კარტოფილი
სისტემატიკავიკინერობეფს
| კარტოფილი | ||||
|---|---|---|---|---|
 კარტოფილი | ||||
| მენცარული კლასიფიკაცია | ||||
| ||||
| ლათინური ჯოხო | ||||
| Solanum tuberosum | ||||
| თხილუაშ სტატუსი | ||||
| |
კარტოფილი (ლათ. Solánum tuberósum) — მიარეწანამი კვირკვამი გვარობეფი Solanum-იშ გვარიშ (Tuberarium-იშ სექციაშ) ჯოღორიშ მაჸურზენაიაშობურეფიშ ფანიაშე. 200-შახ ტყარი დო კულტურული გვარობა არსებენს. კულტურას მუთმოჸუნა უმენტაშო 2 მოჯგირე გვარობა: ანდიური კარტოფილი (Solanum andigenum) დო ჩილური კარტოფილი (Solanumtuberosum). ფართოთ რე გოფაჩილი ზჷმიერჰეერამ ქიანეფს. კარტოფილიშ ბართვიშ სიმაღალა 50-80 სმ ანჭუ, აკმოდირთუ 3-6 ღერშე, კვირკვი ღერიშ დიხაშგიმენი სახეთირუა რე. თიშ ჟინპიჯის ენორღომეფს 3-4 გვიგვილამი თოლეფი ენოხე. კვირკვიშ ფორმა შილებე ორდას მორგვალე, წაგჷნძებული, ოვალური დო შხვა. გალენური ფერი — ჩე, ჸვინთელი, ვარდიშფერი, ჭითა დო ლენი. კარტოფილიშ ჯინჯი ქუჩჩა რე, დაღარას გოვითარაფილი, ფურცელი ცანდფსუაშობურდორველი რე, უღუ ნოკვათეფი დო ნოაკვათურეფი, ფერო მოწვანე-მოჸვინთალე ვარდა რუმე წვანე რე. პიორი ხუთწვანდამი რე, ჩე, მოჭითე-იაიაშფერი ვარდა მოლენე-იაიაშფერი, გუმნაღელი სფეროშობური ვარდა ოვალური კანკარი რე, ძალამი ჭიფე თასეფი უღუ (1000 ცალი 0,5-0,6 გრამს იწონუ).
კარტოფილი იმიარებუ ვეგეტატიურო — კვირკვით (სელექციაშ ღანკით — თასით), ნამუთ ოშქაშეთ იკათუნას 76,3% წყარს დო 23,7% სქირე ნიბთიერებას, მ. შ. 17,5% ცაცლაბის, 0,5% შანქარს, 1-2% ცილას, 1%-შახ მინერალურ ჯიმუეფს, თაშნეშე C, B1, B2, B6, PP დო შხვა ვიტამინეფსე
კარტოფილი კულტურაშა მიშეღეს ობჟათე ამერიკალ ინდიარეფქ დიო ხოლო 14 ვითოში წანაშ კინოხ. ევროპაშა (ესპანეთშა) მიღეს დოხოლაფირო 1565 წანას, უკული გიფაჩჷ მიარე ქიანას, რუსეთის კარტოფილიშ გოფაჩუას მეთმურსხუანა პეტრე I-ს, ნამუსჷთ XVII ოშწანურაშ ბოლოს კარტოფილით ეფშა ტომარე ჰოლანდიაშე ოდაბადეშა მოლუჯღონუნ. 1970 წანას, მოსოფელს კარტოფილი კარტოფილი თასილი რდჷ დოხოლაფირო 22,3 მლნ. ჰა-ს.
_Nicola.jpg)
საქორთუოს კარტოფილიშ ნათასეფქ მაართათ 1820-იან წანეფს გორჩქინდჷ ქართიშ ოხოლუას, 1913 წანას კარტოფილიშ ნოთასეფქ უკვე 6800 ჰა-ს მიოჭირინუ. 1975 წანას კარტოფილიშ ოთასე ფართობი 28 ვითოშ ჰა-შე უმოსი რდჷ. საქორთუოს კარტოფილს თასჷნა უმენტაშო ხალქალაქიშ, ახალციხეშ, წალკაშ, დმანისიშ, თეთრიწყაროშ, ხულოშ, შუახევიშ მუნიციპალიტეტეფს. მოჸუნა გვალას ხოლო (ნინოწმინდაშ მუნიციპალიტეტი, შონე, რაჭა დო შხვა), სოდე ნათასეფიშ ფართობი ზუღაშ დონეშე 2200-2300 მ-შახ ონჭუ. 70-იან წანეფს ფაღტოთ გიფაჩჷ საადრიო კარტოფილიშ მოჸონაფაქ უმენტაშო ბოლნისიშ რაიონს. რესპუბლიკას კარტოფილიშ ოშქაშე მუნაწიებობა 120 ც/ჰა აკმადგინანს. ახალქალაქიშ, ახალციხეშ დო წალკაშ მუნიციპალიტეტეფს კარტოფილიშ მუნაწიებუ უმოსი რე - 174-178 ც/ჰა. საქორთუოშ რზენიშ ზონას კარტოფილს თასუნა ზარხულს ხოლო, დუდელამი ქობალობაშ ეჭოფუაშ უკული დო მაჟირა მუნაწიებუს ღებულენა. თე ზონას (ზუღაშ დონეშე 500 მ-შახ) საადრიო მუნაწიებუშ მიოღებელო კარტოფილქ შილებე დითასას დამორჩილს ხოლო - გერგობათუთას. საქორთუოს კარტოფილიშ ფართოთ გოგაჩილი გვარობეფი რე: მაჟესტიკი, თრიალეთური ოკათე, ლორხი, ეპიკური დო შხვა.
 |  |  |  | |||||||
კვარჩხიშე მორჯგვიშა: პიორი, ფურცელი, გუმნაღელეფი, კვირკვი | ||||||||||
ლიტერატურა
- ბადრიშვილი გ., კარტოფილის კულტურა საქართველოში, თბ., 1963;
- მისივე, მემცენარეობა, თბ., 1974;
- ჯაფარიძე ა., მემცენარეობა, თბ., 1975;
- Букасов С. М., Камераз А. Я., Основы селекции картофеля, М.-Л., 1959;
- Картофель, под ред. Н. С. Бацанова, М., 1970
- ბადრიშვილი გ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 5, ხს. 420-421, ქართი, 1980 წანა.
This article uses material from the Wikipedia მარგალური (Margaluri) article კარტოფილი, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). დინორე მიწორინაფილი რე გეჸვენჯი ლიცენზიათ (დო შხვა ვა რე მეწურაფილი-და): CC BY-SA 4.0. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki მარგალური (Margaluri) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.