Casaquistán
Casaquistán ou Kazhakhstán é un país fundamentalmente asiático, aínda que tamén inclúa unha rexión relativamente pequena que, xeograficamente, pertence á Europa: a área entre o río Ural e a fronteira rusa, o punto máis oriental do continente europeo.
Limita ao norte e oeste con Rusia (6.846 quilómetros de fronteira), ao leste coa China (1.533 km), a sur co Kirguizistán (1.051 km), o Uzbekistán (2.203 km) e Turkmenistán (379 km) e a oeste co Mar Caspio. É o noveno país máis grande do mundo por superficie, mais ten unha densidade de 6 hab./km².
| Қазақстан Республикасы (kk) Қазақстан (kk)  | |||||
| Himno | Meniñ Qazaqstanım | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Lema | «El meu Kazakhstan» «Менің Қазақстаным» | ||||
| Nomeado en referencia a | Pobo casaco | ||||
| Localización | |||||
| |||||
| Capital | Astana (1997–) | ||||
| Contén a división administrativa | Almati Aqmola (pt)  Aqtöbe (pt) Astana Atyrau (pt) Baikonur Cazaquistão Ocidental (pt) Cazaquistão Oriental (pt) Cazaquistão do Norte (pt) Cazaquistão do Sul (pt) Jambyl (pt) Mangghystau (pt) Pavlodar (pt) Provincia de Almati Qaraghandy (pt) Qostanay (pt) Qyzylorda (pt) Shymkent (pt) (2018–) | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 19.002.586 (2021) (6,97 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | Lingua casaca lingua rusa | ||||
| Xeografía | |||||
| Parte de | |||||
| Superficie | 2.724.900 km² | ||||
| Punto máis alto | Khan Tengri (pt) (7.010 m) | ||||
| Punto máis baixo | Karagiye (en) (−132 m) | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 1991: causado por Disolución da Unión Soviética | ||||
| Organización política | |||||
| Forma de goberno | presidencialismo | ||||
| • Presidente | Kassym-Jomart Tokayev (2019–) | ||||
| Órgano executivo | Government of Kazakhstan (en) | ||||
| • Primeiro ministro | Alihan Smaiylov (pt) (2022–) | ||||
| Órgano lexislativo | Parlamento do Cazaquistão (pt) , | ||||
| Membro de | |||||
| PIB nominal | 197.112.255.361 $ (2021) | ||||
| Moeda | tenge (pt) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Fuso horario | |||||
| Dominio de primeiro nivel | .kz e .қаз (en) | ||||
| Prefixo telefónico | +7 | ||||
| Teléfono de emerxencia | 112, 101, 102 e 103 | ||||
| Código de país | KZ | ||||
| Outro | |||||
| Irmandado con | |||||
| Páxina web | gov.kz | ||||
.svg&lang=gl)
Casaquistán foi un dos países que se volveron independentes coa disolución da Unión Soviética, proclamando a súa independencia o 16 de decembro de 1991.
Historia
- Artigo principal: Historia de Casaquistán.
Os casacos, ou cabaleiros das estepas, descenden de tribos nómades de orixe turca e relixión islámica que, no século XVII, piden protección ao tsar ruso perante a ameaza de invasión mongol. O Imperio Ruso retira o poder dos xefes tribais e domina gradualmente o Casaquistán.
Coa abolición da servidume polo imperio, no 1861, millóns de labregos rusos e ucraínos instálanse nas terras casacas doadas polo goberno central, provocando resentimentos entre os nativos. O exército tzarista reprime unha rebelión contra o poder ruso no 1916, matando 150.000 persoas.
Cambio de presidente, e do nome da capital
Nursultan Nazarbayev, veterano ex-comunista, o único dirixente da antiga URSS no poder sen interrupcións desde a disolución do país en 1991, o político que máis tempo permaneceu no poder en todo o espazo post-soviético, anunciou por sorpresa, o 19 de marzo de 2019 a súa dimisión tras practicamente 30 anos á fronte de Casacastán. Nazarbáyev, de 78 anos de idade, fixo pública a súa decisión a través dunha alocución televisada polos principais canais do país. «Este ano cumpriranse 30 anos desde que ocupo o cargo máis alto. O pobo outorgoume a posibilidade de ser o primeiro presidente do Casaquistán independente», dixo diante as cámaras despois de dar a coñecer a súa renuncia.
Porén, o líder casaco non se apartará demasiado dos centros de poder. Segundo as súas palabras, manterse á fronte do Consello de Seguridade da república, do Consello Constitucional e do seu partido Nur Otan, o maioritario no Parlamento. Até que se celebren unhas novas eleccións, o presidente é Kassym-Jomart Tokayev, que ocupaba o cargo de presidente do Senado no momento da renuncia do xefe de Estado.
A primeira medida adoptada polo Parlamento casaco, tras renunciar Nursultan Nazarbayev ao seu cargo de Xefe do Estado e tras tomar posesión o novo presidente interino, Kassym-Jomart Tokayev, non caeu ben entre algúns cidadáns de Astana, a capital do país, cuxo nome foi cambiado ao do pai da Nación, Nur-Sultan. Con todo, só tres anos despois, a cidade volveu cambiar de nome, recuperando a denominación de Astana.
Xeografía
Casaquistán é un país transcontinental, coa maior parte do seu territorio situado na Asia Central e unha menor (ao oeste do río Ural) en Europa. Cunha superficie de 2 724 900 km², é o noveno país máis grande do mundo, así como o estado sen litoral marítimo máis extenso do mundo (considerando o mar Caspio como un lago). Casaquistán é un dos seis Estados túrquicos independentes, xunto a Turquía, Acerbaixán, Kirguizistán, Uzbekistán e Turkmenistán; comparte fronteiras cos tres últimos e con Rusia e a China, ao mesmo tempo que posúe costas no mar Caspio e no mar de Aral. A capital foi trasladada en 1997 de Almati, a cidade máis poboada de Casaquistán, a Astana. Casaquistán pertence á rexión natural denominada Asia Central, formada ademais, xunto con Taxiquistán, por tres dos países xa citados, Kirguizistán, Uzbekistán e Turkmenistán.
A maior parte do territorio está cuberta por deserto, semi-deserto e estepa, aínda que ao norte o país atinxa a zona da taiga. O clima é continental, con veráns quentes e invernos fríos.
Organización político-administrativa
- Artigo principal: Subdivisións de Casaquistán.
Casaquistán está formado por 14 provincias (oblystar; en singular: oblys) e tres cidades (qala; en singular: qalasy). Á súa vez, as provincias divídense en distritos.
| Provincia | Capital | Área (km²) | Poboación |
|---|---|---|---|
| Akmola | Kokshetau | 121,400 | 829,000 |
| Aktobe | Aktobe | 300,600 | 661,000 |
| Almaty(1) | Almaty | 324.8 | 1,226,300 |
| Provincia de Almati | Taldykorgan | 224,000 | 860,000 |
| Astana(1) | Astana | 710.2 | 600,200 |
| Atyrau | Atyrau | 118,600 | 380,000 |
| Baiconur(2) | Baikonur | 57 | 70,000 |
| Casaquistán oriental | Oskemen | 283,300 | 897,000 |
| Karagandy | Karagandy | 428,000 | 1,287,000 |
| Kostanay | Kostanay | 196,000 | 975,000 |
| Kyzylorda | Kyzylorda | 226,000 | 590,000 |
| Mangystau | Aktau | 165,600 | }316,847 |
| Casaquistán setentrional | Petropavl | 123,200 | 586,000 |
| Pavlodar | Pavlodar | 124,800 | 851,000 |
| Casaquistán meridional | Shymkent | 118,600 | 1,644,000 |
| Casaquistán occidental | Oral | 151,300 | 599,000 |
| Zhambyl | Taraz | 144,000 | 962,000 |
Economía
- Artigo principal: Economía de Casaquistán.
Mapas e imaxes
-
Mapa -
Imaxe satélite -
Mapa político -
Mapa
Notas
Véxase tamén
Wiki Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Casaquistán  |
 | Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre. Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |
This article uses material from the Wikipedia Galego article Casaquistán, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.