Reikistjarna Satúrnus: Reikistjarna í sólkerfinu

Fyrir rómverska guðinn, sjá Satúrnus (guð).

Hann er næststærsta reikistjarna sólkerfisins og einn af gasrisunum. Radíus plánetunnar er að meðaltali níu og hálfum sinnum meiri en radíus jarðar. Hann hefur aðeins einn áttunda af þéttleika jarðar, en vegna stærðar sinnar hefur hann 95 sinnum meiri massa.

Satúrnus

Satúrnus í réttum litum. Mynd frá Cassini.
Einkenni sporbaugs
Viðmiðunartími J2000.0
Sólnánd	1.353.572.956 km 9,04807635 AU
Sólfirrð	1.513.325.783 km 10,11595804 AU
Hálfur langás	1.433.449.370 km 9,58201720 AU
Miðskekkja	0,055723219
Umferðartími	10.759,22 d 29,4571 ár 24.491,07 Satúrnusdagur
Sólbundinn umferðartími	378,09 dagar
Meðal sporbrautarhraði	9,69 km/s
Meðalbrautarhorn	320,346750°
Brautarhalli	2,485 240° miðað við sólbaug 5,51° miðað við miðbaug sólar 0,93° miðað við fastasléttu
Rishnútslengd	113,642811°
Stöðuhorn nándar	336,013862°
Tungl	~200 hafa sést (62 á föstum sporbrautum, þar af 53 sem hafa verið nefnd)
Eðliseinkenni
Miðbaugsgeisli	60.268 ± 4 km 9,4492 jarðir
Heimskautageisli	54.364 ± 10 km 8,5521 jarðir
Pólfletja	0,09796 ± 0,00018
Flatarmál yfirborðs	4,27×1010 km² 83,703 jarðir
Rúmmál	8,2713×1014 km3 763,59 jarðir
Massi	5,6846×1026 kg 95,152 jarðir
Þéttleiki	0,687 g/cm3 (léttari en vatn)
Þyngdarafl við miðbaug	10,44 m/s² 1,065 g
Lausnarhraði	35,5 km/s
Snúningshraði við miðbaug	9,87 km/s 35.500 km/h
Möndulhalli	26,73°
Stjörnulengd norðurpóls	40,589°
Stjörnubreidd norðurpóls	83,537°
Endurskinshlutfall	0,342 (Bond) 0,47 (gagnskin)
Yfirborðshiti lægsti meðal hæsti við 1 bar 134 K við 0,1 bar 84 K
Sýndarbirta	+1.47 to −0.24
Sýndarþvermál	14,5"–20,1" (fyrir utan hringa)
Lofthjúpur
Stigulshæð	59,5 km
Samsetning	~96% vetni (H2) ~3% helín ~0,4% metan ~0,01% ammóníak ~0,01% sameindir vetnis og tvívetnis (HD) 0,0007% etan Ís: ammóníak vatn ammóníakshýdrósúlfíð(NH4SH)

Líkt og Júpíter er Satúrnus að mestu leyti úr vetni (75%) og helíni (25%), vatni, metani, ammoníaki og bergi, og er því svipaður að samsetningu og upprunalega geimþokan sem sólkerfið myndaðist úr. Innviðum Satúrnusar svipar til innviða Júpíters. Þeir eru kjarni úr bergi, lag úr fljótandi vetni og lag úr vetni í sameindaformi. Ýmis afbrigði af ís eru einnig til staðar.

Satúrnus er með kjarna úr járn-nikkelblöndu og bergi (kísli og súrefni). Umhverfis kjarnann er fljótandi lag af vetnismálmi, millilag úr fljótandi vetni og helíni, og loks ytra gaslag. Ammóníakskristallar í lofthjúpi Satúrnusar gefa stjörnunni ljósgult yfirbragð. Talið er að rafstraumur í vetnismálmslaginu búi til segulsvið sem er veikara en segulsvið jarðar, en hefur 580 sinnum meira segulvægi vegna stærðarmunar. Styrkur segulsviðs Satúrnusar er um einn tuttugasti af styrk segulsviðs Júpíters. Ysta lag lofthjúpsins er móðukennt og án sterkra andstæðna. Vindhraði á Satúrnusi getur náð 1.800 km/klst, sem er meira en á Júpíter en minna en á Neptúnusi.

Helsta einkenni Satúrnusar eru hringir sem eru mjög umfangsmiklir og aðallega úr ís og grjóti. Satúrnus er með 83 þekkt tungl á braut um sig, þar af 53 sem hafa fengið opinber nöfn. Þá eru ekki meðtalin hundruð smátungla í hringjunum. Stærsta tungl Satúrnusar, og það stærsta í sólkerfinu, er stærra en Merkúr þótt það sé massaminna. Það er eina tunglið í sólkerfinu sem er með lofthjúp að ráði. Þyngdarkraftur við yfirborð er aðeins lítið eitt sterkari en á jörðinni. Maður sem vegur 100 kíló á jörðinni myndi vega 115 kíló á Satúrnusi ef það væri hægt að standa á yfirborðinu.

Satúrnus heitir eftir rómverska guðinum Satúrnusi, sem var guð auðæfa og landbúnaðar. Í grísku var stjarnan nefnd eftir títaninum Krónosi og stjörnutáknið fyrir Satúrnus er myndað úr grísku stöfunum kappa og hró (kr fyrir Krónos). Seinna var þverstriki bætt við. Í kínverskri, japanskri, kóreskri og víetnamskri menningu er hún kölluð „Jarðstjarnan“, byggt á frumefnunum fimm.

Rómverjar nefndu sjöunda dag vikunnar eftir Satúrnusi, Saturni dies, sem varð heiti hans á ensku, Saturday.