Սոֆյա Չյուռլյոնենե-Կիմանտայտե

Սոֆյա Չյուռլյոնենե-Կիմանտայտե
Ծնվել է	մարտի 13, 1886(1886-03-13)
Ծննդավայր	Joniškis, Լիտվա
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 1, 1958(1958-12-01) (72 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կաունաս, Լիտվական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Պետրաշյունայ գերեզմանատուն
Մասնագիտություն	լրագրող, բանաստեղծուհի և գրող
Քաղաքացիություն	Լիտվա
Կրթություն	Կրակովի համալսարան
Աշխատավայր	Վիտովտ Մեծի համալսարան
Պարգևներ	Աշխարհի արդարակյացներ
Ամուսին	Միկալոյուս Կոնստանտինաս Չյուռլյոնիս
Զավակներ	Danutė Čiurlionytė-Zubovienė?
Sofija Kymantaitė-Čiurlionienė Վիքիպահեստում

Նկարիչ և կոմպոզիտոր Միկալոյուս Կոնստանտինաս Չյուռլյոնիսի կինը (1909 թվականից մինչև 1911 թվականը` ամուսնու մահը)։

 

Սերում է լիտվական Կիմանտ (լեհ.՝ Kimant, լիտ.՝ Kymantas) ազնվական (շլյախտա) տոհմից։ 1904 թվականին ավարտել է Ռիգայի գիմնազիան։ 1904-1907 թվականներին Կրակովի (Ավստրո-Հունգարիա) Յագելոնյան համալսարանում սովորել է բժշկության, այնուհետև փիլիսոփայության և գրականության բաժիններում։ 1907-1908 թվականներին աշխատել է Վիլնոյի „Viltis“ թերթի խմբագրությունում։

Կովնո և Վորոնեժ քաղաքների գիմնազիաներում (1915-1918, Մ. Իչասի կանանց գիմնազիա, տարհանված Վիլնոյից) աշխատել է որպես լիտվերեն լեզվի ուսուցիչ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում, գտնվելով Վորոնեժում, Չյուռլյոնենե-Կիմանտայտեն (1917 թվականից) աշխատել է լիտվական գրականության պատմության վերաբերյալ ակնարկների վրա, կազմել է լիտվական գրական տեքստերի քրեստոմատիա, ակտիվորեն մասնակցել լիտվական մշակույթի և կրթության տեղական խմբակի գործունեությանը և լիտվական սփյուռքի հասարակական և մշակութային կյանքում։ 1919-1921 թվականներին աշխատել է Երկրամասի պահպանության նախարարության կրթության բաժնում, դասախոսություններ է կարդացել ռազմաճակատում։ 1925-1938 թվականներին եղել է Կաունասի Վիտովտ Մեծի համալսարանի հումանիտար գիտությունների ֆակուլտետի լիտվերեն լեզվի և դրա դասավանդման մեթոդիկայի ուսուցիչ։

1933-1934 թվականներին խմբագրել է «Gimtoji kalba» («Մայրենի լեզու») ամսագիրը։ Մասնակցել է նաև միջազգային գործունեության` 1929-1937 թվականներին եղել է Ազգերի լիգայում Լիտվայի պատվիրակության անդամ, զբաղվել սոցիալական խնդիրներով։ Հուղարկավորված է Կաունասի Պյատրաշյունյան գերեզմանատանը։

Չյուռլյոնենե-Կիմանտայտեն սկսել է հրատարակվել 1905 թվականից։ Վիպակների, պոեմների, պատմվածքների, հեքիաթների, էսսեների, պիեսների հեղինակ է։ Նա իր ռեալիստական կատակերգություններում` «Փողեր» (1918, Կաունասի թատրոն, 1921), «Ամառանոցի զարդարանքը» (1932), «Մեծ տոնավաճառ» (1939) և այլ երգիծական ստեղծագործություններում ծաղրել է բուրժուազիայի և քաղքենիության բարքերը։ Լիտվական բանահյուսության մոտիվներով գրել է «Տասներկու եղբայրներ - սև ագռավներ» հեքիաթ-պիեսը (1931), որը բեմադրվել է Լիտվայի երիտասարդական թատրոններում։

Լիտվական թատրոնի զարգացման գործում նշանակալի դեր են խաղացել Չյուռլյոնենե-Կիմանտայտեի քննադատական աշխատանքները, ինչպես նաև դասական դրամատուրգիայի (Մոլիեր և այլն) լիտվերեն թարգմանությունները։ Թարգմանել է Հոմերոսի «Իլիական»-ը, Ֆլոբերի և այլոց ստեղծագործությունները։ Իր հոդվածներում պնդել է, որ յուրաքանչյուր գրող պետք է ճանաչի ազգի ոգին, որն առավել վառ է արտահայտվում ժողովրդական դիցաբանության մեջ։ Լիտվական գրականությունը նրան թվում էր դասականության հնացած նմանակում։ Ենթարկվելով այլ ժողովուրդների գրականության ազդեցությանը՝ լիտվացի գրողները, ըստ հեղինակի, կորցրել են իրենց յուրահատուկ ոճը, ավելին՝ նեղ հասկացված ռեալիզմը խանգարում էր նրանց։ Նա լիտվական արվեստի ապագան տեսնում էր արևմտաեվրոպական մշակութային նվաճումները յուրացնելու միջոցով։

Չյուրլիոնենե-Կիմանտայտեի ստեղծագործությունները լույս են տեսել Վիլնյուսում երեք հատորով (1956)։

• Lietuvoje, kritikos knyga. — Vilnius, 1910
• Kas ir kaip skaityti, skaitymo vadovėlis. — Vilnius, 1911
• Iš mūsų literatūros, literatūros kritikos straipsnių rinkinys. — Kaunas, 1913
• Pinigėliai, pjesė, 1918 m., [Kaunas], [1941]
• Vaikų teatras. — Vilnius, 1918
• Komedijėlės: Cyp… cyp… cyp… Miau… miau… miau… .Grybų barnis. Barbutė piemenėlė. — S. l., 1918
• Lietuvių literatūros istorijos konspektas. — Voronežas, 1918
• Kalinys: (tikras Lietuvos istorijos atsitikimas: skiriamas jaunuomenei vaidinti). — Vilnius, 1919
• Komedijos. Kaunas, 1920 .
• Laiškai kareiviui. — Kaunas, 1920
• Komedijos. — Vilnius = Kaunas, 1920 .
• Dolpelis ministerijoje tarnauja: monologas ir laiškai. — Tilžė, 1920
• Kalėjime: sketch with violin and chimes/ Pilka — Vanagaitis. Knygnešys: monologue. — Camden, 1920
• Aušros sūnūs, pjesė. — Kaunas, 1923, pastatyta 1926 .
• Dvylika brolių juodvarniais laksčiusių, pjesė, 1932 m., — Kaunas, 1945
• Šventmarė, apysaka, 1937 m., — Vilnius, 1969
• Giria žalioji, поэма
• Vaiva, поэма
• Mūsų jauja, поэма
• Rinktiniai raštai. — Vilnius, 1956
• Žemaitiška poema: ištraukos: [plokštelė]. — Ryga, 1980
• Raštai: penki tomai. — Vilnius, 1986—1988
• Tie metai: 3 veiksmų ir epilogo tragedijos kronika. — Kaunas, 1992
• Giria žalioji: penkių giesmių poema. — Vilnius, 1997
• Pasijuokime kartu su Stefa Navardaitiene:- Kaunas, 1997
• Vilniaus skrajojamas teatras «Vaidila»/ Lietuvos teatro, muzikos ir kino muziejus, Lietuvos teatro istorijos ir tradicijų draugija. — Vilnius, 2001

• Театральная энциклопедия. Том 5 / Глав. ред. П. А. Марков — М.: Советская энциклопедия, 1967.