आळूं

आळूं ही वनस्पत भारतांतल्या सगळ्या उदकाळ वाठारांत जाता. सुर्वेक ही वनस्पत आग्नेय आशियांत आशिल्ली.उपरांत ती पॅसिफिक म्हासागरांतल्या जुव्यांचेर पावली. उश्णकटिबंद वाठारांत ही वनस्पत कंदातल्या पिठूळ मुंडल्यांक लागून पिकयतात. धनकंदा पसून सत्रेसारकीं, म्हड आनी तळाक त्रिकोनी आकाराची खांच आशिल्ली पानां येतात. ताचो देंठ मोटो आसता. ताच्या तळा कडेन खांचशी आसता. पुष्पबंध अॅरोइडी कुळांत वर्णन केल्ल्याप्रमाण आसता. ताचेर ल्हान, हळडुवो, पनेळावरी तोंकाचो महाछद येता. कणसाच्या दांड्या पोंदा स्त्री-पुष्पां,मदीं वंध्य-पुष्पां आनी वयर पुं. पुष्पां आसतात. आळवाचो देंठ आनी पानांच्यो शिरो जांभळ्यो आसल्यार त्या आळवाक 'काळें आळूं' म्हणटात आनी देंठ आनी पानांच्यो शिरो पाचव्यो आसल्यार ताका 'धवें आळूं' म्हणटात.

आळवाच्या देंठाचो दीख लागल्यार कात कुसकुसता आनी तांबडी जाता. आळवाची भाजी वा तोणाक करतात.आळवाच्या पानांपासून 'अळुवडी' करतात. आळवातच्यो मुंडल्यो (कंद) शाक-भाजेखातीर वापरतात. मुंडल्यांचो रोस जानवळीचेर(alopecia) गुणकारी आसता.

आळवाच्या फाटल्या पिकाच्यो मुडल्यो डिसेंबरांत काडटात आनी थंड जाग्यार सांठोवन दवरतात. कसदार आनी चिखलाचे जमनींत आळूं बरें जाता. सुर्वेक जमीन नांगरून तातूंत शेण-सारें घालून कुणग्यो करून दवरतात. उपरांत तातूंत काडून दवरिल्ल्यो मुंडल्यो रोयतात. एका हेक्टरांत वर्साक, सुमार १०,००० किलो आळमाचीं पानां मेळटात. तीन म्हयन्या उपरांत आलवाच्या पानांची कापणी करतात. फुडें चार-चार दिसांनी कापणी करतात. आळवाच्या पानांक 'फायटोफ्थोरा कोलोकेशी' ह्या चित्याक लागून काळशीं-तांबशीं खतां पडटात. आळवाच्या देंठाक आनी मुंडलेकूय हो रोज जाता. हाका आळाबंदा हाडपाक रेझीनयुक्त शाबू 3:3:५०० कसाच्या बोर्दो(कोपरसल्फेट आनी चुनो) मिश्रणांत भरसून फवारो मारतात.

कासाळीं आनी तेरें ह्यो ह्याच कुळांतल्यो वनस्पती. आळवाचे हे प्रकार गोंयांत सगळे कडेन दिश्टी पडटात. तेरें ही पाचवी वनस्पत शेताभाटांच्या देगांनी पावसाचे सुर्वेक आपशींच किल्लून येता. गोंयांत तेऱ्याट्यो पानांची भाजी करतात. कासाळी हे वनस्पतीचीं पानां व्हड आसतात आनी रंग काळसो पाचवो आसता. ही वनस्पत चड करून सोबेखातीर पोरसांत सायतात. तशीच ती वखदीय जावन आसा.