A mai (en baixorribagorzano mare) ye a fembra prochenitora, biolochicament u social, d'una criatura.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
O prochenitor masculino se clama pai.
En os sers humanos, como en os atros mamiferos, a mai d'una criatura la chesta en a suya matriz dende l'inte d'a concepción dica que o feto ye prou desarrollato ta naixer. En ixe momento, a mai libra la criatura. En que o bebé ye naixito, os peitos d'a mai producen leit pa alimentar a la criatura.
En os organismos asexuatos, «mai» fa a veces referencia a lo prochenitor. En o caso d'os organismos unicelulars que se reproducen per fisión, a celula mai ye a que s'estalla ta producir celulas fillas.
Mama y, mas que denguna atra, mamá son as parolas afectivas pa clamar a la mai en aragonés. En os parlaches de Sobrarbe lo menos, a forma mamá no lieva nunca articlo: «Di-le-ne a mamá», «si no t'apuras mamá no querrá esperar-te».
A parola procede de l'acusativo latín matre(m), o grupo -tr- tornando-se -ir- probablement per influencia d'o gascón. O vocable latín mater se veye emplegato a ormino en cultismos como alma mater, y lo suyo orichen entronca con o d'as altras luengas indoeuropeas, o que fa que a parola se pareixca en muitas d'as luengas d'Europa.
De vez, o concepto ye expresato de trazas prou amanatas en muitas d'as luengas d'a Tierra; no nomás en as d'orichen indoeuropeu (an a radiz ye *ma), tamién en altras que no bi guardan relación, como puede estar a chinesa (ma, en pinyin). Isto probablement se deba a la relativa facilidat d'a pronunciación d'a silaba /ma/ pa os ninons, en os que o sistema fonador encara no ye totalment desarrollato.
A figura d'a mai ye estata fuent d'inspiración ta muitas obras destacatas d'o mundo de l'arte. Asinas queda reflectato:
En muitos países d'o mundo se celebra anyalment o Día d'a Mai.
En muitas ramas d'o cristianismo, a Virchen María ye considerata y clamata la "Mai de Dios".
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Mai, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.