Бішкек (қыр.
Ерекше басқару бірлігі. Қала Қырғыз Республикасының солтүстігінде Қазақстан шекарасынан 25 км қашықтықта орналасқан.
Қала | ||||||||
Бішкек | ||||||||
қыр. Бишкек | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Әкімшілігі | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ел | ||||||||
Статусы | Астана | |||||||
Ішкі бөлінісі | 4 аудан | |||||||
Мэрі | Әзиз Әлиев | |||||||
Тарихы мен географиясы | ||||||||
Координаттары | 42°52′00″ с. е. 74°34′00″ ш. б. / 42.86667° с. е. 74.56667° ш. б. (G) (O) (Я) 74°34′00″ ш. б. / 42.86667° с. е. 74.56667° ш. б. (G) (O) (Я) | |||||||
Құрылған уақыты | 1825 | |||||||
Алғашқы дерек | ||||||||
Бұрынғы атаулары | ||||||||
Қала статусы | 1878 | |||||||
Жер аумағы | 160 км² | |||||||
Биіктігі | 750—900 м | |||||||
Климаты | қатаң континенталды | |||||||
Уақыт белдеуі | ||||||||
Тұрғындары | ||||||||
Тұрғыны | ▲1 088 900 адам (2021) | |||||||
Тығыздығы | 6420 адам/км² | |||||||
Агломерация | 1 500 000 аса | |||||||
Ұлттық құрамы | қырғыздар — 73,69 % | |||||||
Конфессиялар | мұсылмандар, христиандар және басқалары | |||||||
Ресми тілі | ||||||||
Сандық идентификаторлары | ||||||||
Телефон коды | +996 312 | |||||||
Пошта индексі | 720001-720083 | |||||||
Автомобиль коды | B, E және 01 | |||||||
meria.kg | ||||||||
Бішкек шекарасы | ||||||||
Ортаққордағы санаты: Бішкек |
Қала ауқымы — 160 км². Қала әкімшілігі төрт бөлікке бөлінген.
Аудан | Халық саны,мың адам | Аумағы, га |
---|---|---|
Ленин | 187,4 | 4373 |
Октябрь | 219,2 | 3200 |
Первомай | 158,3 | 4715 |
Свердлов | 207,1 | 2920 |
Қала ежелден бері Ұлы Жібек жолы бойындағы қала болатын. 1825 жылы Қоқан хандығының Өзбек Ханы қаланы күшейтіп, маңызды қалалардың біріне айналдырды. Алайда, 1862 жылы Патшалық Ресей қанды шайқаста фортты жаулап алып, оны Орыстың гарнизонына айналдырды. 1877 қала атауы Пішпекке өзгертілсе, 1926 жылы қала жаңа құрылған Қырғыз АКСР-ның астанасы болып белгіленіп оның аты Фрунзеге ауыстырылды.
1991 жылдың 5 ақпанында қала қайтадан Бішкек болып аталынды. 1990 жылдары Кеңес үкіметінің құлдырауына байланысты күйсіздеуге ұшыраған қала, қазіргі уақытта жылдам дамушы қалалардың бірі.
1989 жылғы саны | % | 1999 жылғы саны | % | 2009 жылғы саны | % | 2019 жылғы саны | % | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
жалпы | 619903 | 100,00 % | 762308 | 100,00 % | 835743 | 100,00 % | 1 027 245 | 100,00 % |
Қырғыздар | 141841 | 22,88 % | 398000 | 52,21 % | 552957 | 66,16 % | 763 826 | 74,36 % |
Орыстар | 345387 | 55,72 % | 252831 | 33,17 % | 192080 | 22,98 % | 165 029 | 16,07 % |
Ұйғырлар | 10977 | 1,77 % | 13143 | 1,72 % | 13380 | 1,60 % | 15 983 | 1,56 % |
Өзбектер | 10390 | 1,68 % | 12393 | 1,63 % | 11801 | 1,41 % | 13 990 | 1,36 % |
Корейлер | 10043 | 1,62 % | 12710 | 1,67 % | 12014 | 1,44 % | 12 423 | 1,21 % |
Татарлар | 16984 | 2,74 % | 15817 | 2,07 % | 12712 | 1,52 % | 11 775 | 1,15 % |
Қазақтар | 8943 | 1,44 % | 12064 | 1,58 % | 9013 | 1,08 % | 10 301 | 1,00 % |
Дүнгендер | 2618 | 0,42 % | 3558 | 0,47 % | 4040 | 0,48 % | 5 305 | 0,52 % |
Украиндар | 34321 | 5,54 % | 16125 | 2,12 % | 7987 | 0,96 % | 4 630 | 0,45 % |
Түріктер | 908 | 0,15 % | 2277 | 0,30 % | 3149 | 0,38 % | 3 746 | 0,36 % |
Әзербайжандар | 2166 | 0,35 % | 2454 | 0,32 % | 2142 | 0,26 % | 2 722 | 0,26 % |
Немістер | 13619 | 2,20 % | 5228 | 0,69 % | 2554 | 0,31 % | 2 416 | 0,24 % |
Тәжіктер | 709 | 0,11 % | 1828 | 0,24 % | 817 | 0,10 % | 1 055 | 0,10 % |
Түрікмендер | 369 | 0,06 % | 132 | 0,02 % | 703 | 0,08 % | 784 | 0,08 % |
Армяндар | 1218 | 0,20 % | 726 | 0,10 % | 512 | 0,06 % | 486 | 0,05 % |
Белорустар | 4119 | 0,66 % | 1341 | 0,18 % | 638 | 0,08 % | 393 | 0,04 % |
Еврейлер | 4822 | 0,78 % | 1293 | 0,17 % | 498 | 0,06 % | 379 | 0,04 % |
басқалары | 10469 | 1,69 % | 10388 | 1,36 % | 8746 | 1,05 % | 12 002 | 1,17 % |
2018 жылғы ақпаратқа сәйкес Бішкекте 45 жоғарғы оқу орны тіркелген, оның 22-і мемлекеттік, ал қалған 23-і мемлекеттік емес.
Қалада орналасқан жоғарғы оқу орындары:
Бішкектегі 2 ірі кітапхана:
Мұражайлар:
Кинотеатрлар:
Бішкек Шу алқабының дәл ортасында Қырғыз Ала-Тоосының етегінде (ішкі Тянь-Шань тау жоталарының бірі), теңіз деңгейінен 700-900 м биіктікте орналасқан. Түркістан-Сібір темір жолы қосылған қалалармен Қазақстан шекарасынан 25 км қашықтықта орналасқан. Қаланың аумағы 127 км² немесе 160 км².
Климаттық жағдай бойынша Бішкек қоңыржай ендіктердің континенттік климатында экстремалды оңтүстік позицияны алады.
Күннің максималды айлық ұзақтығы шілдеде – 322 сағат, ең қысқасы желтоқсанда – 126 сағат.
Қаланың климаты күрт континенттік. Жылдық орташа температура + 12,2 °C. Жауын-шашын жылына 451 миллиметрді құрайды. Жаздың орташа температурасы шамамен 25 °C және қыстың орташа температурасы шамамен -2 °C болғанда, жазда t 40 °C-тан, қыста -30 °C-қа дейін жетуі сирек емес. Ең суық ай қаңтар (-1,7°С), ең жылысы шілде (+25,3°С). Ауаның орташа айлық салыстырмалы ылғалдылығы маусым мен шілдедегі 44%-дан наурызда 74%-ға, орташа жылдық – 60%-ға дейін артады. Қала арқылы Ала-Арча және Аламедин өзендері ағып өтеді, оңтүстік таулардан бастау алады, Бішкектің солтүстік бөлігін бойлай шығыстан батысқа қарай Үлкен Шу каналы (БЧК) ағып өтеді.
Бішкектің климаты, Чуй алқабындағы сияқты және Қырғыз жотасының солтүстік беткейі аймағындағы жердің ендігі мен биіктігіне, мұхиттардан аумақтық қашықтығына, жергілікті орографиялық жағдайлардың ерекшеліктеріне байланысты. және атмосфералық циркуляция. Осы көрсеткіштер бойынша зерттелетін аумақ субтропиктік және қоңыржай ендіктердің шекарасында, мұхиттардан алшақ орналасқан және қоңыржай белдеу климатынан құрғақ субтропиктердің климатына өтпелі жағдайларға ие. Бішкек (42 ° 52'11 ш.қ.) Жердің субтропиктік белдеуінің солтүстік шекарасында, оның ортаңғы ендік 45 ° оңтүстігінде орналасқан. Шу алқабының құрғақ, температурасы жоғары жазы климаттық жағдайда құрғақ субтропиктердің климатына жақын, ал қыста қоңыржай ендіктердің оңтүстік белдеуінің климатына сәйкес келеді.
Күн сәулесі мен бұлттылық климаттың ең көрінетін сипаттамалары болып табылады, олар оның жайлылығының жалпы көрсеткіштері ретінде қабылданады. Бішкекте күн сәулесінің жалпы ұзақтығы 2584 сағатты құрайды. Салыстыру үшін: Афины – 2655 сағат; Рим – 2362 сағат, яғни олардың әдеттегі субтропиктік климаты осы сипаттамасы бойынша Шу аңғары мен Қырғыз жотасының климатына жақын.
Әкімшілік жағынан 4 ауданға бөлінген. Халық саны – Қырғызстанның 2009 жылғы халық санағы бойынша.
Егер Бішкек қаласының ауданы 127 км² болса, онда қалаға бағынышты елді мекендермен бірге 160 км².
Аудан басшылары әкім тағайындайтын аудандардың муниципалдық басқармаларының басшылары болып табылады.
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Bishkek |
This article uses material from the Wikipedia Қазақша article Бішкек, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәлімет CC BY-SA 4.0 лицензиясы аясында қолжетімді (басқа шарттар көрсетілмеген жағдайда). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Қазақша (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.