Guinea: Pagilian idiay Aprika

Ti Guinea, opisial a ti Republika ti Guinea (Pranses: République de Guinée), ket ti pagilian iti laud nga aplaya ti Laud nga Aprika. Dati nga ammo a kas Guinea a Pranses (Pranses: Guinée française), sumagmamano a maibagbaga ti moderno a pagilian a kas Guinea-Conakry tapno mailasin daytoy manipud kadagiti sabali a pagilian nga agraman iti nagan a "Guinea" ken iti kanagnaganna a rehion, a kas ti Guinea-Bissau ken Guinea Ekuatorial. Ti Guinea ket addaan iti populasion iti 12.4 a riwriw ken ti kalawa iti 245,857 kuadrado kilometro (94,926 sq mi).

Republika ti Guinea Renndaandi Ginea (Fulfulde) République de Guinéa (Pranses)
Wagayway Selio
Napili a pagsasao: "Travail, Justice, Solidarité" (Pranses) "Obra, Hustisia, Solidaridad"
Nailian a kanta: Liberté  (Pranses) Wayawaya
Lokasion ti  Guinea  (nangisit nga asul) – idiay Aprika  (napusasaw nga asul ken nangisit a maris-dapo) – idiay ti Kappon ti Aprika  (napusasaw nga asul)
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Conakry 9°31′N 13°42′W / 9.517°N 13.700°W / 9.517; -13.700
Opisial a sasao	Pranses
Sasao a bernakular	Fulani Mandinka Susu
Grupgrupo ti etniko	32.1% Tattao nga Afar 29.8% Mandinka 19.8% Susu 6.2% Kpelle 4.7% Kissi 2.8% Toma 4.6% dadduma
Nagan dagiti umili	Guinean
Gobierno	Unitario a presidensial a republika
• Presidente	Mamady Doumbouya
• Kangrunaan a Ministro	Bah Oury
Lehislatura	Nailian nga Asemblia
Wayawaya
• manipud iti Pransia	2 Oktubre 1958
Kalawa
• Dagup	245,857 km2 (94,926 sq mi) (Maika-77)
• Danum (%)	negligible
Populasion
• Karkulo idi 2018	12,414,293 (Maika-81)
• Senso idi 2014	11,628,972
• Densidad	40.9/km2 (105.9/sq mi) (Maika-164)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2017
• Dagup	$26.451 billion
• Tunggal maysa a tao	$2,039
GDP (nominal)	Karkulo idi 2017
• Dagup	$9.183-bilion
• Tunggal maysa a tao	$707
Gini (2012)	33.7 kalalainganna
HDI (2017)	0.459 ababa · Maika-175
Kuarta	Pranko ti Guinea (GNF)
Sona ti oras	UTC (GMT)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+224
Kodigo ti ISO 3166	GN
TLD ti internet	.gn

Ti naturay nga estado ti Guinea ket maysa a republika nga addaan iti maysa a presidente a dagus a binutosan babaen ti tattao; daytoy a puesto ket daulo ti estado ken daulo ti gobierno. Ti maysa kamara a Nailian nga Asemblia ti Guinea ket ti lehislatibo a bagi ti pagilian, ken dagiti kamengna ket dagus pay a binutosan ti tattao. Ti sanga ti ukom ket idauluan babaen ti Korte Suprema ti Guinea, ti kangatuan ken ti ultimo a korte ti apelado iti pagilian.

Nanaganan ti pagilian manipud iti rehion ti Guinea. Ti Guinea ket tradisional a nagan para iti rehion ti Aprika a mabirukan iti igid ti Golpo ti Guinea. Daytoy ket umay-at iti amianan babaen dagiti rehion ti tropikal a kabakiran ken agpatingga iti Sahel. Ti Ingles a termino a Guinea ket dagus a nagtaud manipud iti Portuges a balikas ti Guiné, a rimmuar idi tengnga ti maika-15 a siglo a mangibaga kadagiti daga a tinagtagitao babaen dagiti Guineus, ti maysa kadawyan a termino para kadagiti tattao a nangisit nga Aprikano iti abagatan ti Karayan Senegal, a maigiddiat kadagiti "tawny" a Bereberes a Zenaga iti ngatona, a tinawtawaganda iti Azenegues wenno Moro.

Ti Guinea kat kaaduan nga Islamiko a pagilian, a mangipresenta dagiti Muslim iti 85 porsiento iti populasion. Maitagikua dagiti tattao ti Guinea kadagiti duapulo ket uppat a grupo ti etniko. Ti Pranses, ti opisial a pagsasao ti Guinea, ket ti nangruna a pagsasao iti pannakisarita kadagiti pagadalan, iti administrasion ti gobierno, ken ti midia, ngem naisasao pay dagiti ad-adu ngem duapulo ket uppat nga indihenio a pagsasao.

Kaaduan nga agdepdepende ti ekonomia ti Guinea iti ahrikultura ken iti panagtapataud ti mineral. Daytoy ti maikadua a kadakkelan nga agpatpataud iti bauxite iti lubong, ken addaan kadagiti adu a deposito iti diamante ken balitok.