Bybelse Gids - Eksodus Tot Deuteronomium

Die verhaal word oorheers deur Moses. Dit is hy wat sy volk uit Egipte lei. Deur hom is die wet van God geopenbaar. Die boek word in 2 dele verdeel, nl.

1. Israel se bevryding uit slawerny in Egipte.
2. Die openbaring van die wet en die bou van die tabernakel by Sinai.

Levitikus is in wese 'n wetboek. Dit gaan hoofsaaklik oor Offers en die feeste.

Dit is die verslag van Moses se afskeidsredes aan Israel, op die vooraand van die intog in Kanaän, ongeveer 1260vC.

Numeri dek 38 jaar in die geskiedenis van Israel: die tydperk van die omswerwing in die Sinai-woestyn. Dit begin 2 jaar na die vlug uit Egipte, en eindig op die vooraand van die intog in Kanaän. Die titel kom van die telling (sensus) van Israel. Dit begin en eindig met volkstellings.

Agtergrond

Byna 300 jaar het verloop sedert die dood van Josef. Jakob se mense is reeds sowat 370 jaar in Egipte. Hul vorige bevoorregte posisie bestaan nie meer nie. Hulle is nou 'n volk van slawe onder farao Ramses II en 'n dinastie wat lank reeds vergeet het wat Egipte aan Josef verskuldig is.

Die bestaan van so 'n groot groep vreemdelinge in sy grensgebiede stem die farao lank reeds onrustig. Hier is geleentheid om te verseker dat hulle nie moeilikheid maak nie. Die volk word verdeel in werkspanne om, onder toesig, modder uit te grawe en stene te maakvir die bou van nuwe stede.

Maar ondanks die slawearbeid neem die bevolking se getalle toe. Die farao besluit om die probleem op 'n direkte wyse op te los, net om deur die geloof van vroedvroue gefnuik te word.

Alle Hebreeuse babaseuntjies moet in die Nyl verdrink word, lui die farao se bevel. Maar die Nyl kan ook 'n waterdigte mandjie laat drywe – en so word Moses se lewe deur sy moeder se vindingrykheid gered.

Moses was 40 toe hy sy 1ste. Bevrydingspoging aangewend het – met rampspoedge gevolge. Nog 40 jaar moes verloop voor die gebeurtenisse van hoofstuk 3.

Die farao se dogter was waarskynlik sy dogter by een van sy bywywe, nie 'n prinses met koninklike bloed nie. Moses het waarskynlik in die harem groot geword, waar hy leer lees en skrywe het, en verskeie vaardighede en sportsoorte aangeleer het.

Die Midianiete was afstammelinge van Abraham deur sy 2de vou, Ketura. Hulle was woestynbewoners. Moses kon skaars 'n beter leerskool vir sy woestyntrek met Israel gehad het as hierdie jare van nomadiese lewe.

Die brandende bos

Moses is inderdaad in Sinai (Horeb), die presiese plek waar hy later die wet sou ontvang.

God het vir Moses 'n grootse opdrag. Hy is die man wat die boodskap van God aan die farao sal oordra en sy volk na vryheid sal lei – maar die gesant is uiters onwillig. Hy opper die een beswaar na die ander, maar elkeen word deur God verwerp:

1. "Wie is ek dat ek dit...sou waag?" "Ek sal by jou wees."
2. "Sê nou...hulle vra vir my: 'Wat is sy naam?' wat moet ek dan vir hulle sê?" God openbaar hom as die God van hulle voorvaders en God van die hede: "Ek is."
3. "Sê nou (hulle) glo my nie?" God gee 3 tekens wat die volk sal oortuig.
4. "...ek kan nie goed praat nie." God, sy Skepper, sorg dat hy kan praat
5. "...stuur liewer iemand anders." Dit sal God nie doen nie, maar stuur Aäron saam.

Die buit uit Egipte het later die tabernakel toegerus.

Aäron was 3 jaar ouer as Moses. Hy was waarskynlik gebore voor die farao se edik. Mirjam was die oudste.

Moses het versuim om sy seun te laat besny, en God kan ongehoorsaamheid nie oor die hoof sien nie, selfs nie by 'n uitverkore nie. Sippora stel die saak reg en Moses se lewe word gespaar

Farao wen die eerste ronde

Die eerste versoek aan farao vererger die toestand en die volk keer hul rug teen hulle "bevryder." In sy vertwyfeling wend Moses hom weer na sy God.

Dit is bekend dat selfs gewone mense vryelik toegang gehad het tot farao Ramses II. Omdat Moses in die harem grootgeword het, kon hy te meer aanspraak maak op Ramses se aandag.

Moses en Aäron se geslagsregister

Soos dikwels in die Skrif, is die lys selektief. Dit toon aan dat Moses en Aäron afstammelinge van Jakob was deur die geslag van Levi. Die lys dek die periode van Israel se verblyf in Egipte.

Die 9 plae

Farao het Moses se versoek aangehoor en verwerp. Hy het getoon watter soort man hy is:

En wie is die Here nogal...? Ek ken die Here nie...en ek sal Israel nie laat gaan nie."

God stuur nou 'n reeks strafgerigte om die farao en sy mense te leer wie Hy is, en om die omvang van sy mag aan hulle te toon.

9 keer laat God Homself geld en die farao, sy towenaars en al die gode van Egipte is magteloos teen sy strawwe.

1. Die Nyl, lewensaar van volk se ekonomie en aanbidding, verander in bloed. Al die visse sterf.
2. 7 dae later begin die paddas skuiling vind in die huise
3. Muggies teister Egipte, die muggies wat uitgebroei het tussen die karkasse van die dooie visse en paddas.
4. Daarna is dit die steekvlieë se beurt.
5. Toe breek daar pes onder die Egiptenare se vee uit.
6. Daarna word die Egiptiese mense en diere met swere, wat aanhoudend etter, bestraf.
7. Hierna vold hael, wat alles wat buite was, stukkend geslaan het.
8. Hierna het 'n ooste wind springkane gebring na Egipte. Die land was toe onder hulle en dit was donker. Hulle het elke groen sprietjie opgevreet.
9. Hierna het die Here 3 dae donkerte oor Egipte gestuu.

Dood van eersgeborenes: die paasfees

Die voorspel is verby. God se waarskuwings sou binnekort bewaarheid word. Maar wat vir farao en sy mense die einde is, is vir Israel die begin. Die dag wat God die dood oor al die eersgeborenes van die Egiptenare gebring het en sy eie volk bevry het, sou deur al die eeue heen onthou word.

'n Nuwe fees is ingestel en 'n nuwe godsdienstige jaar is ingestel. Die paaslam versinnebeeld God se beskerming en voorsorg vir sy volk Israel, sy eersgeborene.

Die bitterkruie herinner aan hul lyding in Egipte, die plat, ongesuurde brode aan die haas waarmee hulle moes vertrek.

Nietemin vertrek hulle nie met leë hande nie. Vir die lang jare van slawerny word in 'n mate vergoed deur die klere en juwele waarmee die Egiptenare, nou gretig om hulle te sien gaan, die Israeliete oorlaai.

Die reis begin

Soos God voorspel het is Israel vry na 4 eeue in 'n vreemde land. Die reis na die grens begin. Maar eers is daar verdere voorskrifte oor die viering van die paasfees, wie daaraan mag deelneem en waar dit moet plaasvind. Verder moet dit op tweërlei wyse herdenk word:

1. Vir 7 dae na die paasfees moet die volk ongesuurde brood eet ter herdenking van hul haastige vertrek uit Egipte;
2. Aangesien Israel se vryheid deur die dood van die eersgeborenes van Egipte "gekoop" is, behoort die eersgeborenes van Israel in 'n spesiale sin aan God en moet hulle van Hom "tergluggekoop" word.

Agtervolging en ramspoed

Vasgekeer tussen die see en die farao se krygsmagte, kom Israel vir die 1ste keer voor 'n groot geloofstoets te staan – en raak paniekerig. Terwyl God die waters terugdtyf sodat die volk veilig kan deurgaan, en die vloedgolf op die farao se leër laat afstort, leer Israel die waarheid van Moses se woorde:

"Die Here sal vir die julle veg."

Moses se oorwinning

As 'n oorwinning ooit verdien het om vir die nageslag opgeteken te word, is dit hierdie een. Moses lei sy mense in 'n triomfantelike lofsang. God het Israel gered. Hy het hul vyande vernietig. Mirjam en al die vroue neem die refrein op en dans van vreugde. Die lied is 'n pragtige voorbeeld van ou semitiese poësie.

Soos God beloof het, lei Moses die volk van God na die berg Sinai. Hier wil God sy verbond met Israel sluit. Donderweer, vuur, aardbewings en weerlig kondig God se teenwoordigheid aan en toon sy mag.

Die algemene sensus

Die doel van die sensus was om 'n lys te maak van al die manne ouer as 20 wat geskik is vir militêre diens. Die Leviete is uit hoofde van hul ander pligte uitgesluit. Moses en Aäron, die godsdienstige en siviele leiers, is in bevel van die sensus, bygestaan deur een verteenwoordiger van elke stam.

In die 2de sensus wat 38 jaar later, na die dood van Aäron gehou is, neem sy seun Eleaser sy plek in.

Die latere syfer was effens minder as hier. In Egipte het die bevolking vinnig aangewas, maar nou word die groei beperk deur die moeilike toestande in die woestyn en die oordele wat hul ongehoorsaamheid oor hulle bring.

Die kamporde

Wanneer die volk getrek het, het die 3 oostelike stamme, onder leiding van Juda, voor getrek. Die Gerson en Merarigroep het die tabernakel gedra, daarna het Ruben, Simeon en Gad gekom, gevolg deur die Kehatgroep met die heiligdom. Die noordelike stamme, Dan, Aser en Naftali, het die agterhoede gevorm. Die stamhoofde was dieselfde as wat met die sensus gehelp het.

Ramses II van Egipte het dieselfde reghoekige formasie in sy Siriese veldtog gebruik, dus lyk dit of Moses sy vroeëre militêre opleiding in Egipte goed gebruik het.

Die vaandels was volgens tradisie 'n leeu vir Juda, die kop van 'n mens vir Ruben, 'n os vir Ruben en 'n arend vir Dan.

God kies die Leviete vir spesiale diens

God se aanspraak op die eersgeborenes strek terug na die nag van die paasfees. Nou aanvaar God die Leviete in plaas van die eersgeborenes van die hele Israel. Die oorblywendes wat nie deur Leviete verplaas kon word nie, is met geld losgekoop.

Die Leviete ontvang hulle opdragte

Die 2de sensus van Leviete noem diegene tussen 30 en 50 jaar wat vir diens in die tabernakel in die in aanmerking gekom het. Die ouderdomsbeperkings het van tyd tot tyd verskil.

Die Kehatgroep is verantwoordelik om die heilige voorwerpe van die heiligdom te dra nadat die priesters hulle uitmakaar gehaal en bedek het.

Die Gersongroep was in bevel van die vervoer van die gordyne en bedekkings van die tabernakel en voorhof onder toesig van Itamar.

Die Merarigroep moes die raamwerk – pilare, penne, koorde – in stand hou en vervoer, ook onder toesig van Itamar.

Waens wat deur 'n span osse getrek was, was aan die Gerson- en Merarigroepe voorsien.

Verskeie wette; die wet oor jaloesie

Alle onreines is uit die kamp gestuur.

Wanneer iemand 'n medemens benadeel moet hy/sy hul sonde bely en moet die volle skade plus 'n 5de teruggee word en moet ook nog 'n ram voorsien waarmee die priester vir die skuldige versoening moet doen.

Die offergawes wat die Israeliete na die priester bring vir die diens van die Here, behoort aan die priester. Die gewyde gawes wat iemand bring, bly sy eie, maar wat die priester toekom, moet aan hom gegee word.

Die ondersoek na vermeende ontrouheid word beskryf. Verhore van die aard was in die ou dae nie so buitengewoon nie, en hulle is ook bekend in Indië en Afrika.

Voorskrifte vir die Nasireër

'n Spesiale gelofte gee aan die Nasireër spesiale status. Die sigbare tekens van toewyding aan God was:

1. onthouding van wyn en sterk drank;
2. ongesnyde hare;
3. spesiale sorg om besoedeling by wyse van kontak met 'n dooie liggaam te voorkom.

Hierdie gelofte was gewoonlik vir 'n beperkte tyd, maar Simson byvoorbeeld het 'n lewenslange gelofte gehad.

Prieserlike seën

Die Here het vir Moses gesê: Aäron en sy seuns moet die volgende sê as hulle die Israeliete seën:

"Die Here sal julle seën en julle beskerm; die Here sal tot julle redding verskyn en julle genadig wees; die Here sal julle gebede verhoor en aan julle vrede gee."

"So moet die priesters my Naam oor die Israeliete uitroep, en Ek sal hulle seën."

Die ontevredenheid begin

Dit duur nie lank nie of die klagtes begin. In Egipte was vis, vrugte en groente volop en ook geen skaarste aan water nie. Maar in die woestyn word die volk gou honger en dors en rebels. Die wyse waarop God in hul behoeftes voorsien, is daarop gemik om hulle gehoorsaamheid te leer, en om in daaglikse afhanklikheid van Hom te lewe.

Die presiese roete van die trek is nie bekend nie. Omdat hulle nie voorbereid was vir 'n ontmoeting met die Filistyne nie, het hulle suidwaarts na Sukot getrek, noord gedraai voordat hulle deur die Rietsee gegaan het, en toe weer suidwaarts gedraai en aan die westekant van die Sinai-skiereiland verby gegaan.

Slag teen die Amelekiete

Josua, lei 'n uitgesoekte mag teen hierdie nomadiese afstammelinge van Esau. Maar die oorwining is aan God en Moses se bemiddeling, te danke..

Jetro se raad

Leierskap is 'n swaar verantwoordelikheid en Jetro se voorstel dat die stelsel gereorganiseer en pligte gedelegeer word, is prakties en logies.

Op Godsdienstige gebied leer Jetro weer van Moses

Dit is nie duidelik wanneer Sippora teruggekeer het nie.

Die 10 gebooie

Hierdie samevatting van God se wette is die hoogtepunt van God se verbondsooreenkoms met sy volk. Hierin word die basiese etiese norme wat vir alle mense deur al die eeue heen geldig is uiteengesit. Die 1ste vier gebooie handel oor die mens se verhouding tot God en die laaste ses oor die verhouding van mens teenoor mens:

1. God is nommer 1 – daar is nie ander gode nie;
2. Daar mag nie 'n beeld of afbeelding van God gemaak word nie;
3. God se Naam mag nie ydelik gebruik word nie;
4. Die 7de dag is 'n rusdag (Sabbat) dan mag geen werk gedoen word nie;
5. Eer jou vader en moeder dan sal jy lank bly lewe in die land wat die Here, jou God, vir jou gee;
6. Jy mag nie moord pleeg nie;
7. Jy mag nie egbreuk pleeg nie;
8. Jy mag nie steel nie;
9. Jy mag nie vals getuienis teen 'n ander gee nie.
10. Jy mag nie begeer nie.

In die Nuwe Testament het God hierdie gebooie uitgebrei en in 'n opsomming dit die liefdesgebod genoem.

Die 10 woorde is opgestel volgens die standaardpatroon van ooreenkomste in die Nabye Ooste:

1. Titel – identifisering van die opsteller van die verbond;
2. Historiese proloog. Beskrywing van die verhouding tussen die partye in die verlede;
3. Verpligtinge, seëninge en vloeke.

God se regskode vir Israel

Hierdie afdeling bekend as “die boek van die verbond” is die oudste bestaande weergawe van die Joodse wet. Dit bestaan uit “regsuitsprake” en “statute”. Alhoewel dit formele ooreenkomste toon met ander antieke regskodes uit Wes- Asië, het die Joodse regskode verskeie onderskeidende kenmerke:

1. Die hele kode berus op die gesag van God, nie op die van die koning nie;
2. Daar word geen onderskeid gemaak tussen sivele en godsdienswette nie;
3. Dieselfde wet geld vir almal;
4. Die verhewe siening van die menslike lewe spreek uit die duidelik omlynde strawwe – een oortreding, een straf.

Die wetgewing sien vooruit op die gevestigde landbou-gemeenskap van die volk in Kanaän – tot nog toe het Israel se opstandigheid hom nog nie tot 40 jaar in die Sinai-skiereiland verdoem nie. Hierdie afdeling kan as volg opgesom word:

1. Algemene voorskrifte rakende aanbidding
2. Siviele wette:
   1. Regte van slawe
   2. Manslag en liggaamlike letsels
   3. Besering, diefstal en beskadiging van eiendom
   4. Sosiale en godsdienstige verpligtinge
   5. Regverdigheid en menseregte
3. Wette rakende die drie hoof feeste:
   1. Ongesuurde brode
   2. Eerste vrugte
   3. Oes

Hierdie voorskrifte is 'n gedetailleerde uiteensetting van die opsomming in Eks. 20:1-17.

Die verbond word bekragtig

Met 'n spesiale offerande gevolg deur 'n verbondsmaal wat die verteenwoordigers van die volk in die teenwoordigheid van God eet, word die volk se instemming met die verbond formeel beseël. Die bloed wat op die volk en op die altaar gesprinkel word, verenig die twee partye in die ooreenkoms Dit is 'n wedersydse belofte, op straf van die dood, om die ooreenkomste na te kom.

Instruksies vir bou van die tabernakel

As sigbare bewys dat israel sy volk is, by wie Hy altyd wil wees, gee God aan Moses instruksies om vir Hom 'n spesiale tent te bou. Sy tuiste onder hulle moet soos hulle s'n lyk.

Hy sal hulle lei en orals vergesel – en hulle sal weet dat Hy geen plaaslike afgod is wie se mag tot Sinai beperk is nie.

Draagbare opslaantent-tempels soortgelyk aan die tabernakel is reeds vroeër in Egipte gebruik. Alhoewel die tabernakel hier uitvoerig beskryf word, ontbreek daar tog sekere praktiese besonderhede – dit is nie 'n volledige bloudruk nie. So weet ons byvoorbeeld nie of die tentdak plat was of op pale gerus het nie.

Die rekonstruksie toon die basiese struktuur en die plasing van die tempelvoorwerpe. Die raamwerk van die eintlike tent was behang met aanmekaargewerkte linne gordyne. Hieroor is 'n laag bokhaar getrek en heelbo twee waterdigte lae van rooi gekleurde ramsvelle en robbevelle.

Baie van die stowwe wat gebruik is, was nog uit Egipte afkomstig. Die Israeliete het dit vrywillig afgestaan sodat die tent van God Hom so waardig moontlik sou wees. In die dae voor daar banke was, was dit prakties om rykdom in juwele te omskep aagesien laasgenoemde maklik gedra en vervoer kon word. In die Sinai-woestyn is hout skaars; die akasia is een van die weinige boomsoorte wat daar groei. Die velle was afkomstig van hul eie troppe en van robbe uit die Rietsee.

Die mense van die Nabye Ooste was bedrewe in die kuns van spin, weef en die gebruik van natuurlike kleurstowwe. Skarlaken van die cochenille-kewer en purper vir die rykes van die purperslak. Fyn borduurwerk is ook gedoen. Edel- en halfedelstene is gegrond, geslyp en gegraveer. Goud en silwer is self gesmee en verwerk in sierade met fyn en ingewikkelde ontwerpe. God het al die kunsvaardighede van sy men betrek by die oprigting van die tabernakel.

Die priesters en hul pligte

Die tent van God was vol heerlikheid en lieflikheid, daarom moes sy priesters paslik geklee wees. Sy klere moes "waardig" en "mooi" wees – nie om sy eie ontwil nie, maar soos dit die Een wat hy dien en verteenwoordig, toe kom. Die edelstene waarop die name van die 12 stamme gegraveer is, dui op sy ander funksie, as verteenwoordiger wat sy volk se skuld versoen.

Urim en tummin: Twee voorwerpe wat "ja" en "nee" moes voorstel. Presies hoe hul gebruik is om God se wil te leer ken, is nie bekend nie.

Die klokkies aan die soom van Aäron se kleed was waarskynlik om te verhoed dat hy God se teenwoordigheid onaangekondig betree.

Die weiding: alles omtrent die omslagtige en ingewkkelde ritueel onderstreep God se andersheid. Hy sal met sy volk wees, maar van familiaritet is daar geen sprake nie. Slegs op dié wyse deur hom bepaal, mag die mens tot hom nader. Sonde diskwalifiseer die mens onmiddellik om in God se teenwoordigheid te verskyn.

Elke priester en elke voorwerp moet spesiaal afgesonder word vir sy diens. Dus moet Aäron en sy seuns gereinig, gekleed en hulle sondes versoen word voordat hulle, hul amp mag aanvaar. So lê die lewende God self die orde van die erediens was en bepaal die voorwaardes waaronder hy onder sy mense sal kom woon.

God kies sy vakmanne

Wanneer God iemand vir 'n spesiale taak kies, sorg hy ook dat hy daarvoor toegerus word. Vers 3 is die vroegste verwysing na die werk van die Heilige Gees.

Sabbatwet

Die manier waarop die sabbat onderhou word, is 'n maatstaf van die volk se geesteswelsyn. Hulle gehoorsaamheid hierin is 'n toetssteen vir hul gehoorsaamheid aan God in ander opsigte.

Aanbidding van die goue kalf

Skaars ses weke na hul ooreenkoms met God, en die volk skreeu al klaar om 'n afgodsbeeld uit Egipte. Wat nog erger is, God se hoëpriester maak nie alleen die kalf nie, maar hy identifiseer dit ook met God. Vir diegene wat die verbond verbreek, is daar net een straf, die dood, maar deur die opofferende bemiddeling van Moses word die volk van uitdelging gered. Die stukkende kliptafels getuig dramaties van die verbreking van die verbond. Sonde soos hierdie kan nie ongestraf bly nie. Moses se eie stam, die Leviete, moet God se straf uit deel.

Moses bid weer

God breek nie 'n belofte nie, maar die volk het sy teenwoordigheid verbeur. Wat beteken die beloofde land sonder God? Weereens bid Moses vir sy volk in krisis. Aangemoedig deur God se antwoord, smeek Moses om 'n persoonlike openbaring van God in al sy heerlikheid.

Die verbond word hernieu

Nuwe tafels word gegraveer as bewys dat God die verbond hernieu. Hierdie besondere keuse van wette is beĭnvloed deur die onlangse afgodediens van israel, en ook met die gedagte aan versoekings waaraan hulle later deur die Kanaänitiese semitiese godsdiens blootgestel sal word. Israel se eersgeborenes behoort aan God, maar word van hom "teruggekoop" – kinderofferhandes soos in Kanaän is ongeoorloof. Gedurende die besige saai- en oesseisoen moet hulle nie versuim om die sabbat te onderhou nie. Die eerstelinge van die oes moet na God gebring word, want dit is hy wat die grond vrugbaar maak. 'n Bokkie mag nie, soos in Kanaän in sy moeder se melk gekook word om onvrugbaarheid in die hand te werk nie.

Nadat moses so lank met God verkeer het, blink sy gesig van God se heerlikheid wanneer hy die na die volk terugkeer.

Die tabernakel word opgerig

Die vakmanne spring aan die werk, die volk se geskenke stroom in, en die tabernakel word gebou, met al sy toerusting, presies volgens God se bloudruk. Die priesters se klere word gemaak en Aäron en sy seuns word vir die wydingsdiens gesalf. God bewys sy goedkeuring deur die wolk, sigbare teken van sy teenwoordigheid, op die tabernakel te laat rus en dit met sy heerlikheid te vervul. Vir 300 jaar sou dit die sentrum van aanbidding bly.

Die priesters en die volk ontvang opdrag oor 5 verskillende offerandes:

1. Brandoffer: die enigste offer waar die hele dier verbrand is; 'n teken van toewyding;
2. Die graanoffer: is dikwels saam met die brand- en dankoffer gebring;
3. Die maaltydoffer: herstel van gemeenskap tussen God en die een wat die offer bring;
4. Die sondeoffer: is gebring om vergifnis te verkry. Die verhouding tussen hierdie offer en die skuldoffer is nie duidelik nie. Algemeen gesproke, het die sondeoffer skynbaar verwys na oortredings teen God, en die skuldoffer na sosiale misdrywe. (Sonde teen ander was sonde teen God).
5. Die skuldoffer: daar was 'n vaste rituele patroon. Die aanbidder het sy offerande ('n dier wat fisiek volmaak was uit sy trop of kudde, of in die geval van 'n arm man, duiwe) na die voorhof van die tabernakel gebring. Hy het sy hand daarop gelê om te kenne te gee dat die dier sy plek inneem, en dit geslag. (As dit 'n openbare offer was, het die priester dit gedoen). Die priester het die bloed teen die altaar gesprinkel. Hy het 'n bepaalde deel (of in die geval van 'n brandoffer, die hele dier verbrand. Die oorblyfsels is dan deur die priesters en hul gesinne, (of in die geval van 'n dankoffer) die priester saam met die aanbidders geëet.

Offerandes van die een of ander aard was 'n algemene gebruik onder die ou volke, en Israel se offerandes het in 'n mate ooreengekom dié van sy bure.

Ons is vandag beter in staat om die gesonde beginsels van higiene, dieet en medisyne wat in hierdie wette uitdrukking vind, te verstaan en in te sien, as die Israeliete in daardie tyd. God werk in en deur die prosesse wat hy in die natuurlike wêreld ingebou het.

Voedselwette: rein en onrein diere

Israel mag die volgende diere eet:

1. Diere wat gesplitste kloue het en herkou;
2. Seediere wat vinne en skubbe het;
3. Voëls (Behalwe dié wat verbied is);
4. Insekte wat tot die vier klasse van die sprinkaanfamilie behoort.

Verbode is:

1. Vleisetende diere – wat maklik infeksie oorgedra het in 'n warm klimaat waar vleis gou bederf het;
2. Varkvleis – veral gevaarlik in hierdie verband. Varke is ook draers van allerhande parasiete;
3. Ongediertes en roofdiere – waarskynlik draers van siektes;
4. Skulpdiere – selfs vandag veroorsaak hulle dikwels voedselvergiftiging en enteritis.

Verse 32 tot 40 is 'n uiteensetting van maatreëls om die besoedeling van voedsel- en watervoorrade te voorkom.

Dieselfde beginsels geld nog in hedendaagse openbare gesondheidsregulasies.

Die 10de van die sewende maand (September/Oktober) sou die jaarlikse versoendag vir die volk wees. Dit was die enigste dag waarop Aäron toegelaat is om die binneste deel van die tabernakel in te gaan, waar die verbondsark gehuisves was. Voor hy kon ingaan, moes hy eers vergifnis en reiniging van sy eie sonde ontvang. Eers dan kon hy die tabernakel reinig en vir die sonde van die volk offer.

Israelse spesiale feeste, soos die weeklikse sabbat, weerspieël 'n patroon van sewes wat terug verwys na God se heiliging van die sewende dag by die Skepping.

1. Die sabbat: een rus dag uit elke sewe;
2. Paasfees, wat gevolg is deur die sewedaagse fees van die ongesuurde brode (Maart/April);
3. Eerste vrugte (April), wat sewe weke later gevolg is deur;
4. Fees van die weke (pinkster): die oesfees (Junie);
5. Die nuwejaarsfees: die eerste van drie feeste in die sewende maand (September/Oktober);
6. Die versoendag;
7. Die huttefees: 'n voortdurende herinnering aan die dae toe die volk in tente gewoon het na hulle verlossing uit Egipte.

Die patroon van sewes wat in die feeste weerspieël word, word nou uitgebrei tot die grond. Een uit elke sewe jaar moet die grond braak lê,' n jaar waarin die volk, vry van baie van hulle gewone werk, in God se wet onderrig moet word. Die 50ste jaar wat op die sewende volg, is 'n bykomende braakjaar vir die grond, wat dan aan die oorspronklike eienaar daarvan teruggegee word. Dit is 'n tyd wanneer vryheid en eiendom van diegene wat swaarkry aan hulle teruggegee word. Die hersteljaar het dus 'n dubbele doel: dit herinner die volk daaraan dat die grond aan God behoort, en dit verhoed dat net die rykes grondbesitters word.

Eersgebore seuns, die eerstelinge van kuddes en troppe en die eerste vrugte van die oes behoort aan God. Hy aanvaar 'n gedeelte as die geheel. Een tiende van alle vee en produkte behoort ook aan Hom. Buite en behalwe bogenoemde kon mense ook individuele besittings aan God wy as 'n toegwyding of dankoffer. Normaalweg sou dit terug gekoop word teen hulle vaste waardasie plus een vyfde.

Nadat God aan Moses al die instruksies gegee het, was Istrael reg om te vertrek. Dink net aan die mooi gesig, met die priesters, die leviete en al die stamme met hulle hulle embleme.

Sowat drie weke na die sensus word die kamp opgebreek en hulle vertrek vanaf die berg Sinai. Moses se swaar vergesel hulle as 'n gids. Die teenwoordigheid en leiding van die Here is weer 'n onbetwisbare feit.

Klagtes oor die eentonige dieët

Aan die begin het die manna soos heuningkoek gesmaak. Nou laat die eentonigheid daarvan dit soos saagsels in die keel vassteek. Die herinnering aan die vis en groente wat in die Egiptiese delta so volop was, laat die mond water. God gee hulle wat hulle wil hê tot hulle siek is daarvan. En daarmee oordeel hy hulle gesindheid agter al die gekla.

Miriam en Aäron kom in opstand

Die werklike twispunt is nie Moses se huwelik nie, maar sy leiersposisie. Aangesien Miriam die een is wat gestraf moet word, was sy vermoedelik die aanhitser. Moses bly stil, maar God se antwoord is 'n merkwaardige huldeblyk aan hierdie man.

Daar is min besonderhede, maar dit lyk asof die grootste gedeelte van 38 jaar – 'n hele geslag – in hierdie gebied deurgebring is.

Die 12 spioene; muitery

Uit Deuteronomium 1:19 – 25, is dit duidelik dat Moses van plan was om dadelik op te trek na die beloofde land. Dit was die volk se voorstel dat hulle spioene vooruit moet stuur. Moses, het ongetwyfeld later gewens dat hy liewer nie na hulle geluister het nie. Die twee gelowige manne gee die ware vertolking van die feite, die volk luister na die 10 doemprofete, met hulle stories oor reuse. God, en die goeie land, word vergeet. Met die doel binne bereik, sny 'n hele geslag hom af van alles wat aan hom beloof is.

Moses se gebed in hierdie omstandighede is aangrypend. Ten spyte daarvan dat slegs die ingryping van God hom van steniging red, is hy hier besig om te pleit vir die lewe van 'n hardnekkige volk wat hom niks anders as probleme besorg het nie. Herhaalde kere staan hy tussen Israel en algehele uitwissing. Deur sy pleidooi onderwerp by hom aan dieselfde vonnis wat oor hulle uitgespreek is.

Kaleb het nooit sy volkome vertroue in God verloor nie. 45 jaar later, op die ouderdom van 85 jaar, kies hy die Enakitiese gebied as sy deel.

Verskeie wette

Num. 15:1-31: offerandes wat na die verowering van kanaän gebring moes word.

Num. 15:32-36: die erns van sabbatskending.

Num. 15:37-36: die klossies aan die some van die klere was om Israel te herinner aan God en sy gebooie.

Opstand van Korag, Datan en Abiram

Hierdie onheilige verbond rig 'n dubbele aanval. Korag, die Leviet, is gegrief oor Aäron se monopolie van die priesterskap. Datan en Abiram kla Moses aan van hoogwaardigheid en onvermoë om hulle in die beloofde land te bring. Maar in wese is dit 'n aanval op God en dit is God wat die opstand onderdruk.

Aäron se kierie dra vrugte

Soos alle wonderwerke in die Bybel, het hierdie een 'n baie praktiese doel. Almal kan sien waar die keuse van God val, en daarmee word 'n einde aan die geskil gemaak.

Regte van die priesters; reinigingseremonie

Nog die priesters, nog die Leviete het 'n erfdeel in die land. In plaas daarvan, gee God aan die priesters die oorblyfsels van al die offerandes, saam met die eerstelinge van die oes, kuddes en troppe. Die Leviete ontvang die tiendes van die volk (van vee en produkte) waarvan hulle op hul beurt een tiende aan die priesters gee.

Die verbranding van 'n rooi koei dien tot reiniging wanneer 'n dooie liggaam aangeraak is, soos 'n verse 11 – 22 beskryf word. Om die risiko van toevallige besoedeling te verminder, is grafte later gepleister.

Dood van Miriam; water uit die rots

Miriam, Aäron en Moses het almal in dieselfde jaar gesterf – net voordat Kanaän binnegegaan is. Byna 38 jaar het verloop sedert Numeri 13:1.

Verse 2 tot 13: Moses se sonde is skynbaar dat hy nie God die eer gegee het vir die watervoorraad nie. So verbeur hy die reg om die beloofde land in te gaan. Selfs die grootste van die dienaars van God kan, na 'n lang leeftyd van vertroue en gehoorsaamheid, nog faal. Niks kan skynbaar die volk laat ophou mor nie. Hulle het gekla toe hulle uit Egipte getrek het, en hulle kla nog steeds, na al die jare waarin God voorsien het.

Edom weier deurtog

U Broer israel is nie slegs 'n segswyse nie; die Edomiete was afstammelinge van Esau, Jakob se broer.

Die koningspad: Edom se weiering om Israel te laat deurtrek, beteken dat hulle 'n lang ompad suidwaarts moes volg.

Die dood van Aäron

Horberg is moontlik Jebel-Madeira, noord-oos van Kades, aan die noordwestelike grens van Edom.

Oorwinnings oor Arad en Sihon; die giftige slange

Klagtes begin weer op die trek suidwaarts na die Golf van Akaba (hier die Rietsee) om die gebied van Edom. Jesus verwys na die koperslang om sy eie dood aan Nicodemus te verduidelik. In die woestyn kon die volk slegs daarna kyk om gesond te word.

Die put: Water is in sommige dele van die Sinai skiereiland en suidelike deel van Transjordania net onder die oppervlakte geleë. Die Israeliete kon dikwels net vlak gate grawe om water te kry.

Balak en Bileam; Israel word geseën

Terwyl die Israeliete hulle laer op sy grense opslaan, laat roep die koning van Moab Bileam uit Petor om sy vyande te kom vervloek. Dit was gewone roetine vir die profeet in daardie tyd, toe almal geglo het aan die krag van woorde om gebeure te beïnvloed. Wat verbasend is, is die onthulling dat God self Bileam se bron van kennis is. En nog omkopery, nog dreigemente sou hom laat afwyk van die waarheid soos God dit aan hom geopenbaar het.

Drie keer volg hulle dieselfde ritueel. Die uitspraak oortref almal – 'n merkwaardige voorspelling van Israel se toekoms.

Die voorval met die esel: god se doel is skynbaar om Bileam so te beïndruk dat, afgesien van hoe Balak hom bearbei, die profeet by die waarheid sal hou.

Die oorsprong van hierdie orakels: dit is nie bekend hoe dit gebeur het dat hierdie uitsprake in Numeri ingesluit is nie. Maar linguistiese en ander faktore dui daarop dat die orakels teen die 12de eeu voor Christus geskryf is.

Afgodery by Peor

Dit was op aanbeveling van Bileam dat die Midianitiese vroue Israel by Peor aanspoor tot afgodery. En hy het met sy lewe daarvoor geboet.

Baäl-Peor: die plaaslike god van die plek. Baäl (wat meester beteken) het geleidelik die eienaam van die vrugbaarheidsgod van die Kanaäniete geword. Die gebeure wat hier beskryf word, toon reeds 'n vermenging van seksuele- en godsdienstige gebruike.

Moabities...Midianities: die wisseling van die terme klink verwarrend, maar vanaf die vroeë patriargale tyd was daar in werklikheid 'n groot mate van oorvleueling in die gebruik van die term "Midianities", "Ismaelities", "Medanities", "Moabities".

Die tweede sensus

Hier vind die tweede sensus plaas.

Die erfreg van dogters

Vroue kon in die lande van die ou Nabye Ooste normaalweg nie erf nie, maar in Israel is bepaal dat dogters sonder broers mag erf. Om die stamerfenis te bewaar, moes hulle egter binne hul eie stam trou.

Josua word Moses se opvolger

Moses is aan die einde van sy lewe. Josua, sy regterhand en een van die twee getroue spioene, ontvang nou die gesag om die volk in sy plek te lei.

Abarimberg: van die bergreeks. Die naam van die bergreeks. Die berg Nebo, wat uitkyk oor Jerigo, was die eintlike bergpiek waar Moses 'n uitsig oor die land het.

Daaglikse offers; sabbatsoffers; offers vir elke nuwemaan; offers vir paasfees en die fees van die ongesuurde brode; die fees van die weke (eerstellinge).

Die feeste van die sewende maand; offers by die nuwejaarsfees; vir die versoendag; vir die huttefees.

Geloftes: alle geloftes was onvoorwaardelik en bindend vir elke Israelitiese man.

Die terme waaronder geloftes deur vroue sou geld

Wraak op die Midianiete; verdeling van die buit

Die Midianiete word gestraf omdat hulle die Israeliete tot afgodediens verlei het. Die leër en die volk verdeel die buit gelykop. Een 500ste van die leër se deel gaan aan die priesters, een 50ste van die volk se deel gaan aan die Leviete. Die spesiale dankoffer van die leër na hulle veilige terugkeer.

Ruben, Gat en die halwe stam van Manassa

Dit word toegelaat op voorwaarde dat hulle help met die verowering van Kanaän.

Van Egipte tot vlaktes van Moab

Hier word al die kamplekke aangeteken van hulle vertrek uit Egipte:

1. Rameses;
2. Sukkot;
3. Etam;
4. Migdol;
5. Mara;
6. Elim;
7. Rietsee;
8. Sinaiwoestyn;
9. Dofka;
10. Alus;
11. Refidim;
12. Sinaiwoestyn;
13. Kibrot-Taäwa;
14. Gaserot;
15. Ritma;
16. Rimmon-Peres;
17. Libna;
18. Rissa;
19. Kehelata;
20. Har-Sefer;
21. Garada;
22. Makhelot;
23. Tagat;
24. Terag;
25. Midka;
26. Gasmona;
27. Moserot;
28. Bene-Jaäkan;
29. Gor-Gidgat;
30. Jotbata;
31. Abrona;
32. Eston-Geber;
33. Kades;
34. Horberg – hier het Aäron geserf;
35. Salmona;
36. Punon;
37. Obot;
38. Ije-Abarim;
39. Dibon-Gad;
40. Almon-Diblatajim;
41. Abarimberge regoor Nebo;
42. Moabsvlakte regoor Jerigo.

Afgodsbeelde – hoogtes: klipbeelde, en die heuweltoppe of kunsmatige "hoogtes" waar heiligdomme gebou is. Die idee was om elke spoor van afgodediens uit te wis.

Ideale grense van Israel

God het die grense van Israel in Kanaän vasgestel:

1. Suidgrens was: van die Sinwoestyn af tot teen Edom. Aan die oostekant begin hierdie grens by die suidelike punt van die Soutsee; daarvandaan draai dit suid van Skerpioenpas weg en loop dit deur tot by Sin. Daarvandaan gaan dit suid van Kades-Barnea tot by Gasar-Addar en dan verby tot by Asmon, waar dit wegdraai en met Egiptespruit langs loop tot by die see;
2. Die wesgrens was: die Groot see;
3. Noordgrens was: van die Groot See af; trek 'n lyn van daar af tot by Horberg in die noorde, en van daaraf tot by Lebo-Hamat. Daarvandaan loop die grens na Sedad toe en verder tot by Sifron en Gasar-Enan;
4. Oosgrens was: trek 'n lyn van Gasar-Enan af tot by Sefam. Die grens loop dan van Sefam af tot by Ribla, oos van Ajin, en daarvandaan teen die oostelike oewer van die Gennesaretmeer en dan met die Jordaan langs tot by die Soutsee.

God het ook die mense aangestel wat die land moet verdeel tussen die stamme.

Stede en weivelde vir die Leviete; asielstede

Die Here het beveel dat die Israeliete in die gebiede wat hulle besit, vir die Leviete stede gee om in te woon, en ook weivelde rondom die stede.

6 van die stede wat hulle vir die Leviete moes gee, moes asielstede wees. As iemand 'n ander se dood onopsetlik veroorsaak het, kon hulle na een van die asielstede vlug oom die wraak van die familie te ontsnap.

3 van die stede moes oos van die Jordaan wees en 3 in Kanaän.

Veiligheidsmaarteëls oor dogters wat erf

As dogters wat geerf het trou met mans uit ander stamme, sou dit beteken dat die stam die grond verloor. Derhalwe, het die Here opdrag gegee dat dogters wat grond erf, binne hul stamverband moes trou, sodat die grond deur die stam behoue sou bly.

Moses sterf op Neboberg

Moses het uit die Moabsvlakte opgeklim na Neboberg, tot op die top van Pisgaberg regoor Jerigo. Die Here het hom die hele land gewys: van Gilead tot by Dan, die hele Naftali, die gebied van Efraim en Manassa en die hele Juda tot by die see in die weste, die Suidland en die vlakte, die Jerigolaagte met sy palms tot by Soar.

Moses, die dienaar van die Here, het daar in die land Moab gesterf. Die Here het Moses gegrawe in 'n vlakte in Moab, regoor Bet-Peor.

Moses was 120 jaar oud toe hy gesterf het. Die Israeliete het 30 dae oor Moses gerou.

Josua, seun van Nun, het oor wysheid beskik, want Moses het sy hande op hom gelê. Die Israeliete het hom gehoorsaam en gedoen wat hy hulle beveel het.

1. Geskiedenis van Israel en Juda in die Bybelse Tyd;
2. Geslagsregister van Adam tot Jesus;
3. Bybelse Gids – Genesis.
4. Bybelse Gids – Josua.
5. Bybelse Gids – Rigters

1. Bybel nuwe vertaling Bybelgenootskap van SA
2. Handboek by die Bybel David en Pat Alexander et al

• Die Afrikaanse Bybel Nuwe Vertaling Bybelgenootskap van Suid-Afrika;
• Handboek by die Bybel David Field Et al Lux Verbi