Дарс (Англи: Wine, франц: vin, итали.
vino) нь жинхэнэ усан үзмийн (Vitis vinifera) жимсний шүүсийг бүрэн болон хагас исгэж хийдэг согтууруулах ундаа юм. Тодорхой энологийн исгэх арга барилаар, хадгалалтын явцад олон тооны биохимийн боловсрох процесс явагдах ба үүний улмаас зарим дарс нь олон арван жилээр боловсрох ба удаан хадгалах тусам сайжирдаг байна.
Хамгийн түгээмэл дарс нь улаан-, цагаан-, ягаан дарс юм. Оргилуун дарс (зект, кава, шампанск гэх мэт) гэдэг нь дарсыг хоёр дахь удаагаа исгэснийг хэлдэг. Оргилох буюу хөөсрөлт/хийжүүлэлт багатай дарсыг сувдан дарс гэж нэрлэдэг (просекко, секко гэх мэт). Үүний тулд дарсанд нүүрсхүчлийн хийг техникийн тусламжтайгаар шахаж өгдөг.
Виног монгол хэлэнд дарс хэмээн хэрэглэнэ. Харин вино гэх үг нь жинхэнэ утгаараа тэнэмэл үг бөгөөд газар дундын бүс нутгаар нэг тархсан үг байв. Араб хэлний wayn, латин хэлний vinum, грек хэлний οἶνος зэрэг нь үгнүүд нь аль нь алинаасаа гаралтай болохыг хөөж олох аргагүй хоорондоо төстэй үгнүүд юм. Гүржийн ღვინო [гхвино] гэх үгийг дээрх үгнүүдтэй бас холбож болох ч нэг анхаарах зүйл нь энэхүү гүрж үгний утга нь «дэврэх» буюу «буцлах» гэсэн утгатайг анхаарах ёстой.
Герман хэлний wein, англи хэлний wine, уэльс хэлний gwin, ирланд хэлний fíon зэрэг үг нь бүгд латин хэлний vinum буюу vino гэдгээс зээлсэн үг бол харин франц хэлний vin гэх үг нь латинаар нь шууд авч хэрэглэсэн үг ажээ. Үүний шалтгаан нь эртний германчууд ба келтчүүд анх ромчуудаар дамжуулан дарстай холбогдсон учраас латин хэлнээс нь тэр чигээр нь буюу зээллэгээр авчээ.
Латин хэлний vinum гэсэн үг нь газар дундын бүс нутгаас эсвэл понтик хэлнээс зээлсэн байх магадлал маш өндөр.
Дарс нь хамгийн эртний түүхтэй архины төрлийн нэгд тооцогдох ба МЭӨ 6000 оны үед Месопотамийн Шумер үндэстнүүд анх хийсэн гэж тооцогддог. МЭӨ 5000 оны үеэс мөн шар айраг хийх болсон бөгөөд МЭӨ 3000 оны үед Эртний Египет улсад дамжсан. Пирамидын доторх ханын зургуудад дарс, шар айраг хэрхэн хийж буйг дүрсэлсэн байдаг. Шар айраг исгэх нь харьцангуй хялбар байсан тул өдөр тутам, харин дарсыг тансаг хэрэглээнд ууж байжээ.
Үндсэн 3 төрөл байна.
Үл мэдэг шар ногоондуу туяатай бараг өнгөгүй дарсыг хэлнэ. Цагаан усан үзэм зэрэг бараан биш өнгийн усан үзмийг дан жимсний шүүсээр исгэж хийнэ. Энэ төрлийн дарс нь загасны махан хоолтой сайн зохицно.
Тунгалаг улаан, гүн ягаан болон улаан хүрэн өнгийн дарснууд энэ төрөлд багтана. Цагаан дарстай харьцуулахад найрлагандаа таннин ихээр агуулах ба гашуундуу амтагдана. Улаан дарсыг голчлон хар ба улаан усан үзэм ашиглан исгэдэг байна. Улаан Махан төрлийн хоолтой сайн зохицох ба хөргөх тусам гашуун амт нь ихсэх тул хөргөлгүй уудаг.
Франц хэлээр розэ гэх ба "сарнайн өнгө" гэсэн утгатай хундан ягаан туяатай дарс юм. Энэ төрлийн дарсыг цайвар өнгийн усан үзмийг улаан дарстай адил архиар исгэх болон улаан цайвар усан үзмүүдийг холиж хийх гэх мэт хэд хэдэн аргаар үйлдвэрлэнэ. Дарсны гол найрлагад ус, этанол, хэдэн төрлийн органик хүчил, чихэр, глицерин, амино хүчил, таннин, нүүрстөрөгчийн 2 дахь исэл зэрэг орно. Органик хүчлүүдийн дотор дарсны чулууны хүчил (tartaric acid), алимын хүчил, нимбэгийн хүчил (citric acid), сүүний хүчил (lactic acid), цууны хүчил (vinegar), жимсний ясны хүчил зэрэг нь дарсны амт, үнэрт нөлөөлөх хамгийн чухал бүрэлдэхүүнд тооцогддог.
Дэлхийн дарсны 2020 оны хамгийн том экпортлогч орнууд:
Дэлхийн дарсны хамгийн том импортлогч орнууд:
Wiktionary: Дарс – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
This article uses material from the Wikipedia Монгол article Дарс, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Тусгай тайлбар байхгүй бол энэ агуулгыг CC BY-SA 4.0 лицензийн дагуу хэрэглэх боломжтой. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Монгол (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.