Сянно́, Се́нна — места ў Беларусі, на беразе Сеньненскага возера.
Адміністрацыйны цэнтар Сеньненскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 7165 чалавек. Знаходзіцца 56 км на паўднёвы захад ад Віцебску, за 15 км ад чыгуначнай станцыі Бурбін (лінія Лепель — Ворша). Аўтамабільныя дарогі на Багушэўск, Чашнікі, Бешанковічы, Талачын, Коханаў.
Сянно лац. Sianno | |||||
У цэнтры места | |||||
| |||||
Першыя згадкі: | 1442 | ||||
Горад з: | 1777 | ||||
Мясцовая назва: | Сенна | ||||
Краіна: | Беларусь | ||||
Вобласьць: | Віцебская | ||||
Раён: | Сеньненскі | ||||
Насельніцтва: | 7165 чал. (2018) | ||||
Часавы пас: | UTC+3 | ||||
Тэлефонны код: | +375 2135 | ||||
Паштовы індэкс: | 211117 | ||||
СААТА: | 2244501000 | ||||
Нумарны знак: | 2 | ||||
Геаграфічныя каардынаты: | 54°48′0″ пн. ш. 29°42′0″ у. д. / 54.8° пн. ш. 29.7° у. д. 29°42′0″ у. д. / 54.8° пн. ш. 29.7° у. д. | ||||
± Сянно | |||||
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Сенна — даўняе мястэчка гістарычнай Віцебшчыны, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага. Да нашага часу тут захаваўся збудаваны ў стылі барока жылы корпус кляштару францішканаў, помнік архітэктуры XVII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў стылі віленскага барока, унікальны помнік архітэктуры XVIII ст., зруйнаваны савецкімі ўладамі.
Тапонім Сянно мае яснае сэнсавае значэньне і паходзіць ад слова «сена». Пра зьвязак з гэтым словам сьведчыць той факт, што ў канцы XIX — пачатку XX стагодзьдзяў мясцовыя жыхары вымаўлялі назву места як Сенна або Сеннае.
Згодна з сучаснымі энцыкляпэдычнымі даведнікамі першы пісьмовы ўпамін пра Сенна датуецца 1534 годам, калі ў вайну Маскоўскай дзяржавы зь Вялікім Княствам Літоўскім паселішча занялі і спалілі ўсходнія акупанты (1535 год). Аднак сучаснае места афіцыйна вядзе сваю гісторыю ад 1442 году, часоў кіраваньня вялікага князя Казімера.
У 1-й палове XVI стагодзьдзя Сенна атрымала статус мястэчка і належала адміністрацыйна да Віцебскага павету. У розныя часы паселішча знаходзілася ў валоданьні Відніцкіх-Любецкіх, Сеньненскіх-Грыбоўскіх, Курчаў, Сапегаў, Агінскіх, Серакоўскіх. У 1595 годзе ўпамінаюцца аднайменныя маёнтак, замак і мястэчка з «цэрквамі і іх фундушамі».
У 1609 годзе Яўстах Курч збудаваў у Сеньне мураваны касьцёл. У 1613 годзе Леў Сапега запрасіў сюды манахаў-францішканаў, якія адкрылі пры кляштары школу для бедных. За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) у 1658 годзе маскоўскія захопнікі зьнішчылі аддзелы мясцовых жыхароў, якія на чале зь Я. Юндзілам вялі партызанскую вайну супраць акупантаў. 28 чэрвеня 1772 году распачаліся 3-дзённыя ўрачыстасьці асьвячэньня новага касьцёла, змураванага ў стылі барока.
У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Сенна апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Аршанскай правінцыі. У 1777 годзе паселішча атрымала статус места і стала цэнтрам павету Магілёўскай губэрні (1773—1777 і з 1802 году), намесьніцтва (1778—1796) і Беларускай губэрні (1796—1802). 16 жніўня 1781 году афіцыйна зацьвердзілі герб Сянна «ў зялёным полі дзьве скрыжаваныя залатыя касы». У 1778 годзе тут пачала дзейнічаць паштовая кантора.
У 1867 годзе на месцы драўлянай царквы збудавалі мураваны сабор Сьвятога Мікалая. У 1883 годзе запрацаваў тэлеграф. У пачатку XX стагодзьдзя ў Сеньне было 543 будынкі, працавалі 54 рамесныя прадпрыемствы (на 1907 год), натарыяльная кантора, 4 страхавыя агенты, паштовая кантора, тэлеграф, друкарня, фатаграфія, 10 заезных дамоў, 82 крамы, 6 корчмаў; штогод праводзілася 6 кірмашоў; дзейнічалі меская вучэльня і 4-клясная жаночая прагімназія, 3 бібліятэкі, 2 лякарні, аптэка.
25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Сенна абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Жыхары Высокагарадзецкай воласьці Сеньненскага павету атрымалі Пасьведчаньні Народнага Сакратарыяту БНР. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Сенна ўвайшло ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала места разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Сенна вярнулі БССР, дзе яно стала цэнтрам раёну Віцебскай акругі (з 1938 году — Віцебскай вобласьці). На 1939 год працавалі льнозавод, заатэхнікум, лякарня, гасьцініца, кінатэатар, лазьня. У Другую сусьветную вайну з 5 ліпеня 1941 да 25 чэрвеня 1944 году места знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.
17 верасьня 1962 году савецкія ўлады злачынна ўзарвалі помнік архітэктуры — касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы. 20 студзеня 2006 году афіцыйна зацьвердзілі гістарычны герб Сянна.
Сянно стаіць на 2 марэнавых узвышшах, падзеленых з поўначы на поўдзень аднайменным возерам.
Дзейнічае праваслаўная царква Сьвятога Мікалая і рымска-каталіцкая капліца Найсьвяцейшай Тройцы.
У месьце працуюць 2 агульнаадукацыйныя школы і школа-інтэрнат, першая школа-фабрыка ў Беларусі, музычная школа, спартовая школа, цэнтар пазакляснай і пазашкольнай работы, 3 сады-ясьлі.
Дзейнічае раённы дом культуры, дом рамёстваў, дзіцячая бібліятэка і бібліятэка для дарослых.
Выдаецца раённая газэта «Голас Сенненшчыны».
Праект сучаснага пляну Сянна распрацавалі ў 1968 годзе ў Віцебскіх абласных праектавых майстэрнях. На месцы старога адміністрацыйнага цэнтру сфармаваўся новы. Гандлёвы цэнтар разьмяшчаецца на вуліцы Кастрычніцкай. Асноўная жыльлёвая забудова канцэнтруецца ў раёнах вуліцаў Назарэнка, Кастрычніцкай i інш. Прамысловая зона — у заходняй частцы места.
Афіцыйная назва | Гістарычная назва | Былыя назвы |
Карла Маркса вуліца | Магілёўская вуліца | |
Кастрычніцкая вуліца | Ветраная вуліца (заходняя частка) Менская вуліца (усходняя частка) | Тракцірная вуліца (усходняя частка) |
Машэрава вуліца | Канеўская вуліца | Сьвіная вуліца |
Мічурына вуліца | Галынка вуліца | Варашылава вуліца |
Пралетарская вуліца | Бешанковіцкая вуліца | |
Савецкая вуліца | Садовая вуліца | Афіцэрская вуліца |
З урбананімічнай спадчыны Сянна да нашага часу гістарычныя назвы захавалі вуліцы Віцебская, Зарэчная і Красная Слабада (Слабадзкая). Гістарычныя Рынак і Адміністрацыйны пляц цяпер ня маюць афіцыйных назваў.
Гістарычныя мясцовасьці Сянна: Балоньне, Галынка, Замкавая гара, Красная і Тураўская Слабоды, Плянтоўка, Салдацкая горка.
Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, лясной, дрэваапрацоўчай, лёгкай, харчовай прамысловасьці.
Зьвесткі пра прамысловыя прадпрыемствы Сянна | ||
---|---|---|
Найменьне прадпрыемства | Адрас | Дырэктар |
Прыватнае вытворчае ўнітарнае прадпрыемства «Сеньненскі камбінат каапэратыўнай прамысловасьці» (ПУП «Сеньненскі камбінат каапэратыўнай прамысловасьці») | вул. Пралетарская, 3 | Марыя Хвошч |
Адкрытае акцыянэрнае таварыства «Сеньненскі льнозавод» (ААТ «Сеньненскі льнозавод») | вул. Заводзкая, 36 | Барыс Уласевіч |
Празь Сянно праходзяць аўтамабільныя дарогі Р25 (Віцебск — Сянно), Р86 (траса М8 — Багушэўск — Мядзел) і Р113 (Сянно — Вушачы).
Мескія і прымескія пасажырскія перавозкі ажыцьцяўляе ААТ «АТП № 20» места Сянно.
Працуе Сеньненскі гістарычна-краязнаўчы музэй. Спыніцца можна ў мескай гасьцініцы.
Побач зь Сянном захавалася гарадзішча жалезнага веку.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Сянно, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.