Бром

Атомдук номери 35, атому 79,904, галогендерге кирет. 1826-ж. франциялык химик А. Ж. Балар ачкан. Жаратылышта 2 туруктуу изотоптон ⁷⁹Br, ⁸¹Br турат. Жер кыртышында 1,6 10^–4%ти түзөт. Ал кызыл-күрөң түстөгү, жагымсыз жыты бар, оор суюктук. Кайноо t 58,78°C, балкып эрүү t 7° С. Бромдуу туздар (KBr, NaBr, MgBr₂) түрүндө көл, деңиз, нефть сууларында жана суу өсүмдүктөрүнүн курамында кездешет. Спиртте, эфирде, бензолдо, хлороформдо жакшы, сууда аз эрийт. Бромдун 3%түү эритмеси бромдуу суу деп аталат. Химиялык активдүүлүгү боюнча хлор менен иоддун ортосунда турат. Иодду бирикмелеринен сүрүп чыгарат. Ал эми бромду анын бирикмелеринен хлор сүрүп чыгат. Бирикмелеринде валенттүүлүгү –1ден+7ге чейин. Көпчүлүк элементтер менен реакцияга активдүү кирет. Көмүртек, азот, кычкылтек менен түздөн-түз кошулбайт, ошондуктан алардын бирикмелери кыйыр жолдор менен алынат. Суутек менен ысытканда гана реакцияга кирип, бромдуу суутекти пайда кылат. Анын суудагы эритмеси бромдуу суутек кислотасы. Бул кислотанын туздары бромиддер деп аталат. Бром кислотасынын туздары броматтар, түссүз кристаллдар, жогорку температурада кычкылтекти бөлүп чыгаруу менен ажырайт. Бром кислотасы жана анын туздары күчтүү окистендиргич касиетке ээ болуп, эркин бромго чейин калыбына келет. Деңиз сууларынан, суу өсүмдүктөрүнөн, ошондой эле калийдин бромдуу бирикмелеринен химиялык жол менен алынат. Бром органикалык синтезде, анализдик химияда жана окистендиргич катары колдонулат.

• “Кыргызстан” улуттук энциклопедиясы: 2-том. Башкы редактору Асанов Ү. А. К 97. Б.: Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору, 2007. 808 бет, илл. ISBN 978 9967-14-055 -4