1943: Godina

Godina 1943 (MCMXLIII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar).

Januar/Siječanj

• 1 - 2. 1. - Narodnooslobodilačka borba Albanije – Bitka kod Gjorma: Italijani poraženi od albanskih gerilaca nedaleko od Valone, na šta odgovaraju represalijama.
• januar - Zločini nad muslimanima u okolini Bijelog Polja.
• januar - Borbe za Teslić kao i za Okučane.
• 3. 1. - Odred "Zejnel Ajdini" napao italijansku kolonu u Crnoljevskoj klisuri, poginulo 20 italijanskih vojnika.
• 5. 1. - Sa američke lake krstarice USS Helena oboren japanski bombarder - prva žrtva blizinskog upaljača.
• 10. 1. - Staljingradska bitka: pošto su Nemci ignorisali ultimatum za predaju od pre dva dana, Sovjeti započinju završni napad (Operacija Koljco).
• 11. 1. - Premijera Chetniks! The Fighting Guerrillas u SAD.
• 11. 1. - SAD i UK se odriču privilegija ekstrateritorijalnosti u Kini.
• 12 - 30. 1. - Sovjetska Operacija Iskra otvara koridor prema opsadnutom Lenjingradu (18. 1., nakon 515 dana opsade) i omogućuje bolje snabdevanje, za šta je Georgij Žukov unapređen u maršala i odlikovan ordenom Suvorova.
• 14 - 24. 1. - Konferencija u Kazablanci, Ruzvelt, Čerčil i predstavnici Slobodnih Francuza razmatraju evropsku strategiju; od Sila osovine će se tražiti bezuslovna predaja.
• 14. 1. - 7. 2. - Operacija Ke: Japanci se povlače sa Guadalcanala.

 

• 15. 1. - Poslije samo 16 mjeseci gradnje, posvećen Pentagon, najveća uredska zgrada na svetu, sjedište Departmana rata.
• januar - Heinrich Himmler dobio Korherrov izveštaj: broj Jevreja u Evropi od 1937. je pao za 4 miliona.
• 16. 1. - Bitka za Velikije Luki nedaleko od Lenjingrada okončana predajom nemačkog garnizona.
• 17. 1. - RAF bombardovao Berlin prvi put posle 14 meseci.
• 18. 1. - Baderov proglas protiv pobunjenika na čelu s Dražom Mihajlovićem.
• 19. 1. - Eqrem Libohova novi premijer italijanske Albanije, pošto je Mustafa Kruja smenjen zbog nereda u zemlji.

 

• 20. 1. - Operacija Weiss I: početak ofanzive na "Bihaćku republiku", prvom fazom obuhvaćeni Lika, Kordun, Banija, zapadna Bosna. Tzv. Četvrta neprijateljska ofanziva će kulminacija Bitkom na Neretvi u martu.
• 22. 1. - Okončana teška Bitka za Buna–Gonu: australsko-američke snage zauzele i poslednje japansko uporište na Papui (jugoistočna četvrtina ostrva).
• 23. 1. - Severnoafrička kampanja: Britanci zauzeli Tripoli.
• 23. 1. - Sovjeti zauzeli Gumrak i poslednji nemački aerodrom u Staljingradu.
• 26. 1. - Bitka kod Nikolajevke: u okviru Staljingradske bitke, italijanski Alpinski korpus uspeo da se izvuče iz obruča uz velike gubitke.
• 27. 1. - Tito odlučio da Glavna operativna grupa (4 divizije) krene prema Hercegovini, a da ostali brane odstupnicu.
• 27. 1. - Prvi čisto američki vazdušni napad na Nemačku - 50 bombardera na Wilhelmshaven.
• 30. 1. - Karl Dönitz je novi komandant nemačke mornarice, nakon što je Erich Raeder dao ostavku usled Hitlerovog gneva zbog neuspeha površinskih brodova i pretnje da će ih izrezati.
• 30. 1. - Britanski bombarderi De Havilland Mosquito napali Berlin kako bi poremetili obeležavanje 10-godišnjice nacističke vlasti.
• 30. 1. - Gen. Friedrich Paulus unapređen u feldmaršala.
• 30. 1. - Višijevski režim osnovao Milice française za borbu protiv pokreta otpora.
• 31. 1. - Paulus je u sovjetskom zarobljeništvu.

Februar/Veljača

 

• februar - Pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče.
• 1. 2. - Vittorio Ambrosio komandant talijanskih oružanih snaga umjesto Uga Cavallera.
• 2. 2. -   Staljingradska bitka okončana predajom preostalih nemačkih snaga. Od 250.000 nemačkih vojnika koji su započeli pohod, samo 6.000 će se vratiti kući.
• 2. 2. - Šarl de Gol dodelio Ratni krst Draži Mihajloviću.
• 3. 2. - U Labradorskom moru torpedovan američki transporter SS Dorchester, stradalo 675 od 904 ljudi, među kojima i "Četiri kapelana".
• 4. 2. - Nemci se povukli iz Libije u Tunis.
• 5. 2. - Mussolini smenjuje većinu ministara, uključujući Galeazza Ciana.
• 8. 2. - Izjava Vrhovnog štaba NOV i POJ te AVNOJ-a o ciljevima borbe - oslobođenje zemlje ali i "neprikosnovenost privatne svojine" i "puna mogućnost samoinicijative u industriji, trgovini i poljoprivredi".
• 9. 2. - Gvadalkanalska kampanja protiv Japanaca okončana važnom američkom pobedom - Amerikanci povratili ostrvo dva dana nakon što su se Japanci povukli.
• 9. 2. - Torpedovan japanski brod Tatsuta Maru, stradao 1.421 vojnik, putnik i član posade.

 

• 10. 2. - Operacija Polarna zvezda: neuspešna sovjetska ofanziva kod Lenjingrada traje do aprila i uglavnom je praćena stabilizacijom fronta.
• 10. 2. - Bitka za Timor okončana posle skoro godinu dana povlačenjem poslednjih Australaca.
• 11. 2. - Sovjetski projekt atomske bombe: doneta odluka o početku praktičnih radova, na čelu projekta Igor Kurčatov.
• 12. 2. - Gandi započinje svoj najduži post, od 21 dana.
• 14 - 17. 2. - Bitka kod Sidi Bou Zida (Operacija Prolećni povetarac): Nemci razbili Amerikance u Tunisu.
• 15. 2. - Na putu Požarevac-Petrovac partizani ubli komandanta nemačkog 734. pešadijskog puka i još trojicu Nemaca - sutradan u Beogradu streljano 400 talaca.
• 16. 2. - Crvena armija privremeno oslobodila Harkov.
• 16. 2. - Predsednik Roosevelt objavljuje da je odbrana Saudi Arabije vitalna za odbranu SAD i proširuje Zakon o zajmu i najmu na nju.
• 16 - 17. 2. - Domenikonski masakr: u italijanskoj odmazdi ubijeno 175 grčkih civila u Tesaliji.
• 16/17. 2. - Partizani oslobodili Prozor.
• 18. 2. - Gebelsov govor u Sportpalastu: Joseph Goebbels objavljuje totalni rat saveznicima.
• 18. 2. - Hapšenje "Bele ruže", mirnog pokreta otpora u Nemačkoj - biće pogubljeni već kroz nekoliko dana, među njima Hans i Sophie Scholl.

 

• 19 - 25. 2. - Bitka u Kaserinskom prolazu - ubedljiva osovinska pobeda nad američkim snagama u zapadnom Tunisu.
• 19 - 26. 2. - Neuspešni partizanski napadi na Konjic.
• 19. 2. - 15. 3. - Treća bitka za Harkov - uspešna nemačka kontraofanziva.

 

• 20. 2. - Na njivi jednog meksikanskog seljaka se pojavila pukotina, iz koje će nastati vulkan Parícutin.
• 24. 2. - Stepinčevo pismo Paveliću u kome osuđuje logor Jasenovac, povodom ubistva sedmorice slovenskih svećenika u logoru.
• 25. 2. - Operacija Weiss II (zapadna i jugozapadna Bosna).
• 26. 2. - Svetozar Vukmanović Tempo stigao u Skoplje - Tito ga poslao da organizuje ustanak u Makedoniji.
• 28. 2. - Operacija Gunnerside - Šest norveških specijalaca izvelo uspješnu sabotažu tvornice teške vode, dio njemačkog programa atomske bombe.
• 28. 2. - Dolomitska izjava - prevlast KP Slovenije u Osvobodilnoj fronti.
• 28. 2. - Draža Mihailović drži govor na zboru kod Kolašina, u prisustvu šefa britanske vojne misije: napada britansku vladu, kaže da su mu Italijani jedini izvor pomoći i da su mu glavni neprijatelji "partizani, ustaše, muslimani i Hrvati" - Čerčil će zbog ovoga protestovati kod jugoslovenske vlade.

Mart/Ožujak

 

• 1 - 2. 3. - Korjukivski masakr: SS-ovci uništili ukrajinsko selo Korjukivka sa 6.700 stanovnika iz odmazde za partizanski napad.
• 2 - 4. 3. - Bitka u Bizmarkovom moru - uništen japanski konvoj za Novu Gvineju, stradalo 2.900 Japanaca.
• 3. 3. - Na gomili u londonskoj stanici Bethnal Green stradalo 173 ljudi, uglavnom žena i dece.
• 3. 3. - Nemačka podmornica greškom potopila brod Doggerbank, jedan preživeo od 365 ljudi na brodu.
• 4. 3. - 15. dodjela Oscara: najbolji film je Mrs. Miniver, ukupno šest nagrada.
• 4 - 6. 3. - Grčki pokret otpora: u bici kod Fardykambosa je zarobljeno nekoliko stotina italijanskih vojnika, ovog proleća se stvaraju slobodne teritorije.
• 5. 3. - Počinje takozvana Rurska bitka, petomesečno savezničko bombardovanje Rura.
• 5. 3. - Štrajk u FIAT-ovoj torinskoj fabrici Mirafiori, obustave rada se šire severom Italije.
• 5. 3. - Generalni štrajk u Atini sprečava mobilizaciju grčkih radnika.
• 6. 3. - Bitka kod Medeninea, Operacija Capri, poslednja je Romelova bitka u Africi: neuspelo ometanje očekivane savezničke ofanzive na Maretsku liniju u južnom Tunisu.
• 7. 3. - Bitka na Neretvi (Operacija Weiss III): partizanske snage počele prelaz preko Neretve kod sela Jablanice.
• 9 - 12. 3. - Masakr u Changjiao: Japanci ubili preko 30.000 kineskih civila.
• 10. 3. - Martovski pregovori u G. Vakufu između partizanskih i nemačkih predstavnika o razmeni zarobljenika; partizani nude primirje, "NOVJ smatra četnike kao glavnog neprijatelja" (delegati u Zagrebu 20-25.3.).
• 11. 3. - Preko 7.300 Jevreja iz Skoplja, Štipa i Bitolja (područja pod bugarskom okupacijom) zatočeno da bi kasnije tokom meseca bili poslani u Treblinku.
• 12. 3. - Crvena armija oslobodila Vjazmu (→ "Zvezdana bajka o Vjazmi" Mire Alečković).
• 12 - 14. 3. - Prve grupe beogradskih mladića odlaze na četvoromesečni obavezni rad. (u Bor i Gornjačku klisuru).
• 13. 3. - Pokušaj atentata na Hitlera, u organizaciji gen. von Tresckowa, putem eksplozivne boce likera nije uspeo.
• 15. 3. - Treća bitka za Harkov se okončava nemačkim uspehom: Sovjeti opet izgubili Harkov a Bjelgorod 18-og - poslednji veći nemački uspeh na Istočnom frontu.
• 16 - 19. 3. - Vrhunac Bitke za Atlantik: dva konvoja sa 90 teretnih i 16 eskortnih brodova pod napadom "Vučjeg čopora" od 38 nemačkih podmornica - potopljena 22 broda uz gubitak jedne podmornice.
• 17. 3. - Bugarski parlament glasao protiv deportacije bugarskih Jevreja (iz predratne Bugarske, iz okupirane Makedonije i Trakije su deportovani istog meseca).
• 20. 3. - Prvi od 19 konvoja solunskih Jevreja kreće za Aušvic i druge logore - 50.000 ljudi do avgusta.
• 22. 3. - Hatinjski masakr: u Belorusiji spaljeno selo i ubijeno 156 od 160 stanovnika iz odmazde za četiri nemačka oficira.
• 23. 3. - Izbori za Folketing u okupiranoj Danskoj: najviše glasova za socijaldemokrate, samo 2,1% za naciste.
• 27. 3. - Eskortni nosač aviona HMS Dasher eksplodirao usled nepažnje u Firth of Clyde, stradalo 379 od of 528 članova posade.
• 28. 3. - U napuljskoj luci eksplodirao brod sa municijom Caterina Costa, velika materijalna šteta i možda 600 mrtvih.
• 28. 3. - Bitka na Maretskoj liniji: saveznički proboj u južnom Tunisu.
• mart - maj - Ofanziva NOVJ u Lici 1943..

April/Travanj

 

• 1 - 11. 4. - Veliki muftija jerusalimski Muhamed Amin al-Huseini u poseti NDH (Zagreb, Banja Luka, Sarajevo) radi podrške regrutacije muslimana za Handžar-diviziju.
• 4. 4. - Amerikanci bombarduju Renaultove fabrike u Boulogne-Billancourtu.
• 5. 4. - Poon Lim spasen pored Brazila nakon 133 dana na splavu.
• 6. 4. - Objavljen "Mali princ". Antoine de Saint-Exupéry se kasnije tokom meseca priključuje vazduhoplovstvu Slobodnih Francuza.
• 12. 4. - Martin Bormann imenovan za Vođinog ličnog sekretara, čime je ozvaničena njegova kontrola nad domaćim poslovima u Nemačkoj.
• 13. 4. - Nemci objavili pronalazak masovnih grobnica u Katinjskoj šumi kod Smolenska.
• 16. 4. - Bitka kod Šušnjara: slavonski partizani porazili ustaško-domobranske snage na Papuku.
• 16 - 17. 4. - Sastanak Hitler–Horthy u Salzburgu: Horthy odbija izručenje mađarskih Jevreja.
• 17. 4. - Kod sela Rudišta, Zvornik, spustila se prva od tri grupe britanskih diverzanata, naših iseljenika iz Kanade.
• 18. 4. - Operacija Vengeance: iznad Bougainvilla oboren avion sa komandantom japanske mornarice Isoroku Yamamotoom (u Japanu objavljeno 21. 5.).

 

• 19. 4. - Tri dana nakon slučajnog unosa, i prvog "tripa", Albert Hofmann prvi put namerno uzeo LSD - danas poznato kao Bicycle Day.
• 19. 4. - 16. 5. - Ustanak u Varšavskom getu.
• 20. 4. - U Landovici kod Prizrena streljani Boro Vukmirović i Ramiz Sadiku.
• 23. 4. - Završena Bitka za Longstop Hill, saveznici zauzeli poslednju prirodnu prepreku na putu prema gradu Tunisu.
• 26. 4. - Moskva prekida odnose sa poljskom vladom u egzilu, nakon što su ovi zatražili ispitivanje Katinja.
• 26. 4. - Uskršnji neredi u Uppsali, konfrontacija švedskih nacista, antifašista i policije.
• 27. 4. - 1. 5. - Bitka za Brdo 609 u severozapadnom Tunisu: prva jasna američka pobeda u Severnoj Africi i "sazrevanje američke vojske".
• 28. 4. - Japanski transporter Kamakura Maru potopljen nedaleko od Filipina, stradalo 2.035 od 2.500 ljudi na brodu.
• 30. 4. - Operacija Mincemeat: telo navodnog britanskog oficira sa ratnim planovima ispušteno blizu španske obale - Španci ga pronalaze sutradan a Nemci dobijaju informacije 8. maja.

Maj/Svibanj

 

• 1. 5. - Nemački bombarder potopio britanski brod SS Erinpura kod Bengazija, stradalo preko 800 ljudi, uključujući 140 palestinskih Jevreja iz britanske vojske.
• 3. 5. - Američki general Frank Maxwell Andrews, komandant Evropskog teatra, poginuo u avionskom udesu na Islandu (po njemu je nazvana baza Andrews).
• 6. 5. - Okončana sedmodnevna bitka konvoja ONS 5 sa "vučjim čoporom", prelomnu u Bici za Atlantik: potopljeno 12 brodova po cenu 6 podmornica. Nemci su ovog "Crnog maja" izgubili 43 podmornice, četvrtinu ukupnog broja.
• 7. 5. - Saveznici zauzeli Tunis i Bizertu.
• 7. 5. - Objavljen Ayn Randin roman The Fountainhead.
• 9. 5. - Sveslovenski sastanak u Moskvi, poziv na formiranje "narodnooslobodilačkih armija".
• 12. 5. - Potvrda uspeha Operacije Mincemeat: Britanci presreli nemačku poruku u kojoj se najavljuje saveznička invazija na Balkanu (Grčkoj). Nemci već ovog meseca pojačavaju svoje položaje na Sardiniji i u Grčkoj, na račun Sicilije.
• 12 - 25. 5. - Washingtonska konferencija (Trident): podržano iskrcavanje u Siciliji, a u Normandiji odloženo za godinu dana.

 

• 13. 5. - Kraj Severnoafričke kampanje: nemački Afrički korpus i italijanske snage se predale saveznicima u Tunisu - preko 230.000 ljudi, zbog čega se ovakav ishod naziva i "Tunisgrad" (~ Staljingrad).
• 14. 5. - Nemci razoružali 2.000 Đurišićevih četnika u Kolašinu, Italijani protestuju.
• 14. 5. - Francuzi smenili tuniskog bega Muhammada VII al-Munsifa i poslali ga na Madagaskar, nasleđuje ga Muhammad VIII al-Amin (poslednji beg, do 1956).
• 15. 5. - Počinje Operacija Schwarz (Bitka na Sutjesci, "Peta neprijateljska ofanziva") - svi protiv partizana, Nemci i protiv četnika.
• 15. 5. - U probi šišmiš-bombe kod Carlsbad, New Mexico izgorela skoro cela baza.
• 16. 5. - Ugušen ustanak u Varšavskom getu.
• 16-17. 5. - Operacija Chastise - britanska avijacija srušila dve i oštetila jednu branu u nemačkom Ruru upotrebom namenski izrađenih odskakajućih bombi, što izaziva poplave i pogibiju velikog broja civila i zarobljenika.
• 19-22. 5. - Prepiska Hitler-Musolini, ovaj drugi prekinuo snabdevanje četnika (prema dogovoru od februara).

 

 

• 20. 5. - Crni maj: opozvan napad nemačkih podmornica na atlantski konvoj SC 130, koji prolazi bez gubitaka, dok su Nemci ovog meseca izgubili 43 podmornice, 34 u Atlantiku - za koje je bitka praktično izgubljena.
• 21. 5. - Partizani nakratko zauzeli Manđelos kod Sr. Mitrovice, ustaše se vratile i opustošile mesto.
• 22. 5. - U Moskvi objavljeno raspuštanje Kominterne (efektivno od 10. 6.).
• 22 - 24. 5. - Operacija Farrier ("Potkivač") ili Prepad na Mljet: britanski komandosi se iskrcali na otok, ali nisu mogli naći Nijemce.
• 23. 5. - RAF bacio 2.000 tona bombi na Dortmund.
• 24. 5. - Josef Mengele postao glavni lekar u Aušvicu.
• 28. 5. - Vrhovnom štabu se pridružila britanska misija (Dikin i Stjuart, operacija Typical).
• 28. 5. - "Ibarski telegram" - Britanci zahtevaju od Draže Mihailovića da povuče snage na istok od Ibra, on odbija, zahtev povučen.
• 29-30. 5. - Bombardovanje Wuppertala stvara vatrenu oluju i 3.500 žrtava.
• 30. 5. - Aleutska kampanja: Bitka za Attu završena nakon 19 dana: većina japanskih vojnika poginula u brutalnim borbama na aleutskom ostrvu Attu.

Jun/Juni/Lipanj

 

Ivan Ribar i Tito

 

Sava Kovačević

Bitka na Sutjesci

• 1. 6. - BOAC Flight 777: iznad Biskajskog zaliva oboren putnički avion, poginuo glumac Leslie Howard.
• 1. i 3. 6. - Sukobi partizana sa SDS u Razbojni kod Kruševca i između Dučine i Rogače kod Sopota. (sahrana stražara na beogradskom Novom groblju 6. 6.).
• 3. 6. - Osnovan Francuski komitet nacionalnog oslobođenja, privremena vlada Slobodne Francuske, na čelu generali Henri Giraud i Charles de Gaulle (od novembra samo de Gaulle).
• 4. 6. - Revolucija iz '43. označava kraj Neslavnog desetljeća u Argentini, među učesnicima je i Juan Perón koji u novembru postaje ministar rada (predsednik 1946-55 i 1973-74).
• 4. 6. - Nakon nekoliko incidenata, počinju Zoot Suit Riots u Los Angelesu: vojna lica napadaju mlade Meksikance koji nose zoot suits, napravljene od mnogo tekstila.
• 8. 6. - Japanski bojni brod Mutsu uništen slučajnom eksplozijom u Hirošimskom zalivu, 1121 poginuli.
• 9. 6. - Tito ranjen tokom Bitke na Sutjesci, poginuo kap. Bil Stjuart.

 

• 10. 6. - Prva proleterska udarna divizija kod Balinovca samoinicijativno razbila delove nemačke 369. legionarske divizije i stvorila uslove za proboj Glavne operativne grupe, koji je uporno branjen na Ljubinom grobu i Košuru. Treća divizija ostala u obruču.
• 10. 6. - Masakr u Distomou: SS-ovci ubili 214 ljudi u grčkom selu.
• 11. 6. - Operacija Corkscrew: nakon 19 dana bombardovanja, Britanci zauzimaju ostrvo Pantelleria bez otpora. Dva dana kasnije i Linosu i Lampione.
• 13. 6. - Glavnina Treće udarne divizije, uz velike gubitke, se probila kod Tjentišta; poginuo Savo Kovačević i još 10 narodnih heroja, Nemci ubili većinu zaostalih ranjenika.

 

• 13. 6. - U Otočcu osnovano Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH), predsjednik je Vladimir Nazor.
• 14. 6. - Direktiva Pointblank usmerava savezničko bombardovanje prvenstveno na avio-industriju (→ Kombinovana bombarderska ofanziva).
• 15. 6. - Završena Bitka na Sutjesci (tj. operacija "Švarc") - partizanska glavnina se probila iz nemačkog obruča na planinu Jahorinu.
• 17. 6. - Napad Rasinskog partizanskog odreda na dva kamiona nemačkih vojnika blizu Kruševca - osam poginulih i sedam ranjenih Nemaca, za šta je naređeno streljanje 575 talaca, streljanja su vršena 29. juna u Jajincima i na Bagdali kod Kruševca (Slobodište).
• 20. 6. - Smotra srednjoškolske omladine u Beogradu.
• 20 - 22. 6. - Rasni neredi u Detroitu, 34 mrtvih
• 20. 6. - Amerikanci započinju kampanju za otoke New Georgia, dio Solomonskih Otoka (do oktobra), dio operacije Cartwheel, usmjerene prema Rabaulu.
• 21. 6. - U Lyonu uhapšen Jean Moulin i još nekoliko lidera francuskog pokreta otpora.

 

• 21. 6. - 11. 6. - Operacija Animals: kampanja sabotaža u Grčkoj kako bi se skrenula pažnja sa Sicilije (→ Operacija Barclay).
• 22. 6. - Druga godišnjica napada na SSSR: neradni dan u Beogradu, dva minuta ćutanja i zaustavljenog saobraćaja, pomen u Sabornoj crkvi palim borcima protiv komunizma (→ Propaganda Nedićeve vlade).
• 26. 6. - Partizani razbili posadu NDH u Vlasenici.
• 26. 6. - Miloš Trifunović je novi predsednik izbegličke vlade, nakon Slobodana Jovanovića (do avgusta).
• 29. 6. - Papina enciklika Mystici corporis Christi: crkva je "mistično tijelo Kristovo".
• 30. 6.? - Kod Kladnja spuštena prva saveznička pošiljka sanitetskog materijala za NOV i POJ.

Jul/Juli/Srpanj

• 1. 7. - Rumunski ministar ino. poslova Mihai Antonescu u poseti Mussoliniju, predlaže povlačenje Italije, Rumunije, Mađarske i Finske iz Osovine.
• 4. 7. - U avionskoj nesreći kod Gibraltara gine gen. Władysław Sikorski, čelnik poljske izbegličke vlade.

 

 

Kurska bitka

• 5. 7. - Kurska bitka počinje nemačkim Poduhvatom Zitadelle protiv Kurske izbočine.
• 5. 7. - NOVJ privremeno zauzima Zvornik.
• 7. 7. - Na Bahamima ubijen bogati preduzetnik Harry Oakes.
• 10. 7. - Operacija Husky - Saveznička invazija Sicilije.
• 10. 7. - Narodnooslobodilačka borba Albanije: osnovana Nacionalna oslobodilačka vojska Albanije.
• 11. 7. - Vrhunac Volinjskog pokolja etničkih Poljaka od strane nacionalističke Ukrajinske ustaničke armije.
• 12. 7. - Operacija Kutuzov, prva od dve sovjetske protivofanzive kod Kurska, sa severne strane. Istog dana Bitka kod Prohorovke - nerešeno.

 

• 15. 7. - "Slobodni dom", glasilo HSS na slobodnoj teritoriji.
• 16. 7. - U luci Alžir eksplodirao teretnjak Bjørkhaug koji je tovario nemačke mine - stotine poginulih.
• 17. 7. - Hitler prekida operaciju Citadela i šalje deo snaga u Italiju.
• 19. 7. - Partizanska zaseda kod Lepenice nedaleko od Sarajeva, teški gubici 7. SS divizije.
• 19. 7. - Saveznici po prvi put bombarduju Rim.
• 19. 7. - Mussolini se sastao s Hitlerom kod Feltrea (tj. Belluna) - ne usuđuje se pomenuti izlazak iz rata.
• 21. 7. - Izdate poternice na 100.000 rajhsmaraka za Titom i Dražom Mihailovićem.
• 22. 7. - Pattonova Sedma armija ušla u Palermo.
• 22. 7. - Potopljen japanski nosač hidroaviona Nisshin, stradalo preko 1.000 članova posade i prevoženih vojnika.
• 24. 7. - Počinje Operacija Gomorrah (do novembra) - razorno bombardovanje Hamburga. Britanci prvi put koriste sistem Window, aluminijumske trake za ometanje radara.

 

• 25. 7. - Pošto je Veliko fašističko veće sinoć glasalo za njegovu smenu, Benito Mussolini je smenjen od kralja i uhapšen. Novi predsednik vlade je gen. Pietro Badoglio.
• 27/28. 7. - Preko 30.000 ljudi stradalo od vatrene oluje u Hamburgu.
• 28. 7. - Japanci neopaženo napustili aleutsko ostrvo Kiska (saveznici stižu 15. 8.).
• 31. 7. - Vojvoda od Aoste, "Tomislav II", odrekao se hrvatskog prijestolja.
• srpanj - Pokušaj atentata na pročelnika Glavnog stožera domobranstva, generala Ivana Prpića, smatra se u organizaciji Ive Herenčića.

Avgust/August/Kolovoz

• 1. 8. - Operacija Tidal Wave: Amerikanci bombarduju rafinerije nafte u rumunskom Ploiești-u - gube 53 aviona i 660 članova posade, a šteta je manja od željene (→ Naftna kampanja Drugog svetskog rata).
• 1. 8. -   Japanci proglasili Državu Burma.
• 1 - 2. 8. - Rasni neredi u njujorškom Harlemu.
• 3. 8. - Sporazum iz Mukje između dva albanska pokreta otpora, ali ga ubrzo odbacuje CK KP Albanije.
• 2. 8. - Torpedni čamac PT-109 budućeg američkog predsednika Kenedija potopljen naletanjem u Solomonskim ostrvima.
• 2. 8. - Pobuna u logoru Treblinka, oko 70 je uspelo pobeći.
• 3. i 10. 8. - Gen. George S. Patton u dva navrata ošamario vojnike koji su patili od vrste PTSP (objavljeno u novembru).
• 3 - 23. 8. - Operacija Polkovodec Rumjancev, tj. Bjelgorodsko-Harkovska ofanziva.
• 5. 8. - Operacija Kutuzov: Sovjeti povratili Orel.
• 7. 8. - Crvena armija počinje Smolensku operaciju (do oktobra).
• 9. 8. - Talijanski fašistički okupatori zapalili 6 bračkih mjesta, a Selca su gorila 3 dana.
• 10. 8. - Božidar Purić novi predsednik izbegličke vlade
• 10/11. 8. - Partizanski napad na aerodrom Rajlovac kod Sarajeva.
• 13. 8. - Nakon nekoliko upozorenja, nastavlja se bombardovanje Italije. Prvi put gađana meta u Austriji, kao i Berlin prvi put od maja.
• 15. 8. - Ukazom Vrhovnog štaba NOV i POJ uspostavljena prva odlikovanja u NOVJ: ordeni narodnog heroja, partizanske zvijezde, narodnog oslobođenja, za hrabrost te bratstva i jedinstva, kao i Medalja za hrabrost.
• 16. 8. - Veliki narodni zbor u Kruševcu u organizaciji Nedićeve vlade, protiv Draže Mihailovića i Londona.. Slični skupovi, za "mir i red" i "protiv prolivanja srpske krvi" se zatim organizuju i u drugim mestima.

 

• 17. 8. - Spajanjem američke i britanske armije u Mesini (Paton i Montgomeri), završeno osvajanje Sicilije.
• 17. 8. - Bombarderska Schweinfurtsko–Regensburška misija protiv fabrike kuglagera odn. aviona Messerschmitt – veliki gubici aviona, šteta na zemlji ubrzo nadoknađena.
• 17/18. 8. - Operacija Crossbow protiv nemačkih dalekometnih oružja počinje Operacijom Hydra, bombardovanjem istraživačkog centra u Peenemündeu - razvoj rakete V-2 je usporen za 6-8 nedelja.
• 19. 8. - Kvebečki sporazum SAD i UK o saradnji u razvoju nuklearne energije i oružja.
• 23. 8. - Kurska bitka okončana ozbiljnim strateškim porazom Vermahta; Crvena armija oslobodila Harkov. Sledi četvoromesečna Dnjeparska bitka za oslobođenje istočne obale te reke.
• 24. 8. - Hermann Neubacher imenovan za Ribbentropovog specijalnog predstavnika za jugoistočnu Evropu. On će formulisati plan koji predlaže, između ostalog, priključenje Crne Gore Srbiji, ali u Berlinu prihvaćeno samo otvaranje Beogradskog univerziteta.
• 24/25. 8. - Partizani zauzeli Bugojno.
• 25. 8. - Nemačko protivbrodsko oružje Henschel Hs 293 je prva vođena raketa upotrebljena u borbi.
• 27/28. 8. - Na tajnom sastanku u Milanu, Altiero Spinelli i saradnici osnovali Evropski federalistički pokret.
• 28. 8. - Bugarski car Boris III (49) umro ubrzo nakon sastanka sa Hitlerom, na kome je odbio i ulazak u rat sa SSSR i deportaciju Jevreja - nasleđuje ga 6-godišnji Simeon II.
• 29. 8. - Nemci raspustili vladu okupirane Danske jer se ne može nositi sa talasom štrajkova, uvedeno ratno stanje i preduzeta Operacija Safari razoružanja danskih oružanih snaga - mornarica potopila 32 broda a Nemci uzeli 14.
• 29. 8. - Zbor povodom dvogodišnjice Nedićeve vlade u Kragujevcu: vodi se politika "štednje srpske krvi".
• avgust? - Gen. Hans-Gustav Felber postao vojni komandant Jugoistoka i Vojni zapovednik Srbije.

Septembar/Rujan

• 1. 9. - Avion Grumman F6F Hellcat u prvoj borbenoj akciji.
• 3. 9. - Saveznička invazija Italije počinje operacijom Baytown - Montgomeryjeve snage se iskrcavaju kod Reggia uz slab otpor. Istog dana je potpisano Primirje iz Cassibilea, objavljeno pet dana kasnije.

 

Bitka za Split

 

Operacija Achse u Splitu

• 8. 9. - Kapitulacija Italije objavljena u 19:30. Partizani privremeno oslobađaju Split i tamošnje ogromno skladište. Partizani narednih dana razoružavaju veći deo italijanske vojske u Jugoslaviji, dolazi do narodnog ustanka od Dalmacije do Istre.
• 8. 9. - Savezničko bombardovanje nemačkog i italijanskog štaba u Frascatiju u 12:10, stradalo 485 civila.
• 8. 9. - Nemačka Operacija Achse, posedanja italijanske vojne zone. Istog dana saveznici započinju Dodekanesku kampanju, koja se u novembru završava nemačkom pobedom.
• 8. 9. - Crvena armija povratila Staljino/Donjeck.
• 8. 9. - Patrijarh moskovski Sergije izabran na osnovu sporazuma RPC sa Staljinom: crkva dobija ustupke u zamenu za lojalnost, nalazi se pod kontrolom tajne službe.
• 8. 9. - Nemci na Istočnom frontu započinju gradnju Linije Panther–Wotan ili "Istočnog zida".

 

• 9. 9. - Operacija Avalanche kod Salerna je glavna saveznička invazija Italije, istog dana i Operacija Slapstick, iskrcavanje kod Taranta.
• 9. 9. - Nemci potopili, vođenom bombom Fritz X, italijanski bojni brod Roma u prolazu Bonifacio, zvanično je stradalo 1.253 ljudi, odn. 1.393, uključujući komandanta mornarice Carla Bergaminija. Italijani i Nemci se sukobljavaju i na moru kod Bastije i na Rodosu kojeg Nemci zauzimaju 11-og.
• 9. 9. - Ajaccio na Korzici je prvi oslobođeni francuski grad - na ostrvu je izbio ustanak protiv nemačke okupacije, koja zamenjuje italijansku.
• 9. 9. - 10. 10. - Jugoslovenski partizani razoružavaju 10. italijansku diviziju, dve divizije im se pridružuju.
• 10. 9. - Nijemci uspostavili Operativnu zonu Jadransko primorje (OZJP) sa sjedištem u Trstu, kao i Operativnu zonu Alpenvorland u Bolcanu. Šef policije u OZJP je zločinac Odilo Globocnik.
• 10. 9. - Ante Pavelić daje izjave o razrješenju Rimskih ugovora i o ništetnosi označenja kralja.
• 10. 9. - "Čajanka gospođe Solf": putem agenta-provokatora otkriven Solfov kružok protivnika nacizma, što dogodine vodi i rasturanju vojne obaveštajne službe Abwehr.
• 12. 9. - Operacija Eiche - Nemci spektakularno oslobađaju Mussolinija iz pritvora na Gran Sassu.
• 14. 9. -   U Albaniji, sada pod nemačkom okupacijom, proglašena vlada - Ibrahim Biçakçiu (iz Elbasana), Bedri Pejani (Peć) i Xhafer Deva (Mitrovica).
• 14 - 16. 9. - Viannoski masakri: u nemačkim represalijama ubijeno preko 500 ljudi na Kritu.
• 14. 9. - 4. 10. - Bitka kod Drashovice, blizu Valone, između albanskog otpora i Nemaca.
• septembar - Sukob potpukovnika Vojislava Lukačevića sa Nemcima u Sandžaku.
• 16. 9. - Osnovana Druga prizrenska liga.
• 16. 9. - Oslobođena crnomorska luka Novorosijsk.
• 17. 9. - Britansko-američka vojna misija na oslobođenoj teritoriji u Bosanskoj krajini (Ficroj Maklin).
• 17. 9. - Pobuna u "Handžar diviziji" na obuci u francuskom mestu Villefranche-de-Rouergue (brzo ugušena).
• 18. 9. - Milan Nedić primljen kod Hitlera i Ribentropa.
• 18. 9. - Dovršeno nemačko povlačenje sa Sardinije na Korziku, koju takođe napuštaju do 4. oktobra.
• 19. 9. - Bitka za Turjak: slovenački partizani zauzimaju zamak od domaćih antikomunista.
• 19 - 23. 9. - Bitka za Atlantik: nemačka jesenja ofanziva postiže početni uspeh akustičkim torpedom Zaunkönig - potopili su po tri trgovačka i ratna broda u konvojima ONS 18/ON 202, ali saveznici ubrzo nalaze kontramere.
• 19. 9. - 27. 10. - Nemačko-domobransko-kozačke operacije protiv NOV i PO Vojvodine u Sremu.
• 20. 9. - ZAVNOH donosi Odluku o priključenju Istre, Rijeke, Zadra i ostalih okupiranih krajeva Hrvatskoj. Istog dana i Vlada NDH jednostrano priključuje Splita, Kotora, Zadra, Rijeke i hrvatskog dijela Istre.
• 21 - 26. 9. - Kefalonijski masakr: Nemci ubili preko 5.000 italijanskih zarobljenika iz divizije Acqui koja je pružila otpor razoružavanju (1.315 je poginulo u borbi i još 3.000 se utopilo u potopljenim brodovima nakon predaje, tema romana i filma "Mandolina kapetana Corellija").
• 22. 9. - Leon Rupnik imenovan za predsjednika uprave u Ljubljanskoj pokrajini, dva dana kasnije objavljen osnutak Slovenskog domobranstva.
• 22. 9. - Ubijen generalni komesar Belorusije Wilhelm Kube.
• 22. 9. - Operacija Suorce: nemački bojni brod Tirpitz teško oštećen mini-podmornicom u Norveškoj.
• 22. 9. - Na severoistočnoj Papui počinje Kampanja na poluostrvu Huon (do marta).

 

• 23. 9. - Proglašena "Italijanska Socijalna Republika" (naziv od 25. 11.), marionetska tvorevina na čelu sa Musolinijem.
• 25. 9. - Operacija Istra ("Romelova ofenziva"): Nijemci razbijaju glavne partizanske jedinice u Istri, zatim prelaze u Gorski kotar (→ "Šesta neprijateljska ofanziva").
• 25. 9. - Crvena armija oslobodila Smolensk. Ovom operacijom je definitivno otklonjena pretnja Moskvi.
• 26. 9. - Operacija Jaywick: komandosi potopili sedam brodova u japanskoj luci Singapur - ne znajući o čemu se radi, Japanci odgovaraju represalijama (Incident Duplog Desetog).
• 27-30. 9. - Četiri napuljska dana - građani Napulja se oslobodili nemačke okupacije, dan pre dolaska Amerikanaca.
• 29. 9. - Prva tuzlanska operacija NOVJ, grad privremeno oslobođen.
• 29. 9. - Oslobođen Kremenčuk na obali Dnjepra.

Oktobar/Listopad

 

• 1. 10. - Britanci zauzimaju Foggiu, u čijoj okolini će se nalaziti veliki broj vojnih aerodroma, Foggia Airfield Complex.
• 2. 10. - Oslobođena Tuzla (do 11. 11.).
• 2. 10. - Planirana deportacija 8.000 danskih Židova nije uspjela jer su pripadnici danskog pokreta otpora većinu zemljaka odveli na sigurno u Švedsku.
• 3. 10. - Operacija Devon: britanski komandosi zauzimaju Termoli i izdržavaju trodnevne nemačke napade.
• 3. 10. - Japanci u današnjoj Indoneziji osnovali vojne snage Pembela Tanah Air ("Branitelji domovine") protiv moguće savezničke invazije.
• 4. 10. - Bitka za Kos (Operacija Polarni medved): Nemci zauzimaju ostrvo od Italijana i Britanaca.
• 4. 10. - Bombardovanje Frankfurta, pogođeno sklonište dečije bolnice - 529 stradalih, od čega 90 dece.
• 4. i 6. 10. - Posenski govori: Heinrich Himmler se obraća SS oficirima odn. partijskim zvaničnicima i objašnjava rasnu politiku i Konačno rešenje.
• oktobar - U Nedićevoj Srbiji doneta Uredba o suzbijanju nepismenosti - organizovaće se analfabetski tečajevi.
• 5. 10. - Ofanziva JVuO u istočnoj Bosni: četnici zauzimaju Višegrad, zatim i Rogaticu 13. oktobra.
• 7. 10. - Nemačke tempirane bombe ubile preko 100 ljudi u Centralnoj pošti u Napulju.
• 10 - 11. 10. - Diverzija NOVJ napadom na Zenicu.
• 12. 10. - Sastavljen izvršni odbor HSS na slobodnoj teritoriji (lokalni i srednji funkcioneri stranke).
• 12. 10. - Neutralni Portugal stavio Britancima na raspolaganje baze na Azorima, u skladu sa ugovorom o savezu iz 1373!.
• 13. 10. - Prva borba, od Sovjeta organizovane, Divizije Košćuško, nukleusa posleratne poljske armije (dan poljske armije do 1989).
• 13. 10. - Italija objavila rat Nemačkoj.
• 14 - 17. 10. - Operacija Arnim: nemačka ofanziva na Frušku Goru. Prve borbe 1. kozačke divizije, koja će se istaći borbenošću i ratnim zločinima.
• 14. 10. - Pobuna logoraša u Sobiboru, oko 50 ih uspeva pobeći - ostali su ubijeni a logor je zatvoren.
• 14. 10. - Drugi američki napad na fabriku kuglagera u Schweinfurtu: izgubili su 77 bombardera i preko 600 ljudi.
• 14. 10. - Japanci proglasili Filipinsku Republiku.
• oktobar - U belgijskom mandatu Ruanda-Urundi počinje glad Ruzagayura od koje do kraja sledeće godine strada 36 - 50 hiljada ljudi.

 

• 15. 10. - U SSSR formirana Divizija Tudor Vladimirescu od rumunskih zarobljenika.
• 16. 10. - Rimska racija: nemačka policija hapsi 1.259 Jevreja (252 pušteno) koji završavaju u Aušvicu.
• 17. 10. - Završena Burmanska železnica, kojom Japanci povezuju Bangkok i Rangun - 415 kilometara za godinu dana, po cenu preko 100.000 života civila i savezničkih zarobljenika.
• 18/19. 10. - Nemački brod teretnjak MS Sinfra potopljen kod Krita, stradalo oko 2.000 ljudi, uglavnom italijanskih zarobljenika. Od 500 spašenih Italijana polovina streljana zbog napada na stražare.
• 19. 10. - Otkriven antibiotik streptomicin.
• 20. 10. - Savezničko bombardovanje Niša (poginulo 250 civila).
• 21. 10. - Oslobođen Sanski Most.
• 21. 10. - Partizanska opsada Ostroga: gen. Blažo Đukanović streljan nakon predaje, Bajo Stanišić poginuo.
• 21. 10. - 12. 11. - Operacija Provala oblaka u Istri, Gorskom kotaru, Primorju i Sloveniji - još jedan udarac partizanskim jedinicama.
• 21. 10. - Japanci u Singapuru uspostavili "privremenu vladu Slobodne Indije" (Azad Hind), na čelu sa Subhas Chandra Boseom - on 29. 12. podiže indijsku zastavu u Port Blairu na Andamanskim ostrvima, ali stvarnu vlast imaju Japanci, koji zlostavljaju indijske nacionaliste.
• 22/23. 10. - Razorno bombadovanje Kassela, manja vatrena oluja. Iste noći pomorska Bitka kod Sept-Îles, poslednja nemačka pomorska pobeda.
• 23. 10. - Crvena armija zauzima Melitopolj nakon uličnih borbi, dva dana kasnije pada i Dnjepropetrovsk.
• 27. 10. - 12. 11. - Bitka za Treasury Islands u Solomonima: korak bliže Rabaulu i Bougainvilleu.
• oktobar - novembar - NOVJ neuspešno napada Travnik.

Novembar/Studeni

• 1. 11. - Završena treća Moskovska konferencija, inostranih ministara - o ubrzanju kraja rata, obnova Austrije u predratnim granicama, o nemačkim ratnim zločinima...
• 1. 11. - Američkim iskrcavanjem počinje Bougainvilleska kampanja, traje do kraja rata.
• 3. 11. - Britansko bombardovanje Podgorice - uništeno 10 nemačkih aviona, oko 150 mrtvih i ranjenih civila.
• 3 - 4. 11. - Operacija Erntefest ("Žetveni festival"): streljanje 43.000 jevrejskih robovskih radnika u Majdaneku i sublogorima - time se privodi kraju operacija Reinhard, istrebljenje poljskih Jevreja.
• 5. 11. - Osnovan Tanjug - Telegrafska agencija nove Jugoslavije.
• 5 - 6. 11. - U Tokiju održana Konferencija Velike Istočne Azije (→ panazijanizam, Sfera koprosperiteta Velike Istočne Azije).
• 6. 11. - Prestaju streljanja u Jajincima kod Beograda, do aprila ekshumacije i spaljivanje leševa.

 

• 6. 11. - Bitka za Kijev: oslobođen Kijev, probijena nemačka linija na Dnjepru.
• 6 - 14. 11. - Napad NOVJ na Viroviticu novembra 1943..
• 7. 11. - U Tuzli izašao prvi broj "Fronta slobode", organa Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) istočne Bosne.
• 8. 11. - NOVJ oslobodila Koprivnicu.
• 8. 11. - Libanska skupština izglasala okončanje francuskog mandata, na šta ovi odgovaraju hapšenjem predsednika i skoro čitave vlade 11-og.
• 9. 11. - U SAD potpisan sporazum o Administraciji Ujedinjenih nacija za pomoć i obnovu (UNRRA), među 44 potpisnice i Jugoslavija, koja će biti 4. dobitnik pomoći (iza Kine, Poljske i Italije).
• 10. 11. - Radi lakšeg upravljanja okupiranom teritorijom, njemačke vlasti u Drugom svjetskom ratu uspostavile kvislinšku "Narodnu upravu" u Crnoj Gori, na čelu sa Ljubom Vuksanovićem - zalaže se za savez sa Srbijom.
• 12. 11. - Bitka za Leros: Nijemci se iskrcavaju na dodekaneški otok i do 16-og savladavaju britanske i talijanske branitelje - rješenje Dodekaneške kampanje.
• 13. 11. - Bitka za Kijev: nemački protivnapad, 20-og povratili Žitomir.
• 14. 11. - Veronski kongres italijanske fašističke partije: sedma tačka manifesta proglašava Jevreje za strance i neprijatelje, krajem meseca izdato naređenje za hapšenje.
• 14. 11. - Bombardovanje Bugarske u Drugom svetskom ratu: Sofija je prvi put na meti od Aprilskog rata 1941.
• 16. 11. - Osnovano ZAVNO Crne Gore i Boke.
• 18. 11. - Počinje vazdušna Bitka za Berlin: 440 aviona britanskog Kraljevskog zrakoplovstva je bombardiralo Berlin (traje do sledećeg marta, smatra se neuspehom za RAF).
• 20. 11. - Osnovano Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Sandžaka.

 

• 20 - 23. 11. - Bitka za Tarawu u Gilbertovim otocima, skupa američka pobjeda u prvoj ofenzivi u središnjem Pacifiku.
• 22. 11. -   Liban je nezavisan: pod pritiskom UK, francuski komesar oslobodio uhapšene libanske političare - kraj mandata koji je nad tom državom imala Francuska od 1. jula 1920.
• 22 - 26. 11. - Konferencija u Kairu (Sextant) - učestvuje Chiang Kai-shek, raspravlja se o Japanu i Aziji - od Japana će se zahtevati bezuslovna predaja i sve teritorije zauzete od 1914.
• 24. 11. - Eskortni nosač USS Liscome Bay torpedovan u Gilbertovim ostrvima - u eksploziji municije i potonuću gine 644 od 916 ljudi.
• 23 - 25. 11. - Napad NOVJ na Glinu 1943..
• 25. 11. - Prvo zasjedanje ZAVNOBiH u Mrkonjić Gradu (Dan državnosti Bosne i Hercegovine).
• 25. 11. - Bitka kod rta St. George je poslednja pomorska u Kampanji Solomonskih ostrva, što se smatra i krajem tzv. Tokyo Expressa, upotrebe japanskih vojnih brodova za transport.
• 26. 11. - Britanski transporter HMT Rohna pogođen nemačkom vođenom bombom - u eksploziji i potonuću stradalo 1.138 ljudi, uglavnom američkih vojnika.
• 26. 11. - Tosya–Ladički zemljotres u severnoj Turskoj, 2.824 mrtvih.
• 26. 11. - Crvena armija oslobodila Gomelj, poslednje nemačko uporište iza Dnjepra.

 

• 28. 11. - 1. 12. - Teheranska konferencija (Eureka): treba pomoći jugoslovenskim partizanima, invazija Francuske zakazana za maj 1944.
• 29. 11. - Savezničko bombardovanje Sarajeva, oko 300 poginulih i ranjenih civila.
• 29 - 30. 11. -   Drugo zasjedanje AVNOJ-a; donesena deklaracija sa konstitutivnim elementima, AVNOJ proglašen za vrhovnu vlast, osnovana partizanska vlada Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije (objavljeno preko radija Slobodna Jugoslavija 4. 12.).
• 30. 11. - Prvi put bombardovano Sarajevo.
• novembar - Pavle Đurišić se vratio u Crnu Goru, da bi se borio protiv partizana.
• novembar - decembar - Neki četnički komandanti sklapaju ugovore o saradnji sa Vermahtom protiv partizana (Draža Mihailović 3. 12. demantuje berlinske izveštaje o sporazumu s njim).

 

Decembar/Prosinac

• decembar - Britanska vlada zvanično uskraćuje pomoć četnicima, zbog saradnje sa okupatorom (američka vlada nastavlja pomoć).
• 2. 12. - Blizu Pljevalja osnovana italijanska partizanska divizija Garibaldi.
• 2. 12. - Pismo od CK KPJ za CK KP Albanije: postavljati pitanje prisajedinjenja Kosova Albaniji značilo bi "liti vodu na mlin raznih reakcionara, pa i samog okupatora".
• 2. 12. - Nemci bombardovili luku u Bariju, potopljeno 28 teretnih brodova, uključujući i jedan američki sa iperitnim bombama.
• 4 - 16. 12. - Operacija Kugelblitz, deo Šeste neprijateljske ofanzive, u istočnoj Bosni i Sandžaku.
  • Iza Kugelblitz-a slede operacije Schneesturm (Sandžak) i Herbstgewitter II (Korčula) - partizani pretrpeli velike gubitke, ali očuvali koheziju; → Zimske operacije.

 

• 4. 12. - Razbijena 2. proleterska divizija u Prijepolju kod partizanske bolnice, stradale stotine boraca.
• 4. 12. - Počinje nemačka operacija Ziethen u južnoj Bosni, NOVJ izgubila Livno.
• 4 - 26. 12. - Kampanja na reci Moro, saveznička ofanziva na jadranskoj strani Italije - pat pozicija.
• 5. 12. - Saveznici bombardirali Split i Kaštel-Sućurac. U Kaštel-Sućurcu u crkvi je tim bombardiranjem ubijeno više od sto ljudi.
• 5. 12. - Kralj Petar naziva novu Titovu vladu terorističkom i nereprezentativnom.
• 8 - 17. 12. - Bitka kod San Pietra je saveznička pobeda u Italiji, italijanska vojska se prvi put borila uz saveznike.
• 9. 12. - Bitka za Kočevje: partizani ušli u grad, ali Nemci i domobrani se sklonili u zamak gde im tri dana kasnije stiže pomoć.
• 9. 12. - Državni sekretar SAD Cordel Hull izjavljuje da će pomoć u Jugoslaviji dobiti svi koji se bore protiv Nemaca, dakle i partizani.
• 10. 12. - Britanski premijer Čerčil primio u Kairu kralja Petra II i predsednika izbegličke vlade - saopštio im da treba otpustiti Dražu Mihailovića.
• 11. 12. - Avioni P-51 Mustang-B na prvoj eskortnoj misiji nad Nemačkom - proširenje pratnje će znatno smanjiti gubitke bombardera.
• 12. 12. - Čehoslovački predsednik u egzilu Edvard Beneš u Moskvi potpisao ugovor o prijateljstvu sa SSSR.
• 13. 12. - Masakr u Kalavriti: u nemačkim represalijama u grčkoj Ahaji streljano oko 700 civila.
• decembar - Bugarski Otadžbinski front za samostalnu ujedinjenu Makedoniju.
• decembar - Britanci montirali prototip računala Colossus za dešifriranje njemačkih komunikacija (od veljače radi u Bletchley Parku).
• 20. 12. - Prosinačke žrtve: u zagrebačkoj Dubravi obješeno 16 antifašista.
• 20. 12. - Bolivijski predsednik gen. Enrique Peñaranda zbačen od majora Gualberta Villarroela koji sprovodi reforme (do pobune 1946).
• 20 - 28. 12. - Bitka za Ortonu: saveznici zauzimaju grad na Jadranu, prozvan "Italijanski Staljingrad" zbog brutalnosti okršaja.
• 20/21. 12. - Četnički pokolj u Vraniću kod Beograda, praćen zločinom u Boleču.
• 22. 12. - Tri dana nakon što se nasukala na Silbi, nemačku laku krstaricu SMS Niobe dokrajčili britanski torpedni čamci.
• 24. 12. - Crvena armija započinje Dnjeparsko-karpatsku ofanzivu (do aprila), poznatu i kao Oslobođenje Desnoobalne Ukrajine.
• 24. 12. - Američki general Dwight D. Eisenhower je vrhovni saveznički komandant u Evropi.
• 26. 12. - Bitka kod Severnog rta: potopljen je nemački bojni brod Scharnhorst sa 1.932 ljudi.
• 28. 12. - Prisilno raseljavanje u Sovjetskom Savezu: ukinuta je Kalmička ASSR, počinje deportacija Kalmika zbog grehova Kalmičkog konjičkog korpusa.
• 31. 12. - Predsednik SAD Ruzvelt uručio "Liberatore" jugoslovenskim avijatičarima iz 15. armijskog vazduhoplovnog korpusa SAD.
• 31. 12. - 2. 2. 1944 - Bujanska konferencija NOO Kosova za priključenje Albaniji (KPJ se protivi otvaranju pitanja granica).
• 31. 12. - NOVJ počinje neuspešnu Prvu banjalučku operaciju.
• 31. 12. - Crvena armija povratila Žitomir.

Kroz godinu

• Izbeglička jugoslovenska vlada prešla u Londona u Kairo.
• Bengalska glad 1943 - nekoliko miliona ljudi umire u Bengalu (Britanska Indija).
• U SAD počinje Projekt Venona, kontraobaveštajni program dekripcije poruka sovjetskih tajnih službi (do 1980).
• Jacques-Yves Cousteau i Emile Gagnan izmislili Aqua-lung.
• Objavljena Le Corbusierova "Atenska povelja", značajan utjecaj na posleratni urbanizam.

Rukovodstvo zemlje (vlada u izbeglištvu; "Demokratska Federativna Jugoslavija" od zasedanja AVNOJ-a):

• • Šef države: Kralj Petar II Karađorđević (u izbeglištvu, međunarodno priznat).
  • Predsednik Vlade: Slobodan Jovanović do 26. 6., Miloš Trifunović do 10. 8., Božidar Purić, (u izbeglištvu); u zemlji, na oslobođenim teritorijama, Josip Broz Tito (generalni sekretar KPJ, maršal i predsednik NKOJ od 29. 11.); drugde kvislinške vlasti i okupaciona uprava.
  • Predsednik privremene Narodne skupštine (nakon zasedanja AVNOJ-a): Ivan Ribar.
• Nove države:

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1943.

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Inge Appelt, hrvatska glumica
• 1. 1. - Vladimir Šeks, hrvatski političar
• 6. 1. - Terry Venables, fudbaler, trener († 2023)
• 12. 1. - Imra Agotić, general HV († 2012)
• 19. 1. - Janis Joplin, američka pjevačica († 1970.)
• 24. 1. - Sharon Tate, glumica, model († 1969)
• 25. 1. - Hrvoje Barbir Barba, hrvatski književnik
• 26. 1. - Bernard Tapie, francuski biznismen, glumac, političar († 2021)
• 27. 1. - Jovan Maljoković, srpski džez muzičar
• 28. 1. - Miodrag Andrić (Ljuba Moljac), glumac, komičar († 1989)
• 31. 1. - Špela Rozin, glumica

Februar/Veljača

• 5. 2. - Nolan Bushnell, osnivač Atari, Inc.
• 5. 2. - Michael Mann, filmski režiser
• 9. 2. - Joseph Stiglitz, ekonomista, nobelovac
• 9. 2. - Joe Pesci, američki glumac
• 9. 2. - Milivoje Glišić, novinar i urednik NIN-a, diplomata († 2017)
• 10. 2. - Ante Paradžik, hrvatski političar († 1991)
• 11. 2. - Albin Vidović, hrvatski rukometaš
• 18. 2. - Borislav Paravac, član Predsjedništva BiH
• 20. 2. - Mike Leigh, britanski režiser
• 21. 2. - David Geffen, američki muzički i filmski producent
• 22. 2. - Horst Köhler - 9. njemački predsjednik.
• 22. 2. - Eduard Limonov, ruski pisac i političar († 2020)
• 22. 2. - Dragoš Kalajić, slikar, književnik, publicista († 2005)
• 22. 2. - Neda Ritz, hrvatska TV voditeljica
• 25. 2. - George Harrison, britanski glazbenik, basist i vokalist grupe The Beatles († 2001.)
• 26. 2. - Miladin Ševarlić, dramski pisac

Mart/Ožujak

• 5. 3. - Josip Genda, hrvatski glumac († 2006.)
• 7. 3. - Peter Carey, australski književnik
• 8. 3. - Lynn Redgrave, engleska glumica († 2010.)
• 9. 3. - Bobby Fischer, američki šahista († 2008)
• 11. 3. - Adam Puslojić, književnik i prevodilac
• 12. 3. - Ratko Mladić, general VRS, optužen za ratne zločine
• 14. 3. - Kole Angelovski, glumac i reditelj
• 15. 3. - David Cronenberg, filmski režiser
• 22. 3. - Bruno Ganz, švicarski glumac († 2019.)
• 26. 3. - Bob Woodward, novinar
• 29. 3. - Eric Idle, britanski glumac i komičar
• 29. 3. - John Major, premijer UK
• 29. 3. - Vangelis, grčki muzičar, kompozitor († 2022)
• 31. 3. - Christopher Walken, glumac

April/Travanj

• 3. 4. - Ranko Munitić, teoretičar filma, kritičar († 2009)
• 14. 4. - Ivan Nemet, šahovski velemajstor († 2007)
• 16. 4. - Drago Meštrović, glumac († 2010)
• 18. 4. - Ivan Lovrenović, književnik
• 19. 4. - Marija Ancila Bubalo, hrvatska i bosanskohercegovačka pjesnikinja († 2006.)
• 20. 4. - Vlatko Dulić, hrvatski glumac
• 21. 4. - Ratko Buljan, hrvatski glumac († 1989.)
• 22. 4. - Louise Glück, pesnikinja, nobelovka († 2023)
• 23. 4. - Hervé Villechaize, glumac († 1993)
• 28. 4. - Beba Lončar, srpska glumica
• 30. 4. - Frederick Chiluba, predsednik Zambije († 2011)

Maj/Svibanj

• 2. 5. - Mustafa Nadarević, bosanskohercegovački glumac († 2020)
• 5. 5. - Michael Palin, britanski humorist i TV ličnost
• 26. 5. - Ismet Bekrić, bosanskohercegovački književnik
• 31. 5. - Joe Namath, igrač američkog fudbala

Jun/Juni/Lipanj

• 13. 6. - Malcolm McDowell, glumac
• 15. 6. - Johnny Hallyday, francuski roker († 2017)
• 17. 6. - Newt Gingrich, američki političar
• 17. 6. - Barry Manilow, kantautor, producent
• 18. 6. - Raffaella Carrà, pjevačica, plesačica († 2021)
• 23. 6. - Ljerka Draženović, glumica († 2013)
• 23. 6. - Vint Cerf, pionir interneta
• 28. 6. - Zvonimir Vujin, bokser

Jul/Juli/Srpanj

• 1. 7. - Jeff Wayne, muzičar
• 3. 7. - Kurtwood Smith, glumac
• 7. 7. - Toto Cutugno, talijanski pjevač († 2023)
• 10. 7. - Arthur Ashe, teniser († 1993)
• 12. 7. - Christine McVie, članica Fleetwood Mac († 2022)
• 14. 7. - Hrvoje Hitrec, hrvatski književnik
• 23. 7. - Džafer Mahmutović, bosanskohercegovački pisac i historičar
• 26. 7. - Mick Jagger, britanski glazbenik

Avgust/August/Kolovoz

• 2. 8. - Max Wright, glumac
• 8. 8. - Esma Redžepova, pevačica († 2016)
• 11. 8. - Pervez Musharraf, pakistanski general, predsednik († 2023)
• 12. 8. - Milan Nenadić, rvač, olimpijac († 2024)
• 17. 8. - Robert De Niro, američki filmski glumac i redatelj
• 19. 8. - Luko Paljetak, hrvatski književnik akademik
• 20. 8. - Dragan Nikolić, srpski i jugoslovenski glumac († 2016)
• 27. 8. - Tuesday Weld, glumica
• 28. 8. - David Soul, glumac, pevač († 2024)
• 31. 8. - Leonid Ivašov, ruski general
• 31. 8. - Arif Pašalić, general ARBiH († 1998)

Septembar/Rujan

• 2. 9. - Đorđe Novković, kompozitor († 2007)
• 6. 9. - Roger Waters, muzičar Pink Floyd
• 20. 9. - Sani Abacha, nigerijski general i šef države († 1998)
• 22. 9. - Toni Basil, muzičarka, koreografkinja
• 23. 9. - Julio Iglesias, španski pjevač
• 28. 9. - J. T. Walsh, glumac († 1998)
• 29. 9. - Mohammad Khatami, predsednik Irana
• 29. 9. - Lech Wałęsa, lider "Solidarnosti", predsednik Poljske, nobelovac za mir

Oktobar/Listopad

• 1. 10. - Jean-Jacques Annaud, filmski režiser
• 5. 10. - Dragiša Pavlović Buca, društveno-politički radnik († 1996)
• 7. 10. - Oliver North, američki oficir poznat po aferi Irangate
• 8. 10. - Chevy Chase, glumac i komičar
• 10. 10. - Milan Babić, pevač († 2009)
• 20. 10. - Dunja Vejzović, hrvatska operna pjevačica
• 22. 10. - Jan de Bont, producent, redatelj i snimatelj filmova
• 22. 10. - Catherine Deneuve, francuska filmska glumica
• 29. 10. - Dušan Ivković, košarkaš i trener († 2021)
• 30. 10. - Mirko Klarin, publicista i novinar († 2022)

Novembar/Studeni

• 1. 11. - Jacques Attali, ekonomista, predsednik EBRD
• 1. 11. - Ljiljana Sedlar, glumica († 2023)
• 5. 11. - Sam Shepard, glumac, pisac, režiser († 2017)
• 7. 11. - Boris Gromov, ruski general i političar
• 10. 11. - Novica Savić, dramski pisac († 2004)
• 13. 11. - Katarina Karađorđević rođ. Batis, princeza Srbije
• 17. 11. - Lauren Hutton, glumica, model
• 21. 11. - Manojlo Milovanović, general VRS († 2019)
• 22. 11. - Billie Jean King, teniserka
• 23. 11. - Denis Sassou Nguesso, predsednik Republike Kongo
• 23. 11. - Petar Skansi, košarkaš, trener († 2022)
• 30. 11. - Snežana Nikšić, glumica († 2022)
• 30. 11. - Terrence Malick, režiser, scenarista, producent

Decembar/Studeni

• 8. 12. - Jim Morrison, pjevač, legendarni vođa "Doorsa" († 1971.)
• 11. 12. - Alain de Benoist, francuski akademik i publicista
• 11. 12. - John Kerry, državni sekretar SAD
• 18. 12. - Keith Richards, gitarista The Rolling Stones-a
• 20. 12. - Dejan Penčić-Poljanski, pozorišni reditelj, teatrolog
• 21. 12. - Jack Nance, glumac († 1996)
• 23. 12. - Harry Shearer, glumac, komičar
• 24. 12. - Tarja Halonen, predsednica Finske
• 25. 12. - Zafir Hadžimanov, muzičar, glumac, pesnik († 2021)
• 31. 12. - Ben Kingsley, britanski glumac
• 31. 12. - John Denver, kantautor, muzičar († 1997)

Kroz godinu

• Duško Lokin, hrvatski pjevač
• Rrahman Morina, društveno-politički radnik SAP Kosovo († 1990)
• Mica Trofrtaljka, pevačica († 2020)

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1943.

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Lojze Grozde, slovenski pjesnik, katolički aktivist, blaženik (* 1923)
• 5. 1. - George Washington Carver, botaničar, pronalazač (* ca. 1860-64)
• 7. 1. - Nikola Tesla, srpsko-američki znanstvenik i izumitelj (* 1856.)
• 9. 1. - Jelisaveta Andrejević Aneta, narodni heroj (* 1923)
• 9. 1. - R. G. Collingwood, filozof istorije, arheolog (* 1889)
• 12. 1. - Simeon Roksandić, vajar (* 1874)
• 15. 1. - Eric Knight, književnik (* 1897)
• 15. 1. - Stanko Opsenica, narodni heroj (* 1907)
• januar - Janko Lisjak Puška, narodni heroj (* 1914)
• 17. 1. - Mirko Tomić, narodni heroj (* 1904)
• 22. 1. - Milanka Kljajić, narodni heroj (* 1924)
• 24. 1. - Glyndwr Michael, telo upotrebljeno u tajnoj operaciji (* 1909)
• 26. 1. - Nikolaj Vavilov, botaničar, genetičar (* 1887)

Februar/Veljača

• 3. 2. - Ilija Trifunović-Birčanin, četnički vojvoda (* 1887)
• 5. 2. - W. S. Van Dyke, filmski režiser (* 1889)
• 8. 2. - Persida Milenković, zadužbinarka (* 1857)
• 9. 2. - Svetozar Marković Toza, narodni heroj (* 1913)
• 14. 2. - David Hilbert, nemački matematičar (* 1862)
• februar - Lepa Radić, narodni heroj (* 1925)
• 15. 2. - Stanislav Sremčević, narodni heroj (* 1910)
• 22. 2. - Članovi pokreta otpora Bela ruža:
  • Christoph Probst (* 1919)
  • Hans Scholl (* 1918)
  • Sophie Scholl ( 1921)
• 26. 2. - Theodor Eicke, komandant SS divizije Totenkopf (* 1892)

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Alexandre Yersin, lekar, bakteriolog (* 1863)
• 12. 3. - Gustav Vigeland, norveški vajar (* 1869)
• 18. 3. - Smilja Pokrajac, narodni heroj (* 1920)
• 19. 3. - Ivan Mečar, narodni heroj (* 1909)
• 19. 3. - Stjepan Bubanić, narodni heroj (* 1913)
• 19. 3. - Frank Nitti, gangster (* 1886)
• 25. 3. - Hans von Tschammer und Osten, Sportski vođa Rajha (* 1887)
• 26. 3. - Nikolaj Jokanović, episkop zahumsko-hercegovački (* 1874)
• 28. 3. - Sergej Rahmanjinov, ruski skladatelj (* 1873.)
• 28. 3. - Pero Ćetković, kapetan prve klase NOVJ, narodni heroj (* 1907)
• 29. 3. - Ermenegildo Pellegrinetti, bivši papski nuncio u Jugoslaviji (* 1876)
• 31. 3. - Franjo Fancev, hrvatski književnik i povjesničar (* 1882.)
• 31. 3. - Pavel Miljukov, ruski istoričar i političar (* 1859)

April/Travanj

• 1. 4. - Vahida Maglajlić, narodni heroj (* 1907)
• 3. 4. - Conrad Veidt, glumac (* 1893)
• 7. 4. - Jovan Dučić, pjesnik, diplomata (* 1871)
• 7. 4. - Alexandre Millerand, bivši predsednik Francuske (* 1859)
• 9. 4. - Aleksa Dejović, narodni heroj (* 1920)
• 10. 4. - Boro Vukmirović, narodni heroj (* 1912)
• 10. 4. - Ramiz Sadiku, narodni heroj (* 1915)
• april - Danica Materić, narodni heroj (* 1921)
• 18. 4. - Isoroku Jamamoto, japanski admiral (* 1884)
• 21. 4. - Adolf Muk, bivši član Politbiroa CK KPJ (* 1893)
• 24. 4. - Kenneth Whiting, američki pionir podmornica i nosača aviona (* 1881)

Maj/Svibanj

• 1. 5. - Rade Drainac, srpski književnik (* 1899)
• 1. 5. - Milinko Kušić, narodni heroj (* 1912)
• c. 8. 5. - Miroslav Šalom Freiberger, zagrebački nadrabin (* 1903)
• c. 8. 5. - Ivana Hirschmann, popularizatorka gimnastike (* 1866)
• 14. 5. - Jelena Ćetković, narodni heroj (* 1916)
• 14. 5. - Drinka Pavlović, narodni heroj (* 1918)
• 17. 5. - Johanna Elberskirchen, aktivistkinja za prava radnika, žena i gej osoba (* 1864)
• 23. 5. - Darinka Radović, narodni heroj (* 1896)
• 25. 5. - Đuka Dinić, učesnica NOB, narodni heroj (* 1914)
• 25. 5. - Milutin Ivković, fudbaler, lekar, saradnik NOP (* 1906)
• 26. 5. - Edsel Ford, predsednik kompanije Ford (* 1893)
• 29. 5. - Muhamed Mehmedbašić, pripadnik Mlade Bosne (* 1886)

Jun/Juni/Lipanj

• 1. 6. - Leslie Howard, glumac (* 1893)
• 7. 6. - Leontina Kraus, učiteljica, streljana u Jajincima (* 1881)
• 8. 6. - Mihailo Petrović Alas, srpski matematičar, akademik (* 1868)
• 8. 6. - Boško Vrebalov, narodni heroj (* 1912)
• 12. 6. - Nurija Pozderac, predratni političar, učesnik NOB (* 1892)
• 13. 6. - Sava Kovačević, narodni heroj (* 1905)
• 13. 6. - Momčilo Moma Stanojlović, narodni heroj (* 1916)
• 13. 6. - Kosta Racin, makedonski pesnik i revolucionar (* 1908)
• 14. 6. - Veselin Masleša, publicista, novinar i prevodilac, narodni heroj (* 1906)
• jun - Spasoje Stejić, atentator na kralja Aleksandra, učesnik NOB (* 1904)
• 20. 6. - Olga Dedijer, učesnica NOB (* 1914)
• 26. 6. - Karl Landsteiner, austrijski liječnik, nobelovac (* 1868.)
• 26. 6. - Ante Bilobrk, narodni heroj Jugoslavije (* 1919.)

Jul/Juli/Srpanj

• 4. 7. - Władysław Sikorski, poljski general, premijer u izgnanstvu (* 1881)
• 5. 7. - Filip Kljajić Fića, narodni heroj (* 1913)
• 7. 7. - Harry Oakes, ubijeni vlasnik rudnika zlata (* 1874)
• 8. 7. - Jean Moulin, član francuskog otpora (* 1899)
• 13. 7. - Ivan Goran Kovačić, hrvatski književnik (* 1913.)
• 13. 7. - Sima Milošević, lekar, profesor, član izvršnog odbora AVNOJ (* 1913)
• 14. 7. - Luz Long, nemački atletičar (* 1913)
• jul - Božidar Ćosović-Javorski, četnički vojvoda
• 21. 7. - Veljko Ramadanović, osnivač specijalnog školstva u Srbiji (* 1874)
• 23. 7. - Đorđe Jovanović, književni kritičar, pisac i revolucionar (* 1909)

Avgust/August/Kolovoz

• 6. 8. - Vladislav Skarić, historičar (* 1869)
• 18. 8. - Hans Jeschonnek, načelnik generalštaba Luftwaffe (* 1899)
• 21. 8. - Henrik Pontoppidan, danski književnik, nobelovac (* 1857)
• 24. 8. - Simone Weil, francuska filozofkinja, mističarka (* 1909)
• 28. 8. - Boris III, car Bugarske (* 1894)

Septembar/Rujan

• 6. 9. - Miloš Savković, književnik (* 1899)
• 8. 9. - Julius Fučík, član češkog otpora (* 1903)
• septembar - Ljubo Novaković, brigadni general, četnički vođa (* 1883)
• 17. 9. - Ferid Džanić, pobunjenik u SS diviziji Handžar (* 1918)
• 23. 9. - Marija Bursać, narodni heroj (* 1920)
• 23. 9. - Elinor Glyn, spisateljica (* 1864)
• 24. 9. - Rafael Kalinić, hrvatski katolički svećenik, franjevac, mučenik (* 1910.)
• 28. 9. ili 28. 11.? - Boško Buha, narodni heroj (* 1926)

Oktobar/Listopad

• 3. 10. - Jurica Ribar, slikar, učesnik NOB (* 1918)
• 7. 10. - Radclyffe Hall, engleska spisateljica
• 9. 10. - Pieter Zeeman, holandski fizičar, nobelovac (* 1865)
• listopad - Vlado Singer, pripadnik ustaškog pokreta (* 1908)
• 19. 10. - Camille Claudel, vajarka, grafičarka (* 1864)
• 21. 10. - Blažo Đukanović, kraljevski general, bivši ban, vođa crnogorskih četnika (* 1883)
• 21. 10. - Bajo Stanišić, pukovnik JVuO (* 1890)
• 30. 10. - Max Reinhardt, pozorišni i filmski režiser (* 1873)
• oktobar? - Branko Radojević, član britanske vojne misije (* )

Novembar/Studeni

• 6. 11. - Paul Prosper Henrys, francuski general na Solunskom frontu (* 1862)
• 7. 11. - Velimir Škorpik, prvi zapovjednik Mornarice NOVJ, narodni heroj (* 1919)
• novembar - Muhamed Hadžiefendić, komandant Muslimanske legije (* 1898)
• 26. 11. - Edward O'Hare, američki pilot (* 1914)
• 27. 11. - Ivo Lola Ribar, predsednik USAOJ, član Vrhovnog štaba NOV i POJ, narodni heroj (* 1916)

Decembar/Studeni

• 5. 12. - Slobodan Šiljak, sveštenik, četnik, svetac (* 1881)
• 10. 12. - Milivoj Jambrišak, član Predsjedništva ZAVNOH, narodni heroj (* 1878)
• 12. 12. - Ivan Rein, hrvatski slikar (* 1905)
• 14. 12. - John Harvey Kellogg, lekar, izmislio "pahuljice" za doručak (* 1852)
• 20. 12. - Bogdan Ogrizović, učesnik NOB (* 1911)
• 22. 12. - Beatrix Potter, književnica za decu, ilustratorka, mikologinja (* 1866)

Kroz godinu

• Lea Deutsch, hrvatska dječja glumica židovskog podrijetla (* 1927)
• Slavko Brill, kipar (* 1900)
• Vukašin Marković, učesnik Oktobarske revolucije
• Vukašin Mandrapa, Starac Vukašin, žrtva ustaša, svetac SPC
• Miloš Parenta, bivši rektor Karlovačke bogoslovije (* 1867)

• Fizika: Otto Stern (doprinos razvoju metoda molekularne zrake i otkriće magnetskog momenta protona)
• Kemija: George de Hevesy (rad na upotrebi izotopa kao markera u proučavanju hemijskih procesa)
• Fiziologija i medicina: Henrik Dam (otkriće vitamina K) i Edward Adelbert Doisy (otkriće hemijske prirode vitamina K)
• Književnost: nije dodijeljena
• Mir: nije dodijeljena

• Kronologija Drugog svjetskog rata u Jugoslaviji.
• Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji
• Spisak antipartizanskih operacija u NDH
• Spisak nemačkih operacija protiv četnika u Drugom svetskom ratu
• Hronologija ustaških zločina 1943.
• Hronologija četničkih zločina 1943. godine

• * Hronologija narodnooslobodilačkog rata 1941-1945, događaji 1943, partizanska perspektiva: januar, februar, mart, april, maj, jun, jul, avgust, septembar, oktobar, novembar, decembar (ima dosta slovnih grešaka).