Daşoguz Welaýaty

Daşoguz Daşoguz Ýurt TürkmenistanTürkmenistan Paýtagt Daşoguz Koordinatlar 41°00′00″ dg. g. 58°30′00″ gd. u. / 41.00000° dg. g. 58.50000° gd. u. / 41.00000; 58.50000 (G) (O) (Я) 58°30′00″ gd. u. / 41.00000° dg. g. 58.50000° gd. u. / 41.00000; 58.50000 (G) (O) (Я) Içerki bölünme 7 etrap Häkim Nazarmyrat Nazarmyradow Düýbi tutuldy 1993 fewral 12 Öňki ady 1992-ä ýyla çenli — Daşoguz oblasty Meýdan 73 430 km² Klimat görnüşi kontinental Resmi dil türkmen dili|türkmen dili Ilat 1 370 400 adam adam (2005) Gürlük 18,66 ad./km² Milli düzüm türkmenler ruslar, özbekler, ermeniler Konfessional düzüm musulmanlar, ortodokslar, buddistler, ýahudiler, katolikler we ş.m. Ýaşaýjy ady daşoguzly Sagat guşaklygy UTC+5 Telefon kody +993 (322) Poçta indeksleri 746300 Awtoulag kody DZ Resmi saýt dashoguz.gov.tm Daşoguz welaýaty Audio, foto we wideo Wiki-ammarda

Daşoguz (Дашховуз, Ташауз) (Türkmen dilinde Daşoguz). Onuň köne ady Daşhowuz, Daş we howuz sözleriniň utgaşmasy bolup, daşdan ýasalan howzy aňladýar. Aslynda Daşoguz daşarky oguz diýmekdir. Orta asyrlarda türkmen taýpalary içerki we daşarky ikä bölündi. Türkmenistanyň demirgazygyndaky şäher Daşoguz welaýatynyň paýtagty. Şawat (Amyderýa derýasynyň suwaryş kanaly) kanalynyň iki kenarynda ýerleşýär. Wokzal, awtobus duralgasy we howa menzili bar. Ilaty - 166,5 müň.

Şäher 1681-nji ýylda, Türkmen topraklary bilen serhetde ýerleşýän Hywa hanlygynyň gyrasynda kerwensaraý hökmünde esaslandyryldy. 1873-nji ýylda Hywa hanlygynyň çäginde Russiýa imperiýasyna girizildi. Şeýle hem Daşkent garawulynyň merkezi bolup hyzmat edipdir. 1920-nji ýyldan başlap, Horezm Halk Sowet Respublikasynyň çäginde, 1924-nji ýyldan bäri şäher Türkmen welaýatynyň merkezi bolup durýar. 1924-nji ýylyň oktýabr aýyndan başlap, Türkmenistan Sowet Sosialistik Respublikasynyň çäginde, 1925-nji ýyldan bäri sebit merkezi; 1939-63-nji ýyllarda welaýat merkezi, 1970-nji ýyldan bäri welaýat merkezi bolup durýar. 1992-nji ýylda ulanylan rus dilinde TAŞAUZ ady Türkmen dilinde DAŞHOWUZ adyna üýtgedildi. 1999-njy ýylda Prezident Saparmyrat Nyýazowyň teklibi bilen Daşoguz diýlip atlandyryldy.

Şäher transporty jemgyýetçilik awtobuslary, mikroawtobuslar, şäher we hususy taksiler bilen üpjün edilýär. Şäherde Türkmenistanyň iň köne howa menzillerinden biri bar. Sowet döwründe Aşgabat, Moskwa, Ufa, Leningrad, Daşkent, Mineralniýe Wody, Baku we ş.m. Şäherlere köp ekspedisiýa boldy. Aşgabat, Mary,Türkmenabat, Balkanabat we Türkmenbaşy şäherlerine yzygiderli gatnawlar bar. Şäherde şäherara awtobus terminaly bar. 1994-nji ýylda trolleýbus ammaryny gurmak kararyna gelindi, ýöne düşnüksiz sebäplere görä edilmedi. Daşoguz otly bekedi 1996-njy ýylda döredilip, Türkmenistanda we Aral sebitinde iň uly we iň döwrebap hasaplanýar.

Bu welaýat Türkmenistanyň demirgazygynda ýerleşip, demirgazyk-günbatarda, demirgazykda we demirgazyk-gündogarda Özbegistanyň düzümine girýän (awtonom) Garagalpagystan respublikasy we Horezm welaýaty bilen, günortada Türkmenistanyň Ahal welaýaty bilen, günorta-gündogarda Lebap welaýaty bilen, günorta-günbatarda bolsa Balkan welaýaty bilen araçäkleşýär. Meýdany 73.4 müň km². Ilaty: 893.7 müň adam.(1994 maglumaty)

Demirgazygyny Horezm pesligi, Günortasyny Üňüz aňyrsy Garagum tutýar. welaýaty, gündogardan günbatardan Amyderýanyň gadymy hanalary bolan Döwdan we Derýalyk kesip geçýär. Bu hanalaryň ugrunda Orungum, Öwezaly, Urpakgum, Ataçagan, Sekizatly, Bäşoý, Garaporsaň, Lawak, Eşegarbat ýaly çägelikler, Garadaşly, Gökçäge ýaly birnäçe uly bolmadyk köller ýerleşýär.

Pesligiň demirgazygynda palezoý we mezozoý döwürleriniň jynslaryndan düzülen uly bolmadyk Gubadag, Misginata, Ýylangyr belentlikleri ýer tutýar.

Gubadagda mermer we granit, käbir ýerlerde oňat hilli kerpiç we keramiki önümleri taýýarlamakda ulanylýan toýun, Düzgyrda nahar duzunyň çykýan ýerleri bar.

Beýleki welaýatlara garanda has demirgazykda ýerleşensoň Daşoguzda gyş sowugrakdyr. Ýanwar aýy ortaça temperatura -4 we -7 gradusdyr. Käwagtlar -36 derejä ýetýän aýazlar we +44 derejeden geçýän yssy hem bolýar. Tomus yssy hem-de gurak bolýar. Iýul aýynda ortaça temperatura +27-29 gradus, käwagtlar +43-44 gradus hem bolýar. Bu welaýatyň territoriýasy Türkmenistanda ygalyň iň az ýagýan ýeridir, bir ýylda ýagýan ygal mukdary 100 millimetre ýetmeýär. 86-98 millimetr bolýar. Welaýatyň klimaty bu ýerde şaly, orta süýümli gowaça we beýleki oba hojalyk önümlerini ýetişdirmäge amatlydyr. Welaýatyň esasy suw çeşmesi Amyderýadyr.

Welaýatyň esasy ilaty türkmenler bolup, ol ilatyň 60%-e golaýyny tutýar (1995 maglumaty), özbekler, gazaklar we ruslar hem ýaşaýar. Ilat gürligi ortaça: 1 km²-de 12.2 adam bolup, ol hemme ýerde birmeňzeş däldir. Ilatyň agramly bölegi oazis böleginde ýerleşýär. Gubadag, Boldumsaz etraplarynda 1 km² 110-115 adam bolsa-da Üňüz aňyrsyndaky Garagumda bu görkeziji 0,1 adamdyr. Merkeziň welaýaty Daşoguz şäherinde bu görkeziji 139,3 adama barabardyr.(1995 maglumatlary)

Şäherler

• Daşoguz

Etraplar

• Şawat etraby
• Görogly etraby
• Boldumsaz etraby
• Akdepe etraby
• Köneürgenç etraby
• S. Türkmenbaşy ad. etrap
• Ruhubelent etraby

	Türkmenistanyň welaýatlary
1-Ahal welaýaty (Änew) | 2- Balkan welaýaty (Balkanabat) | 3- Daşoguz welaýaty (Daşoguz) | 4- Lebap welaýaty (Türkmenabat) 5- Mary welaýaty (Mary)