Ідэалёгія
Ідэалёгія (па-грэцку: ἰδεολογία) — сыстэма палітычных, праўных, рэлігійных, маральных, эстэтычных і філязофскіх поглядаў і ідэяў, якія фармуюць сьветаадчуваньне пэўнай сукупнасьці людзей ці асобнага індывіда ў адносінах да рэчаіснасьці ці адзін да аднаго.
Ідэалёгія служыць для таго, каб альбо прапанаваць зьмены ў грамадзтве або для захаваньня адданасьці вызначанага набору ідэалаў, калі ў грамадзтве ўжо склаўся канфармізм. Ідэалёгія зьяўляецца сукупнасьцю абстрактных прынцыпаў, якімі грамадзтва карыстаецца ў трактоўцы грамадзкіх справаў, і, такім чынам, яна займае бачнае месца ў палітыцы. Кожная палітычная ці эканамічная тэндэнцыя грунтуецца на пэўнай ідэалёгіі, бяз возірку на тое, выказана яна відавочна ў пэўнай абдуманай сыстэме ці не. Ідэалёгія гэта тое, як грамадзтва бачыць і інтэрпрэтуе сьвет. Згодна Полю Рыкёру, ідэалёгія выступае скажэньнем рэчаіснасьці, легітымізацыяй сыстэмы ўлады, інтэграцыяй сьвету ў нешта цэльнае з дапамогаю сымбалічных сыстэмаў, іманэнтных дзеяньню. Ідэалёгія імкнецца ўзаконіць аўтарытэт улады й парадку: улады — у сэнсе герархічных адносінаў між кіраўнікамі і падначаленымі; парадку — у сэнсе арганічных адносінаў між цэлым і часткаю.
Палітычная ідэалёгія
Палітычная ідэалёгія, як і любая іншая, складаецца спантанна або ствараецца адмыслова з набору ідэалягемаў з мэтай выкананьня ёю галоўнай функцыі, а менавіта: забясьпечваць праходжаньне працэсаў у ахопліваемай ёю вобласьці ў найболей эфэктыўным рэжыме й складнасьці, з вызначаным зададзеным ёю ўтрыманьнем, калі апошняя ўмова ўваходзіць у ідэалёгію, як складальны ейны атрыбут. Варта адрозьніваць ідэалёгію наогул, ад палітычнай у прыватнасьці. Тым больш ад зьмястоўных інтэрпрэтацыяў ейных ідэалягемаў або сувязяў.
Гісторыя
Першапачаткова тэрмін быў уведзены ў Францыі ў канцы XVIII стагодзьдзя Антуанам Дэсьцютам дэ Трасі, які разам з Эт’енам дэ Кандыльякам спрабаваў стварыць навуку аб агульных прынцыпах фармаваньня ідэяў і асноваў чалавечага веданьня. Гэтыя мысьляры спрабавалі зрабіць уплыў на палітыку, якая праводзілся Напалеонам, які лічыў, што яны спрабуюць замяніць палітычную рэальнасьць абстрактнымі сьцьвярджэньнямі, і нэгатыўна паставіўся да высунутых прапановаў.
Тыпы ідэалёгій
- Асноўны артыкул: Сьпіс ідэалёгій
| Сацыяльна-палітычныя | Эканамічныя | Нацыянальна-этнічныя | Іншыя |
|---|---|---|---|
| Анархізм | Сацыял-дэмакратыя | Нацыянал-сацыялізм | Экалягізм |
| Кансэрватызм | Камунізм | Нацыяналізм | Мэрытакратыя |
| Лібэралізм | Капіталізм | Шавінізм | Трансгуманізм |
| Фашызм | Нэа-лібэралізм | — | — |
| Імпэрыялізм | — | — | — |
Крыніцы
Літаратура
- Рикёр П. Память, история, забвение. М.: Издательство гуманитарной литературы, 2004.
Вонкавыя спасылкі
Ідэалёгія — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Анталёгія гісторыяў ідэяў і ідэалёгіяў
- Ideology Study Guide
- Ідэалёгія. Dictionary of the History of Ideas
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Ідэалёгія, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.