Mongollar
Mogollar, Mongollar (mong.
| Монголчууд | |
| Jemi ilat sany | |
|---|---|
| c. 10–11 million (2016) | |
| Sebitler we ilat sanlary | |
 Mongoliýa 3,201,377  Hytaý (Mangoliýanyň Hytaý welaýatynda) | |
| Hytaý | 6,146,730 (2015) |
 Russiýa | 822,763 |
 Koreýa Respublikasy | 41,500 |
 Amerika | 18,000–20,500 |
 Gyrgyzystan | 10,000 |
 Çehiýa | 7,034 |
 Ýaponiýa | 7,340 |
 Kanada | 6,311 |
 Germaniýa | 4,056 |
| Faýl:Flag of United Kindom.svgBeýik Britaniýa | 3,331 |
 Fransiýa | 2,459 |
 Türkiýe | 2,143 |
 Gazagystan | 2,723 |
 Awstriýa | 2,007 |
 Malaýziýa | 1,530 |
| Diller | |
| Mongol dili | |
| Din | |
| Tibet buddasy, Şamanism. beýleki ownuk bölekler Sünni Musulman, Gündogar Ortodoks buthanasy, Taoism, Bön and Protestant. | |
Dolandyryş görnüşi we düzümleri
Çingiz hanyň döreden Mongollarda , ýerli mongollara "iwgen","obop" we kiçi birliklere bolsa "aýmug" we "ýasun" diýilipdir. Goşun hem şu görnüşde döredildi. "Ulus" diýilýän mongol tiresindäki adamlaryň hemmesi diýen ýaly esger hasaplanylypdyr, tireler sapara çykanlarynda her kim öz çadyry, haýwanlary we aýallary bilen bir goşun ýaly bolup çykardylar. Her tiräniň özüniň dolandyryş sistemasy bolupdyr. Ýaraglary özleri ýasapdyrlar. Basyp alan döwletleri dolandyryp bolmajak dereje köpdi. Syýasy we dolandyryş taýdan mongollar pesdiler we şol sebäpli hem bu ugurda köp kynçylyklar çekdiler. Döwlet edaralaryndan döwlet işgäri we salgyt ýygnaýjy görän azdy.
Çingiz anyň neslinden bolanlar Çagataý hanlygy (1227-1370), Ilhanlylar (1256-1353), Altyn Orda (1226-1502), Şeýbany hanlygy (1500-1598) we Krym hanlygy döredýär. Çingiz hanyň ogullary we agtyklarynyň häkimýeti örän gysga dowam etdi. Abbasidler halyflygynyň merkezi bolan Bagdatdy 1257-nji ýylda ýumurdylar. Şu wagtky Siriýa,Gündogar ortaýer deňzi töwerekleri, Günbatar Anadoly kenarlaryny we Ýewropada Wena şäheriniň golaýlaryna çenli hökümdarlyk edipdirler.
On dördünji asyryň başlarynda Orta we Gündogar Aziýada musulman döwletlerde ýaşaýan mongollar yslam dinini kabul edip başladylar. Ilhanly hökümdary Mahmyt Gazan hanyň musulman dinine geçmegi bilen, generallar, wezir we esgerleriň uly bölegi musulman bolýar.
Mangollaryň şuwagtky ýaşaýan ýerleri
- Hytaý, Mongoliýa we Russiýa mongollaryň iň köp jemlenen ýerleridir.
Çeşmeler
Daşarky çykgyt
- "Evidence that a West-East admixed population lived in the Tarim Basin as early as the early Bronze Age" Li et al. BMC Biology 2010, 8:15.
- Mangoliýanyň etnik kartasy
- Hytaýdaky etnik toparlar kartada Archived 2016-01-01 at the Wayback Machine
This article uses material from the Wikipedia Türkmen article Mongollar, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Başga görkezilmedik bolsa, mazmun CC BY-SA 4.0 esasynda elýeterlidir. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkmen (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.