Կորոնավիրուս Sars-Cov-2

2020 թվականի հունվարի 20-ին Չինաստանի Գուանդուն նահանգում հաստատվել է, որ վիրուսը փոխանցվում է մարդուց մարդու։ Առայժմ վիրուսի բուժման որևէ կոնկրետ մեթոդ չի մշակվել։

Հունվարի 22-ից Ուհան քաղաքում կարանտին է հայտարարվել, ամբողջ հասարակական տրանսպորտի աշխատանքը դադարեցվել է, իսկ քաղաքը փակվել է մուտքի և ելքի համար։ Ընդհանուր առմամբ, Չինաստանի իշխանությունները սահմանափակել են 14 քաղաքների մուտքն ու ելքը։ Վիրուսը գրանցվել է Չինաստանի վարչական կազմավորումների մեծ մասում։

Հունվարի 22-ին վիրուսի բռնկման կապակցությամբ տեղի է ունեցել Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության արտակարգ կոմիտեի արտահերթ նիստը։ Հունվարի 23-ին ԱՀԿ-ի գլխավոր տնօրեն Թեդրոս Ադան Գեբրեիսուսը հայտարարել է, որ ԱՀԿ-ի արտակարգ իրավիճակների կոմիտեն համակարծիք է, որ նոր կորոնավիրուսի բռնկումն առանձնակի վտանգ չի ներկայացնում, որի պատճառով հանրային առողջապահության բնագավառում առայժմ արտակարգ միջազգային դրություն չի հայտարարվում։

Փետրվարի 24-ին ԶԼՄ-ներում տեղեկատվություն է հայտնվել վիրուսով կրկնակի վարակվելու մասին։

Մարտի 11-ին ԱՀԿ-ն աշխարհում հայտարարեց կորոնավիրուսի համավարակ։

COVID-19-ը հասել է ընդհանուր՝ 199 երկիր և 1 միջազգային փոխադրամիջոց (Diamond Princess ճամփորդանավը, որը կանգ է առել Ճապոնիայի Յոկոհամա քաղաքի ափերում)։

14 օրվա ժամկետը կարելի է բավարար համարել հիվանդին հայտնաբերելու դեպքում նախորդ կոնտակտներին հետևելու համար։ Ինկուբացիոն շրջանի փուլում ջերմովիզորներով հիվանդացածների հայտնաբերումն անարդյունավետ է։

ԱՄՆ-ի Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնների տվյալներով՝ ենթադրվում է, որ վարակի փոխանցումը տեղի է ունենում օդակաթիլային ճանապարհով, բայց հայտնի չէ, թե արդյոք այն կարող է տեղի ունենալ այն առարկաների կամ մակերևույթների հպումների միջոցով, որոնց վրա վիրուս կա, որին հաջորդում են բերանի, քթի կամ աչքերի հպումները։ Սակայն Ռուսաստանի Դաշնության առողջապահության նախարարության կլինիկական հանձնարարականներում արդեն հայտարարել են, որ փոխանցվում է ինչպես օդակաթիլային (հազի, փռշտոցի և զրույցի դեպքում), այնպես էլ օդ-փոշի ճանապարհներով։

Կորոնավիրուսների մասին հայտնի տվյալների համաձայն, նրանք չեն կարողանում երկար գոյատևել տարբեր օբյեկտների մակերևույթների վրա (մինչև 2-4 ժամ)։ Մասնավորապես, Չինաստանից ծանրոցներ կամ նամակներ ստանալիս որևէ վարակի վտանգ չկա։

SARS-CoV-2 շտամը առաջին անգամ հայտնաբերվել է 2019 թվականի դեկտեմբերին՝ թոքաբորբ ունեցող հիվանդի նուկլեինաթթվի վերլուծության արդյունքում։ 2019 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը տեղեկացվել Է անհայտ պաթոգենի հարուցած վիրուսային թոքաբորբի մի քանի դեպքերի մասին։ 2020 թվականի հունվարի 7-ին նոր վիրուսի մասին տեղեկատվությունը հաստատվել է, իսկ վիրուսն ինքը դասվել է կորոնավիրուսների շարքին։ Մինչև հունվարի 12-ը 5 գենոմները գրանցվել են GenBank տվյալների բազայում, հունվարի 26-ին դրանց թիվը հասել է 28-ի։ Բացառությամբ վաղ գենոմի, գենոմները գտնվում են էմբարգոյի տակ GISAID-ում։ Ֆիլոգենետիկ վերլուծությունը հասանելի է Nexttrain-ի միջոցով։ 2020 թվականի հունվարի 20-ին Չինաստանի Գուանդուն նահանգում հաստատվել է վիրուսից մարդուն փոխանցելը։

Կորոնավիրուսները, որոնց շարքին է դասվում SARS-CoV-2-ը, սովորաբար մրսածության պատճառ են դառնում, սակայն այդ նույն ընտանիքին են դասվում SARS-CoV և MERS-CoV վտանգավոր վիրուսները, որոնք առաջացնում են ծանր սուր շնչառական համախտանիշ և մերձավորարևելյան շնչառական համախտանիշ համապատասխանաբար։ Կորոնավիրուսային վարակը կենդանաանտրոպոնոզ է, այսինքն՝ հնարավոր է կենդանիներից մարդուն փոխանցել։ Պարզվել է, որ SARS-CoV-ի աղբյուրը ծաղիկներ են եղել, իսկ MERS-CoV-ը՝ միապաղ ուղտեր։ Հնարավոր է, որ SARS-CoV-2-ի դեպքում էլ վարակի աղբյուր են հանդիսանում կենդանիները։ Վիրուսի գենետիկ անալիզը հայտնաբերել է կորոնավիրուսների նմանությունը, որոնք տարածված են նատականի, չղջիկների շրջանում, սակայն առայժմ ստույգ հայտնի չէ, արդյոք դրանք վարակի սկզբնական աղբյուր են։ Այժմ վիրուսի տարածման հիմնական միջոցը մարդուց մարդուն փոխանցելն է։

Տարբեր երկրների գիտնականները վերլուծել են վիրուսի գենոմը և հաստատում են այն փաստը, որ վիրուսը բնական ծագում ունի։ Տարբեր է նույն դավադրությունների տեսության ստեղծում են վախի մթնոլորտ, լուրերը և նախապաշարմունքները, նման տեսության քննարկվում են գիտական հանրության կողմից։ ԱՀԿ-ի գլխավոր տնօրենի հետ գիտնականները կոչ են անում ապատեղեկատվության փոխարեն առաջ տանել գիտական ապացույցները։

2020 թվականի հունվարի 22-ին բժշկական ամսագիրը հրապարակել Է չինացի գիտնականների հետազոտությունը, որում SARS-CoV-2 վիրուսի հինգ գենոմները համեմատել են կորոնավիրուսների 276 հայտնի գենոմային հաջորդականությունների հետ, որոնք ազդում են մարդկանց և տարբեր կենդանիների վրա։ Գիտնականների կարծիքով՝ կորոնավիրուսների ֆիլոգենետիկ ծառը ցույց է տալիս, որ նոր վիրուսները հայտնվել են մոտավորապես երկու տարի առաջ մեկ ընդհանուր նախնուց, չղջիկի կորոնավիրուսի և, հնարավոր է, չինական օձերի կորոնավիրուսի ՝ Հարավչինական բազմաձայն եզրի կամ չինական կոբրայի (օձերի երկու տեսակներն էլ վաճառվում էին Ուհանի շուկայում որպես էկզոտիկ սնունդ)։

NCP կորոնավիրուսի ախտանիշները նման են թոքաբորբի կամ ծանր սուր շնչառական համախտանիշի ախտանիշներին։

• Գիտակցության կորուստ (թոքային հյուսվածքների զարգացող ոչնչացման արդյունքում)
• Չոր, անարդյունավետ հազ
• Հոտառության զգացողության կորուստ
• Ջերմություն (38 °C կամ ավելի բարձր)
• Շնչառական դժվարություններ
• Կրծքավանդակի հատվածում ցավ
• Գլխացավ

Համաճարակաբանություն և կարանտինային միջոցներ

Մարտի 11-ին ԱՀԿ-ն հայտարարել է, որ COVID-19 վիրուսի բռնկումը ձեռք է բերել համաճարակի բնույթ, իսկ երկու օր անց, որ համաճարակի կենտրոնը Եվրոպան է։ Այդ պահին այնտեղ ամեն օր հայտարարվել Է վարակման ավելի մեծ թվով նոր դեպքերի մասին, քան Չինաստանում համաճարակի գագաթնակետին։ Դրա հետ մեկտեղ աճում է համաճարակաբանական կապերի բացակայության դեպքերի թիվը՝ վիրուսի փոխանցման աղբյուրը բացատրելու համար։ Եվրոպայում վարակի տարածման առաջատարը Իտալիան է։ Մարտի 16-ի դրությամբ վարակման դեպքերի թիվը կազմել է մոտ 25 հազար, իսկ զոհերի թիվը գերազանցել է 1800-ը։ Վարակվածների թվով երկրորդ տեղում Իսպանիան է՝ վարակման շուրջ 8 հազար դեպք և մոտ 300 մահ։ Վարակման հազարավոր դեպքեր են գրանցվել նաև Ֆրանսիայում և Գերմանիայում։ Չինաստանի սահմաններից դուրս վարակվածների ընդհանուր թիվը (88365) մարտի 16-ի դրությամբ գերազանցել Է Չինաստանում վարակվածների թվին (81020)։ Նույն օրը հայտարարվեց, որ Շենգենյան գոտու և Եվրամիության արտաքին սահմանները մարտի 17-ից փակվում են մուտքի համար (սահմանափակումների գործողության նախնական ժամկետը 30 օր է)։

Սոցիալ-տնտեսական հետևանքներ

Վարակի շարունակվող տարածումը ամբողջ աշխարհում հանգեցրել է ֆոնդային շուկայի վթարի, որը սկսվել է 2020 թվականի փետրվարի կեսերին։ Մասնավորապես, Դոու Ջոնսի արդյունաբերական ցուցանիշը և S&P 500 ցուցանիշը հաջորդ ամսվա ընթացքում նվազել են 26-27%-ով։

Հետաձգվել են բազմաթիվ սպորտային մրցումներ, այդ թվում՝ եվրոպական երկրների ազգային առաջնությունները գրեթե բոլոր մարզաձևերով, այդ թվում՝ ֆուտբոլը, հետաձգվել է մեկ տարով՝ 2020 թվականի ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնությունը։

Չեղարկվել կամ հետաձգվել են բազմաթիվ փառատոներ, ցուցահանդեսներ և մրցույթներ, ներառյալ Մոսկվայի միջազգային կինոփառատոնը, Կաննի կինոփառատոնը, Ֆարնբորոյի ավիասալոնը և Եվրատեսիլ-2020 երգի մրցույթը։

•  
  Բոլոր վարակման դեպքերը
•  
  Վարակման դեպքերը Չինաստանում
•  
  Վարակման դեպքերը Չինաստանից դուրս

•  
  Չինաստանում և ամբողջ աշխարհում հիվանդության և մահվան հաստատված դեպքերի կիսալոգարիֆմիկ ժամանակացույց։
•  
  Նոր վարակման դեպքերը Հուբեյում, ամբողջ Չինաստանում և ամբողջ աշխարհում։
•  
  Կորոնավիրուսի պատճառով օրական մահերը՝ ըստ տարածաշրջանի։
•  
  Մահացության ցուցանիշները ըստ տարիքային խմբերի Չինաստանում. 2020թ. փետրվարի 11-ի դրությամբ:

Կորոնավիրուսի տարածումը այլ երկրներում

Իրան

Իրանում առաջին հաստատված դեպքը տեղի է ունեցել 2020 թվականի փետրվարի 19-ին՝ Ղոմում։ Ըստ Իրանի առողջապահական մարմինների տվյալների, այդ պահին Իրանում գրանցվել էր 54 մահվան դեպք, իսկ վարակվածների թիվը կազմում էր շուրջ 980։ Նույն ամսաթվի դրությամբ Իրանում կա ամենից շատ մահվան դեպքերը Չինաստանից դուրս։

Ավստրալիա

Արդեն 2020 թվականի հունվարի վերջին COVID-19-ի բռնկումից Ավստրալիայի տնտեսության ընդհանուր կորուստները գնահատվում էին ավելի քան 1 մլրդ Ավստրալիական դոլար։

Մարտի 13-ին Ֆորմուլա 1-ի և FIA-ի ղեկավարության որոշմամբ Australian Grand Prix Corporation-ի (EGPC) փրոմոութերների աջակցությամբ չեղարկվել Է Ավստրալիայի Գրան Պրին, որը պետք է դառնար 2020 թվականի մրցաշրջանի առաջին մրցարշավը։ Մրցարշավը չեղարկելու մասին որոշումը հրապարակվել է ազատ Մրցումների մեկնարկից մեկուկես ժամ առաջ։ Պատճառը McLaren Racing թիմի աշխատակիցներից մեկի COVID-19-ի վերլուծության դրական արդյունքն է։

Հունգարիա

Հունգարիայի կառավարությունը մարտի 11-ին երկրում արտակարգ դրություն Է հայտարարել։ Այդ օրը երկրում եղել են վիևուսով վարակման 13 հաստատված դեպքեր։

Գերմանիա

Մարտի սկզբին Գերմանիայում արգելվել էր ավելի քան 1000 հանդիսատեսի մասնակցությամբ զանգվածային միջոցառումների անցկացումը։

Գերմանիայի 2019/2020 տափօղակով հոկեյի առաջնությունը, որին մասնակցել է 14 ակումբ, դադարեցվել է մարտի 10-ին։

Երկիրն աշխարհում ամենաշատ վարակված ունեցող երկրների հնգյակում է։ Ընդ որում, Գերմանիայում անոմալ ցածր է արձանագրվում՝ համեմատած այլ եվրոպական երկրների հետ՝ կորոնավիրուսից մահացությունը (0,35%, կորոնավիրուսով առավել ախտահարված մյուս երկրներում այդ ցուցանիշը հասնում է 10%-ի (Իտալիա), 3%-ի (Ֆրանսիա), 5%-ի (Իսպանիա) և 4%-ի Չինաստանում)։

Ռոբերկ Կոխի ինստիտուտը իր կայքում հրապարակում է ամենօրյա հաշվետվություններ՝ հաստատված դեպքերի և մահերի քանակով։ Վիճակագրությունը հրապարակվում է ինչպես ամբողջ Գերմանիայում, այնպես էլ շրջաններում առանձին-առանձին։

Իտալիա

Իտալիայում, արագորեն տարածվող կորոնավիրուսի պատճառով, տեղական իշխանությունները փետրվարի 23-ից փակել են Վենետիկի Սան Մարկո բազիլիկան և Միլանի Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի մայր տաճարը՝ այցելելության համար։ Նման որոշում է կայացվել հասարակական վայրերում մարդկանց կուտակումը սահմանափակելու նպատակով։

Մարտի 8-ից Իտալիայի հյուսիսում ընդլայնվում է կարանտինային ռեժիմը, մուտքը և ելքը շրջաններից (Լոմբարդիա և ևս 14 նահանգ, այդ թվում՝ Էմիլիա-Ռոմանիա, Մարկե, Պիեմոնտ, Վենետո) կթույլատրվի միայն բացառիկ դեպքերում։ Մարտի 10-ից նմանատիպ միջոցները տարածվել են Իտալիայի ամբողջ տարածքում։

2020 թվականի մարտի 9-ին Իտալիայի կառավարությունը հայտարարեց, որ դադարեցնում է բոլոր մարզական մրցաշարերը երկրում, ներառյալ Սերիա A-ն, մինչև 2020 թվականի ապրիլի 3-ը։

2020 թվականի մարտի 21-ին Իտալիայի Նախարարների խորհրդի նախագահ Ջուզեպպե Կոնտեի հետ հեռախոսազրույցից հետո Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը կարգադրել է անհրաժեշտ օգնություն ցուցաբերել հանրապետությանը։ Օգնություն է ցուցաբերվել պաշտպանության նախարարության գծով՝ Ռուսաստանի Դաշնության օդատիեզերական ուժերի ինքնաթիռների գործարկմամբ։

Ճապոնիա

2020 թվականի փետրվարի 14 -ին ճապոնական CIPA (Camera & Imaging Products Association) կազմակերպությունը, որը միավորում է Ճապոնական ֆոտոտեխնիկայի արտադրողներին, հայտարարել է CP+ 2020 խոշոր միջազգային լուսանկարչական ցուցահանդեսի չեղարկման մասին՝ վկայակոչելով կորոնավիրուսի հետ կապված մտահոգությունները։ Ցուցահանդեսը պետք է տեղի ունենար 2020 թվականի փետրվարի 27-ից մարտի 1-ը։

Տոկիոյի մարաթոնի կազմակերպիչները որոշում են կայացրել 2020 թվականին չեղարկել սիրողական մարզիկների զանգվածային մրցավազքը՝ սահմանափակվելով միայն 200 մարդուց բաղկացած մասնագետների վազքով։

Տոկիոյում 2020 թվականի ամառային Օլիմպիական խաղերը, որոնք պետք է սկսվեն հուլիսի 24-ին, կորոնավիրուսի հետ կապված իրադրության սրման պատճառով ձախողման կամ տեղափոխման սպառնալիքի տակ են։

Էատոնիա

Մարտի 13-ի առավոտյան Էստոնիայում արտակարգ դրություն Է հայտարարվել մինչև մայիսի 1-ը՝ արգելվել են բոլոր հանրային հավաքները, համերգները և մարզական մրցումները, փակվել են թանգարաններն ու կինոթատրոնները, դպրոցներն անցնում են հեռավոր և տնային ուսուցման, հիվանդանոցներում և բանտերում գործում է այցելության արգելք, սահմանին, օդանավակայաններում և նավահանգիստներում սանիտարական հսկողություն է սահմանվել։ Մարտի 12-ին Էստոնիայում կորոնավիրուսով վարակվածների ընդհանուր թիվը հասել է 27-ի։

Ֆրանսիա

Ֆրանսիայում մարտի 17-ից (Եվրոպայում վիրուսի տարածման ցուցանիշով 4-րդ տեղը) սահմանափակումներ են մտցվել երկիր ուղևորությունների նկատմամբ, առնվազն երկու շաբաթով։ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը ազգին հղած հեռուստաուղերձում հայտնել է կորոնավիրուսի հետ կապված իրադրությունների մասին (նախագահի ուղերձը դիտել Է Ելիսեյան պալատի համար ռեկորդային հեռուստաալսարան՝ ավելի քան 35 միլիոն մարդ)։

Տանից դուրս գալ կարելի է միայն մթերքի համար, հիվանդանոց (բայց միայն ծայրահեղ անհրաժեշտության դեպքում), աշխատանքի (եթե հնարավոր չէ հեռակա աշխատել), թույլատրվում են կարճ զբոսանքներ և հարազատներին անհետաձգելի օգնություն, փողոցում չարդարացված հայտնվելու համար տուգանք 38-ից մինչև 135 եվրո։ Յուրաքանչյուր շրջանում, քաղաքներից և ազգային մայրուղիներում տեղակայված են բջջային հսկիչ անցակետեր։

Ուզբեկստան

Մարտի 16-ից Ուզբեկստանում հայտարարվել են արձակուրդներ բոլոր կրթական հաստատությունների համար, դադարում են տրանսպորտային հաղորդակցությունը այլ երկրների հետ, չեղյալ են հայտարարվում ժողովրդական զբոսանքները Նավրուզի տոնակատարության կապակցությամբ, դադարում են աշխատել կինոթատրոնները։

ԱՄՆ

ԱՄՆ-ի տարածքում կորոնավիրուսով հիվանդանալու առաջին դեպքը գրանցվել է 2020 թվականի հունվարի 21-ին, Վաշինգտոնում։ Փետրվարի 29-ին հայտարարվել էր կորոնավիրուսի պատճառով GDC 2020 միջազգային կոնֆերանսի տեղափոխման մասին, որը պետք է տեղի ունենար մարտի 16-ից 20-ը Սան Ֆրանցիսկոյում։

Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնները (ԱՄՆ առողջապահության նախարարության կառուցվածքային ստորաբաժանում) ամեն կերպ խրախուսում են էվֆեմիզմը, որը խորհուրդ է տալիս ամեն կերպ խուսափել մարդկանց զանգվածային կուտակումներից, սկսում են չեղյալ հայտարարել հայտնի մարզական մրցումները, օրինակ՝ քոլեջների բասկետբոլի թիմերի խաղերը։

Մարտին չեղարկվել են Ինդիան Ուելսի և Մայամիի խոշորագույն թենիսի մրցաշարերը, որոնք պետք է տեղի ունենային մարտին և ապրիլին։ Մարտի 12-ից NBA-ը պաշտոնապես դադարեցրել է կանոնավոր սեզոնի անցկացումը՝ մի քանի խաղացողների կորոնավիրուսի հայտնաբերման պատճառով։

Electronic Entertainment Expo (E3) խաղային ցուցահանդեսը, որը պետք է տեղի ունենար հունիսի 9-ից 11-ը Լոս Անջելեսում, չեղյալ է հայտարարվել։

Մարտի 11-ին չինական կորոնավիրուսի համավարակ հայտարարումից հետո ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հանդես է եկել ազգին ուղղված ուղերձով։ Նա հայտարարել է, որ եվրոպացիների մուտքը երկիր մեկամսյա արգելք է սահմանել, որի տակ, սակայն, բրիտանացիներ չեն հայտնվել, և ֆինանսական աջակցություն է խոստացել առավել տուժած ամերիկացիներին։

Մարտի 12-ին դադարեցվել է NHL-ի առաջնությունը։

Ultra Music Festival 2020-ը, որը նախատեսված է 2020 թվականի մարտի 20-ին, 21-ին և 22-ին, կտեղափոխվի 2021 թվականի մարտի 26, 27 և 28։

Կանադա

Մարտի 11-ին հայտնի դարձավ Կանադայում գեղասահքի աշխարհի առաջնությունը չեղյալ հայտարարելու մասին, որը պետք է տեղի ունենար մարտի 18-ից 22-ը Մոնրեալում, առաջնությանը պետք է մասնակցեին 183 գեղասահորդներ ավելի քան 30 երկրներից։

Հայաստան

Ըստ պաշտոնական տվյալների Հայաստանում առաջին անգամ կորոնավիրուս է հայտնաբերվել 2020 թվականի փետրվարի 28-ին՝ Իրանից ժամանած ՀՀ քաղաքացու մոտ։ Հայաստանի Հանրապետության Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի պաշտոնական կայքի համաձայն՝ հուլիսի 3-ի, ժամը 11:00-ի դրությամբ հաստատվել է կորոնավիրուսային հիվանդության ընդհանուր 27320 դեպք, որոնցից 15484-ն` առողջացած, 469-ը` մահվան ելքով։ ՀՀ Կառավարության 2020 թվականի մարտի 16-ի որոշմամբ թույլատրվում է՝ ՀՀ քաղաքացիների և ՀՀ քաղաքացի չհանդիսացող նրանց ընտանիքի անդամների, ինչպես նաև ՀՀ քաղաքացի չհանդիսացող, սակայն ՀՀ-ում օրինական հիմքերով բնակվելու իրավունք ունեցող անձանց մուտքը երկրի տարածք, և արգելվում է՝ ՀՀ քաղաքացիություն չունեցող այլ անձանց մուտքը, որոշ բացառություններով և առանձնահատուկ դեպքերով։