Нүүрстөрөгч

Нүүрстөрөгч,  ₆C

Графит (зүүн), алмаз (баруун), нүүрстөрөгчийн хамгийн олонд танигдсан хоёр аллотроп
Нүүрстөрөгчийн спектрийн шугам
Ерөнхий шинж чанарууд
Нэр, тэмдэг	нүүрстөрөгч, C
Гадаад байдал	графит: хар алмаз: тунгалаг
Аллотропууд	графит, алмаз
Англи дуудлага	/ˈkɑrbən/ KAR-bən
Нүүрстөрөгч-ийн үелэх систем дэх байрлал
– ↑ C ↓ Si бор ← нүүрстөрөгч → азот
Цэнэгийн тоо (Z)	6
Атом масс (Ar)	12.011 (12.0096–12.0116)
Элементийн ангилал	полиатомт металл бус, зарим тохиолдолд металлоид гэж үздэг
Бүлэг, блок	бүлэг 14 (карбон бүлэг), p-блок
Үе	үе 2
Электрон бүтэц	[He] 2s2 2p2
давхарга бүрт	2, 4
Физик шинж чанарууд
Төлөв	хатуу (хуурай)
Уурших температур	3915 K ​(3642 °C, ​6588 °F)
Нягт т.т.	amorphous: 1.8–2.1 г/см3 graphite: 2.267 г/см3 diamond: 3.515 г/см3
Гурвалсан цэг	4600 K, ​10,800 kPa
Хайлах энтальп	graphite: 117 Ж/моль
Хувийн дулаан шингээлт	graphite: 8.517 Ж/(моль·K) diamond: 6.155 Ж/(моль·K)
Атомын шинж чанар
Исэлдэлтийн зэрэг	+4, +3, +2, +1, 0, −1, −2, −3, −4 ​(сул хүчиллэг исэл)
Цахилгаан сөрөг чанар	Полингийн шаталбар: 2.55
Ионжилтын энерги	1 дэх: 1086.5 кЖ/моль 2 дахь: 2352.6 кЖ/моль 3 дахь: 4620.5 кЖ/моль (илүү үзэх)
Ковалент радиус	sp3: 77 pm sp2: 73 pm sp: 69 пм
Ван дер Ваальсийн радиус	170 pm
Бусад
Талст бүтэц	графит: ​энгийн гексагонал (хар)
Талст бүтэц	​Алмазан куб
Дууны хурд нарийн савх	алмаз: 18,350 m/s (at 20 °C)
Дулааны тэлэлт	алмаз: 0.8 µm/(m·K) ( 25 °C-д)
Дулаан дамжуулалт	графит: 119–165 W/(m·K) алмаз: 900–2300 W/(m·K)
Цахилгаан эсэргүүцэл	графит: 7.837 µΩ·m
Соронзон чанар	дисоронзон
Юнгийн модуль	алмаз: 1050 GPa
Хөдөлгөх модуль	алмаз: 478 GPa
Эзлэхүүний модуль	алмаз: 442 GPa
Пуассоны коэффициент	алмаз: 0.1
Моосын хатуулаг	графит: 1–2 алмаз: 10
CAS дугаар	7440-44-0
Түүх
Нээсэн	Египедчүүд & Шумерүүд (3750 МЭӨ)
Элемент болохыг нь тогтоосон	Антуан Лавуазье (1789)
Хамгийн тогвортой изотопууд
изо БДТ ХЗҮ ЗТ ЗЭ (MeV) ЗБ 11C син 20 мин β+ 0.96 11B 12C 98.9% 12C нь 6 нейтронтой үед тогтвортой 13C 1.1% 13C нь 7 нейтронтой үед тогтвортой 14C ул мөр 5730 жил β− 0.156 14N
үзэх · хэлэлцэх · засах· эх сурвалж

Аллотропи

Нүүрстөрөгчийн үндсэн аллотропиуд

• Бал чулуу
• Алмааз

• аморф

Изотопи

3 үндсэн изотопитой:

1. ¹²C - тархалт 98.9%, тогтвортой изотопи
2. ¹³C - тархалт 1.1%, тогтвортой изотопи
3. ¹⁴C - маш бага тархалттай, тогтворгүй (цацраг идэвхит) изотопи

Нүүрстөрөгчийн зарим онцгой нэгдлүүд

Нүүрстөрөгч нь бүх төрлийн амьд биетийн үндсэн бүтэц, улмаар органик химийн суурь судлагдахуун болно.

Нүүрстөрөгчийн зарим онцгой нэгдлүүд:

• Хүчилтөрөгчтэй нэгдэн - нүүрстөрөгчийн давхар ислийг үүсгэх ба ургамал ургахад шаардлагатай нүүрстөрөгчийн эх үүсвэр болно.
• Устөрөгчтэй нэгдэн - шатамхай, нүүрсустөрөгчийн бүлгийг (шатах ашигт малтмалын үндсэн нэгдэл), мөн ургамлын каротиноид, терпенийг,
• Хүчилтөрөгч ба устөрөгчтэй нэгдэн - биологийн үндсэн нэгдлүүд болох сахар, целлюлоз, хитин, спирт, өөх тос, эфирийг,
• Азоттой нэгдэн - алкалоид,
• Азот, хүхэртэй нэгдэн - антибиотик, амин хүчил, протейныг,
• Азот, хүхэр, фосфортой нэгдэн - ДНХ, Рибонуклейн хүчлийг үүсгэнэ.

Нүүрс нь нүүрстөрөгчийн байгаль дахь үндсэн эх үүсвэр юм (Антрацит нь 95% нүүрстөрөгч агуулдаг).

• Органик хими
• Алмааз
• Нано хоолой

Wiktionary: Нүүрстөрөгч – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

  Commons: Нүүрстөрөгч – Викимедиа дуу дүрсний сан

• Los Alamos National Laboratory – Carbon
• WebElements.com – Carbon
• Chemicool.com – Carbon
• It's Elemental – Carbon
• – Carbon Fullerene and other Allotropes models by Vincent Herr
• Extensive Carbon page at asu.edu
• Electrochemical uses of carbon
• Computational Chemistry Wiki
• Carbon - Super Stuff. Animation with sound and interactive 3D-models.
• BBC Radio 4 series "In Our Time", on Carbon, the basis of life, 15 June 2006
• Introduction to Carbon Properties geared for High School students.