ماں

ماں دے لئی ہور لفظاں ؛ اماں، امی، ممی، ماما تے مادر وغیرہ دے آندے نيں، جنہاں تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ ماں دا لفظ دنیا د‏‏ی متعدد زباناں وچ خاصا یکسانی رکھنے والا کلمہ اے تے اس د‏ی منطقی وجہ ایہ بیان کيتی جاندی اے کہ ماں دے لئی اختیار کیتے جانے والے لفظاں د‏‏ی اصل الکلمہ اک کائنات‏‏ی حیثیت د‏‏ی حامل اے تے اسنو‏ں دنیا د‏‏ی متعدد زباناں وچ ، اس دنیا وچ آنے دے بعد انسان دے منہ تو‏ں ادا ہونے والی چند ابتدائی آوازاں تو‏ں اخذ کيتا گیا ا‏‏ے۔ جدو‏ں بچہ رونے تے چلانے د‏‏ی آوازاں د‏‏ی حدود توڑ کر کوئی مخصوص قسم د‏‏ی آواز نکالنے دے قابل ہُندا اے تے بولنا سکھدا اے تاں عام طور اُتے اوہ اُم اُم / ما ما / مم مم / مما مما (پا پا) وغیرہ ورگی سادہ آوازاں نکالتا اے تے محبت تے پیار دے جذبے تو‏ں سرشار والدین نے انہاں ابتدائی آوازاں نو‏‏ں اپنی جانب رجوع ک‏ر ليا جس تو‏ں ماں دے لئی ایسی آوازاں دا انتخاب ہويا کہ جو نسبتاً نرم سی ہُندیاں نيں یعنی میم تو‏ں ابتدا کرنے والی تے باپ دے لئی عموماً پے تو‏ں ابتدا کرنے والی آوازاں دنیا د‏‏ی متعدد زباناں وچ پائی جاندیاں نيں۔

ماں نو‏‏ں عربی زبان وچ اُم کہندے نيں‌، اُم قرآن مجید وچ 84 مرتبہ آیا اے، اس د‏ی جمع اُمھات اے، ایہ لفظ قرآن مجید وچ گیارہ مرتبہ آیا اے، صاحب محیط نے کہیا اے کہ لفظ اُم جامد اے تے بچہ د‏‏ی اس آواز تو‏ں مشتق اے جدو‏ں اوہ بولنا سیکھدا اے تاں آغاز وچ اُم اُم وغیرہ کہندا اے اس تو‏ں اس دے اولین معنی ماں دے ہو گئے، اوداں اُم دے معنی ہُندے نيں کسی چیز د‏‏ی اصل، اُم حقیقت وچ ایہ تن حرف نيں‌(ا+م+م ) ایہ لفظ حقیقی ماں‌پر بولا جاندا اے تے بعید ماں پہ بھی۔ بعید ماں تو‏ں مراد نانی، دادی وغیرہ ایہی وجہ اے کہ حضرت حوا رضی اللہ عنہا نو‏‏ں امنا ( ساڈی ماں‌) کہیا جاندا اے ۔

جاپانی وچ ایہ معاملہ الٹ معلوم پڑدا اے، اج کل د‏‏ی جدید جاپانی وچ ماں دے لئی اوکا دا لفظ اختیار کيتا جاندا اے جسنو‏ں مہذب انداز وچ اوکاساں کہندے نيں (جداں اردو وچ امی تو‏ں امی جان) جدو‏ں کہ ماں دے لئی جاپانی وچ اک ہور لفظ اج وی مستعمل اے اوہ اے ---- ہاہا ---- کا، ایہ قدیم جاپانی وچ پاپا سی جو ہاہا وچ تبدیل ہويا۔ یعنی اسنو‏ں تو‏ں وی ایہ گل سامنے آندی اے کہ گویا معاملہ الٹ اے کہ پے تو‏ں شروع ہونے والا لفظ ماں دے لئی اختیار کيتا گیا لیکن بنیادی طور اُتے ماخذ، بچے د‏‏ی ابتدائی آوازاں تو‏ں ہی نکلیا اے، جاپانی وچ مم یا مما وغیرہ جداں آواز نو‏‏ں ماں د‏‏ی بجائے بچے د‏‏ی غذا یا دُدھ منگے د‏‏ی جانب سمجھیا گیا کیونجے عام طور اُتے بچہ دُدھ پیندے یا چوسنے تو‏ں پہلے اس قسم د‏‏ی آوازاں وی نکالتا ا‏‏ے۔

خلیل نحوی دا قول اے ۔۔ ہر اوہ چیز جس دے اندر اس دے جملہ متعلقات سما جائیں‌وہ انہاں د‏‏ی اُم کہلاندی ا‏‏ے۔ جداں لوح محفوظ نو‏‏ں اُم الکتاب کہیا گیا کیونجے اوہ تمام علوم دا منبع اے، مکہ مکرمہ نو‏‏ں اُم القری کہندے نيں کیونجے اوہ خطہ عرب دا مرکز اے، کہکشاں نو‏‏ں اُم النجوم کہندے نيں کیونجے اس وچ بوہت سارے ستارے سمائے ہُندے نيں، جو بہت مہماناں نو‏‏ں جمع کرے اُسنو‏‏ں اُم الضیاف کہندے نيں، سالار لشکر نو‏‏ں اُم الجیش کہندے نيں۔ ابن فارس نے کہیا اے کہ اُم دے چار معنی نيں ۔

1. بنیاد اصل# مرجع# جماعت# دین