Bixkek: Capital de Kirguizistán
Bixkek ou Bichkek (en alfabeto cirílico: Бишкек, IPA /bi 'kek/) é a capital de Kirguizistán.
Bixkek é tamén o centro administrativo da Rexión de Chuy que rodea a cidade, aínda que a cidade mesma non é en si parte da provincia pero é unha unidade provincial de Kirguizistán.
Бишкек (ky)  | |||||
| |||||
| Nomeado en referencia a | Mikhail Frunze (pt)  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Localización | |||||
| |||||
| Estado | Kirguizistán | ||||
| Enclave en | Rexión de Chuy | ||||
| Capital de | Kirguizistán Frunze European canton (en) Kirgizkaya Autonomous Oblast (en) Kirghiz Autonomous Socialist Soviet Republic (en) República Socialista Soviética de Kirguizistán Kara-Kirghiz Autonomous Oblast (en) Pishpeksky Uyezd (en) (1891 (Xuliano)–)Chui Canton (en) (1926–1928) | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 1.120.827 (2022) (8.825,41 hab./km²) | ||||
| Lingua usada | Língua Dungan (pt) | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 127 km² | ||||
| Bañado por | Ala-Archa River (en) | ||||
| Altitude | 750 m | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Creación | 1825 | ||||
| Organización política | |||||
| • Xefe do goberno | Aziz Surakmatov (en) (2018–) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 720000–720085 | ||||
| Fuso horario | |||||
| Prefixo telefónico | 312 | ||||
| ISO 3166-2 | KG-GB | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | Toronto Astana Colorado Springs Ancara Almati Esmirna (1991–) Minsk (1997–) Kíiv (1997–) Amán (2006–) San Petersburgo (2012–) | ||||
| Páxina web | meria.kg | ||||
Fundada en 1878 coma a fortaleza rusa de Pishpek (Пишпек), entre 1926 e 1991 era coñecida como Frunze (Фрунзе), polo líder militar bolxevique Mikhail Frunze. Crese que o nome deriva dunha palabra kirguiza para facer o leite de egua fermentado (kumis), a bebida nacional kirguiza. Está no val do Chu, no curso dos ríos Alaarcha e Alamedín, ao pé dos montes Kirguiz, a poucos quilómetros de Casaquistán. A súa altitude é de 850 m sobre o nivel do mar.
Xeografía
Situación
Sitúase no norte do Kirguistán, a uns 800 msnm xusto ao carón da franxa norte da cordilleira Ala-Too, unha extensión da cordilleira Tian Shan, que chega a elevarse a 4800 metros sobre o nivel do mar. No norte da cidade atópase unha fértil estepa suavemente ondulada que chega até a fronteira con Casaquistán.
Hidrografía
A cidade está percorrido polo río Chui, un río nado na confluencia dos ríos Joon Aryk e Kochkor, que é dos máis longos e importantes do país cos seus 1067 quilómetros.
Clima
Bixkek ten un clima continental seco de verán e mediterráneo dependendo de que isoterma se use. (Clasificación climática de Köppen Csa / Dsa respectivamente).. A precipitación media é de arredor 440 milímetros por ano. As temperaturas medias diarias altas varían de 3 °C en xaneiro a aprox. 31 °C en xullo. Os meses de verán son principalmente secos, con tormentas ocasiónais que forman fortes ventos racheados e raras tormentas de po. As montañas do sur fan un límite natural e protección contra gran parte do clima danoso, igual que a pequena cadena montañosa que se atopa de noroeste a sueste. Nos meses de inverno, as características dominantes son as escasas tormentas de neve e frecuente néboa pesada. Ás veces hai inversións de temperatura que fan que a néboa dure días.
| Datos climáticos para Bixkek | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xan | Feb | Mar | Abr | Mai | Xuñ | Xul | Ago | Set | Out | Nov | Dec | Anual |
| Temperatura máxima en °C | 19,2 | 25,3 | 30,5 | 34,7 | 35,6 | 40,9 | 42,8 | 39,7 | 36,8 | 34,1 | 27,9 | 23,3 | 42,8 |
| Media máxima en °C | 3,2 | 4,9 | 11,2 | 18,5 | 23,6 | 29,0 | 31,7 | 30,9 | 25,5 | 17,8 | 11,0 | 5,0 | 17,7 |
| Media diaria en °C | −2,6 | −0,8 | 5,3 | 12,3 | 17,4 | 22,4 | 24,9 | 23,8 | 18,5 | 11,0 | 4,7 | −0,9 | 11,3 |
| Media mínima en °C | −7,1 | −5,2 | 0,4 | 6,4 | 11,1 | 15,6 | 17,9 | 16,4 | 11,3 | 5,0 | −0,1 | −5,1 | 5,6 |
| Temperatura mínima en °C | −31,9 | −34 | −21,8 | −12,3 | −5,5 | 2,4 | 7,4 | 5,1 | −2,8 | −11,2 | −32,2 | −29,1 | −34 |
| Precipitación media mm | 26 | 35 | 55 | 67 | 61 | 34 | 21 | 13 | 19 | 45 | 42 | 35 | 453 |
| Media de días con chuvia | 3 | 5 | 9 | 12 | 13 | 10 | 10 | 6 | 6 | 8 | 7 | 4 | 93 |
| Media de días con neve | 9 | 9 | 5 | 2 | 0,3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 4 | 7 | 37 |
| Humidade relativa media (%) | 75 | 75 | 71 | 63 | 60 | 50 | 46 | 45 | 48 | 62 | 70 | 75 | 62 |
| Media de horas de sol mensuais | 137 | 128 | 153 | 194 | 261 | 306 | 332 | 317 | 264 | 196 | 144 | 114 | 2 546 |
| Fonte #1: Pogoda.ru.net | |||||||||||||
| Fonte #2: NOAA (sun, 1961–1990) | |||||||||||||
Demografía
Bixkek é a cidade máis poboada do Kirguizistán, a súa poboación foi estimada en 937.400 no ano 2015. Dende a fundación da cidade até a mediadios dos anos noventa do século XX, a xente que habitaba a cidade eran a meirande parte de etnias procedentes de Europa (rusos, ucraínos, alemáns...). Segundo o censo de 1970, só un 12,3% eran de etnia kirguiz e os europeos comprendían máis do 80% da poboación. Agora Bixkek está formada principalmente por xente de etnia kirguiz cunha porcentaxe do 66% da poboación, mentres que os europeos superan por pouco o 20% do total. Malia a maioría kirguiz, o ruso é a lingua principal da cidade mentres que o kirguiz segue a perder terreo especialmente nas novas xeracións.
Composición étnica
| Etnia | % da poboación |
|---|---|
| Kirguiz | 66,2% |
| Rusos | 23% |
| Uigures | 1,6% |
| Tártaros | 1.5% |
| Coreanos | 1,4% |
| Uzbekos | 1,4% |
| Casacos | 1,1% |
| Ucraínos | 1% |
| Dungáns | 0,5% |
Morfoloxía urbana
En pouco máis dun século a cidade pasou dun pequeno poste de correos ao centro industrial e económico do país e unha das cidades máis importantes de Asia Central.
Distritos
| Distrito | Poboación |
|---|---|
| Leninskiy | 198,019 |
| Oktyabrskiy | 238,329 |
| Pervomayskiy | 171,467 |
| Sverdlovskiy | 214,100 |
Historia
Orixinariamente o que queda dunha parada de caravanas (posiblemente fundada polos sogdianos) nun dos ramais da ruta da Seda a través da cordilleira de Tien Xán, a cidade foi fortificada en 1825 polo uzbeko khanato de Kokhand cunha fortaleza de barro.
Notas
Véxase tamén
| A Galipedia ten un portal sobre: Kirguizistán |
Ligazóns externas
This article uses material from the Wikipedia Galego article Bixkek, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.