بیوتکنولوژی، محیط زیست، هتل‌داری، مهندسی پزشکی و پژوهش و فناوری را نام برد.
در سال ۲۰۱۵ تولید ناخالص داخلی (GDP) برلین به ۱۲۴ میلیارد یورو رسید که در مقایسه به سال پیش ۵/۴ درصد رشد داشته است. خدمات بخش عمده بازار کار برلین را در دست دارد و در نوامبر ۲۰۱۵ آمار بیکاری به ۱۰ درصد رسید. در بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ در برلین بیش از ۱۳۰ هزار شغل ایجاد شده است. در سال ۲۰۱۸ این رقم به عدد ۱۴۷ میلیارد یورو رسید.
پژوهش و توسعه نیز سهم عمده‌ای در اقتصاد برلین دارد. شرکت‌های بزرگی همچون فولکس‌واگن، فایزر، و SAP آزمایشگاه‌های نوآوری خود را به برلین منتقل کرده و در پارک فناوری و تجارت آدلر سهوف که بزرگ‌ترین پارک فناوری از نظر درآمد در آلمان است، مستقر شده‌اند. در منطقه اقتصادی اروپا برلین به مرکزی برای انتقال شرکت‌ها و همچنین سرمایه‌گذاری بین‌المللی تبدیل شده است.
جغرافیا
این مقاله به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
۲۴ درصد از مساحت شهر را جنگلها و دریاچه‌های زیبا پوشانده، دره رود اسپری که از شرق تا غرب امتداد دارد و به میزان ۱۹۷ کیلومتر در رودخانه‌ها و کانال‌هایی که قابل کشتیرانی، سهیم است. ۴۷ درصد از زمین‌های این شهر دارای کاربری‌های متفاوت است، ۸ درصد برای زیر سازه‌های ترافیکی در نظر گرفته شده و ۴۳ درصد برای فضای سبز و چشم‌اندازهای طبیعی مطرح است که از این میزان ۱۷ درصد آن به جنگلها، ۱۲ درصد به پارک‌ها، ۷درصد به اراضی کشاورزی و ۷ درصد به دریاچه‌ها اختصاص دارد. ۲۰ درصد فضای باز نیز به عنوان زمین‌های جان پناه جهت بلایای طبیعی در اطراف شهر قرار دارد.
برلین در تغییر
این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمیکند. |
بخشی از شهر که بناهای دولتی در آن واقع هستند، مانند رایشستاگ که مجلس فدرال آلمان در آن قرار دارد، دروازه براندنبورگ، یا میدان‌هایی چون بازار ژاندارمری، از جمله دیدنی‌های شهر برلین است که تاریخ معاصر آلمان در آن‌ها نوشته می‌شود. در میدان پوتسدام که در زمان جنگ سرد به آن «نوار مرگ» می‌گفتند، چندی است که ساختمان‌های بسیار مدرن و بلند و دیدنی بنا شده‌اند. میدان الکساندر، که در دورهٔ حکومت آلمان دموکراتیک میدان مرکز مرکزی برلین شرقی بود در سال‌های گذشته تغییرات اساسی کرده است. همچنین در برخی از محله‌های برلین، به ویژه در بخش شرقی آن، رد پای تاریخ را می‌توان یافت.
این بنا در دههٔ ۱۹۰۰ میلادی، ساخته‌شد.
فرهنگ
نخستین رادیوی محلی برلین در اکتبر ۱۹۲۳ راه‌اندازی شد.
برلین یکی از جذاب‌ترین شهرهای جهان برای شب‌زنده‌داری است. هم‌اکنون قسمت‌های شرقی شهر برلین از لحاظ تفریح شبانه معروف هستند.
این شهر بزرگ، مرکز سیاسی و فرهنگی آلمان است و به خاطر تقسیم آن به دو بخش برلین غربی و برلین شرقی در سال‌های بین ۱۹۴۹ تا ۱۹۸۹ دارای یکی از متنوع‌ترین محیط‌های شهری اروپا است.
جشنواره فیلم برلین (برلیناله)
شهر برلین در ماه فوریه هر سال، میزبان جشنواره بین‌المللی فیلم برلین یا برلیناله (به آلمانی: Berlinale) است. برلیناله یکی از رویدادهای مهم سینمایی جهان به‌شمار می‌آید. برلیناله نخستین بار در سال ۱۹۵۱ با نمایش فیلم ربکا، ساخته آلفرد هیچکاک گشایش یافت.
جشنواره فیلم برلین در کنار جشنواره فیلم ونیز و جشنواره فیلم کن، مهم‌ترین رویداد سینمایی اروپا به‌شمار می‌رود. این جشنواره هر ساله جایزه خرس طلایی و خرس نقره‌ای را به برگزیدگان بخش اصلی اهدا می‌کند. خرس به‌عنوان نمادی از شهر برلین شناخته می‌شود. در بخش‌های چندگانهٔ این فستیوال، مسابقه - پانوراما - فُروم - نسل - پرسپکتیو کینو آلمان - برلیناله کوتاه و چشم‌اندازی به گذشته، حدود ۴۰۰ فیلم به نمایش در می‌آیند. رئیس این جشنواره از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ دیتر کاسلیک بود و از سال ۲۰۲۰ ماریته ریسنبیک مدیریت اجرایی و کارلو چاتریان مدیریت هنری این جشنواره را برعهده دارند.
در سال ۲۰۱۹، ۳۳۱ هزار و ۶۳۷ بلیت سینما برای برلیناله فروخته شده است.
ترابری
ایستگاه راه‌آهن مرکزی برلین یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ایستگاه‌های راه‌آهن در اروپا محسوب می‌شود و علاوه‌بر سرویس‌دهی به شهرهای مهم آلمان، قطار به مقصدهای بین‌اللملی همچون وین، پراگ، زوریخ، ورشو، بوداپست و آمستردام دارد.[نیازمند منبع]
ترابری داخلی در شهر برلین به صورت گسترده‌ای در دسترس است، متروی برلین در سال ۱۹۰۲ تأسیس شده و هم‌اکنون دارای ۱۰ خط و ۱۷۰ ایستگاه می‌باشد. این مترو از قدیمی‌ترین متروهای جهان محسوب می‌شود. همچنین اس-بان برلین یا قطار حومه برلین با ۱۵ خط و ۱۶۶ ایستگاه شهرها و مناطق اطراف این شهر را پوشش می‌دهد. تراموا برلین نیز با ۲۲ خط جابه‌جایی مسافرین در سراسر این شهر را انجام می‌دهد.
ترابری عمومی یکی از مهم‌ترین راه‌های ترابری در برلین به‌شمار می‌آید و در این راستا حکومت فدرال برلین تصمیم دارد تا ۲۰۳۵ سالانه نزدیک به ۲ میلیارد یورو جهت توسعه زیرساخت‌های ترابری عمومی سرمایه‌گذاری کند. همچنین تشویق مردم به استفاده بیشتر از ترابری عمومی هم دیگر برنامه این شهر است، تا جایی که دولت و پارلمان در حال بررسی اجرای طرح ترابری رایگان برای ساکنان برلین یا بلیت یک یورویی برای همهٔ مسیرها هستند.
شهرهای خواهر
برلین امروزه دارای بیست شهر خواهر است:
- ۱۹۶۷:
لس آنجلس، ایالات متحده آمریکا - ۱۹۸۷:
پاریس، فرانسه - ۱۹۸۸:
مادرید، اسپانیا - ۱۹۸۹:
استانبول، ترکیه - ۱۹۸۹:
وین، اتریش - ۱۹۹۱:
مسکو، روسیه - ۱۹۹۱:
ورشو، لهستان - ۱۹۹۱:
بوداپست، مجارستان - ۱۹۹۲:
بروکسل، بلژیک - ۱۹۹۳:
جاکارتا، اندونزی - ۱۹۹۳:
تاشکند، ازبکستان - ۱۹۹۳:
مکزیکو سیتی، مکزیک - ۱۹۹۳:
برن، سوییس - ۱۹۹۴:
پکن، چین - ۱۹۹۴:
توکیو، ژاپن - ۱۹۹۴:
بوئنوس آیرس، آرژانتین - ۲۰۰۰:
لندن، انگلستان - ۲۰۰۰:
فادوتس، لیختن اشتاین - ۲۰۰۰:
ویندهوک، نامیبیا
نگارخانه
-
-
کاخ صدراعظم -
سفارت ایتالیا در برلین -
-
-
ایستگاه مرکزی قطار برلین -
جستارهای وابسته
پانویس
پیوند به بیرون
| ویکیسفر یک راهنمای سفر برای برلین دارد. |
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ برلین موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article برلین, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.