ପାଣିପାଗ: ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଏକ ଅବସ୍ଥା

ପାଣିପାଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ, ବାୟୁ ଚାପ, ଏକ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନର ଉତ୍ତାପ ଓ ଆର୍ଦ୍ରତାର ଫରକ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ପୃଥିବୀର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ସ‌ହ ତିଆରି ହେଉଥିବା କୋଣ ଯାହା ସ୍ଥାନ ବା ଲାଟିଚ୍ୟୁଡ (latitude) ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହେବା ଯୋଗୁ ଏହି ପାଣିପାଗର ପାର୍ଥକ୍ୟ ଆସେ । ମେରୁ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ବିଷୁବମଣ୍ଡଳୀୟ ସ୍ଥାନର ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉତ୍ତାପ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଯୋଗୁ ଦି ହାଡଲି ସେଲ, ଦି ଫେରେଲ ସେଲ, ଦି ପୋଲାର ସେଲ ଓ ଜେଟ ସ୍ଟ୍ରିମ ଭଳି ବିରାଟ ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ସଞ୍ଚାଳନ ହୁଏ । ଜେଟ ସ୍ଟ୍ରିମର ପ୍ରବାହ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଅସ୍ଥିରତା ଯୋଗୁ ମିଡ-ଲାଟିଚ୍ୟୁଡରେ (mid-latitudes) ହେଉଥିବା ଏକ୍ସଟ୍ରାଟେରିଟୋରିଆଲ (extratropical cyclones) ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ପୃଥିବୀର ଅକ୍ଷ (axis) ଅର୍ବିଟାଲ ପ୍ଲେନ ଆଡ଼କୁ ସାମାନ୍ୟ ଢଳି ରହିଥିବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ଏକ ବର୍ଷରେ ବିଭିନ୍ନ କୋଣ ଅଙ୍କନ କରଥିବାରୁ ପାଗ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଉତ୍ତାପ ବାର୍ଷିକ ପରିସୀମା (−୪୦ °Fରୁ ୧୦୦ °F) ମଧ୍ୟରେ ରହେ । ହଜାର ହଜାର ବର୍ଷ ଧରି ପୃଥିବୀର ସୂର୍ଯ୍ୟ ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ କରୁଥିବା ପରିକ୍ରମା ଫଳରେ ପୃଥିବୀକୁ ମିଳୁଥିବା ସୌରଶକ୍ତି (solar energy) ପ୍ରଭାବିତ ହୁଏ; ତେଣୁ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ି ଜଳବାୟୂର (climate change) ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ ।

ଉତ୍ତାପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଲେ ଚାପ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ । ଅଧିକ ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ନିମ୍ନ ସ୍ଥାନ ଅପେକ୍ଷ ଥଣ୍ଡା ରହେ । ଉତ୍ତପ୍ତ ପୃଥିବୀ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସିବାରୁ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଉତ୍ତପ୍ତ ହୁଏ କିନ୍ତୁ ରାଡିଏସନ ଯୋଗୁ ଉତ୍ତାପ ସମାନ ରହେ । ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଭବିଷ୍ୟତର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ସମୟରେ ପୃଥିବୀ ଅବସ୍ଥାର (atmosphere ) ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ଟେକନୋଲୋଜି ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଇଥିବା ଭବିଷ୍ୟବାଣୀକୁ ପାଣିପାଗ କୁହାଯାଏ । ଏହି ପାଣିପାଗ ସିସ୍ଟମ ଏକ ଅରାଜକ ପ୍ରଣାଳୀ, ତେଣୁ ଏହି ପ୍ରଣାଳୀର ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେବା ଫଳରେ ସମୁଦାୟ ପ୍ରଣାଳୀରେ ବିରାଟ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଯାଏ । ଇତିହାସରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାନବ ପାଗ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଚେଷ୍ଟିତ ଅଛି ଓ ପାଣିପାଗ ଅନୁସାରେ କୃଷି ତ‌ଥା ଉଦ୍ୟୋଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହେଉଛି ।

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗ୍ରହ ମାନଙ୍କରେ କିପରି ପାଗର ପ୍ରଭାବ ରହିଛି, ତାହା ଅନୁଶୀଳନ କରି ପୃଥିବୀରେ କିପରି ହେଉଛି ଜାଣିବା ଓ ବୁଝିବାରେ ବୋଧଗମ୍ୟ ହେଉଛି ।