Աֆրիկա Մայրցամաքի Լեզուներ
Աֆրիկա մայրցամաքի լեզուները, բաժանվում են վեց հիմնական լեզվաընտանիքների։
- Սեմա-քամյան լեզվաընտանիք, տարածված է հյուսիսային Աֆրիկայում և արևմտյան Ասիայում և Սահելում
- Ավստրալանեզական լեզվաընտանիք, խոսում են Մադագասկարում
- Հնդեվրոպական լեզվաընտանիք, խոսում են հարավային Աֆրիկայում և Նամիբիայում (աֆրիկաանս, անգլերեն, գերմաներեն) օգտագործվում է որպես լինգվա ֆրանկա` Անգլիայի նախկին գաղութներում (անգլերեն), Ֆրանսիայի նախկին գաղութներում (ֆրանսերեն), Պորտուգալիայի նախկին գաղութներում (պորտուգալերեն), իսպանիայի նախկին գաղութներում (իսպաներեն) և Իսպանական Մարրոկոյի անկլավ Սեուտայում և Մելիլյայում (իսպաներեն)
- Խոյիսյան լեզվաընտանիք
- Նիգերոկոնգոլեզյան լեզվաընտանիք (բանտու և ոչ բանտու) ընդգրկում է արևմտյան, կենտրոնական, հարավարևելյան և հարավային Աֆրիկայում
- Նեղոս-սահարական լեզվաընտանիք, խոսում են Տանզանիայից Սուդան և Չադից Մալի
Ժողովրդագրություն
Աֆրիկայում ապրող մեկ միլիարդ մարդկանց 17 տոկոսը խոսում են արաբական բարբառներով։ Մոտ 10 տոկոսը խոսում են Սվահիլի լեզվով, որը հարավարեվելյան Աֆրիկայի լինգվա ֆրանկան է։ Մոտ 5 տոկոսը խոսում են բերբեր բարբառով և մոտ 10 տոկոսը խոսում են Հաուզա լեզվով, որը ծառայում է որպես լինգվա` ֆրանկա Սահելի մեծ մասում։ Այլ կարևոր արևմտաաֆրիկյան լեզուներից են Յորուբան, Իգբոն և ֆուլան։ Կարևոր հարավաֆրիկյան լեզուներից են զուլուն, խոսան և աֆրիկաանսը։
Լեզվաբանական առանձնահատկություններ
Որոշ լեզվաբանական առանձնահատկություններ ընդհանուր են Աֆրիկայում խոսվող լեզուներում, մնացածները այնքան էլ ոչ։ Նման ընդհանուր հատկությունները պայմանավորված չեն լեզուների ընդհանուր ծագում ունենալու հետ։ Փոխարենը որոշները լեզուների շփման արդյունքում (փոխառությունների արդյունքում) են առաջացել և հատուկ արտահայտությունների և դարձվածքների նմանությունը նույն մշակութային նախադրյալների շնորհիվ է։
Աֆրիկյան լեզուներով խոսողների թիվը։
Հետևյալ աղյուսակը ցույց է տալիս Աֆրիկայում հետևյալ լեզուներով խոսողների թիվը։
| Լեզուն | Ընտանիքը | լեզվակիրներ (առաջին լեզուն) |
|---|---|---|
| Աֆրիկաանս | Հնդեվրոպական | 7,200,000 |
| Ական | Նիգերոկոնգոլեզյան | 11,000,000 |
| Ամհարերեն | Սեմա-քամյան | 21,800,000 |
| Արաբերեն | Սեմա-քամյան | 150,000,000 but with separate mutually unintelligible varieties |
| Բերբերերեն | Սեմա-քամյան | 16,000,000 (estimated) (including separate unintelligible varieties) |
| Չևա | Նիգերոկոնգոլեզյան | 9,700,000 |
| Անգլերեն | Հնդեվրոպական | 6,500,000 (estimated) |
| ֆրանսերեն | Հնդեվրոպական | 700,330 (estimated) |
| Ֆուլ | Նիգերոկոնգոլեզյան | 25,000,000 |
| Կիկույու | Նիգերոկոնգոլեզյան | 6,600,000 |
| Հաուսա | Սեմա-քամյան | 34,000,000 |
| Իգբո | Նիգերոկոնգոլեզյան | 18,000,000 |
| Ռուանդերեն | Նիգերոկոնգոլեզյան | 9,800,000 |
| Կիրունդի | Նիգերոկոնգոլեզյան | 8,800,000 |
| Կոնգո | Նիգերոկոնգոլեզյան | 5,600,000 |
| Լինգալա | Նիգերոկոնգոլեզյան | 5,500,000 |
| Լուգանդա | Նիգերոկոնգոլեզյան | 5,000,000 |
| Լուո | Նեղոս-սահարական (հնարավոր է) | 4,200,000 |
| Մալագասի | Սեմա-քամյան | 18,000,000 |
| Մավրիկիոսյան կրեոլերեն | Հնդեվրոպական | 1,135,000 |
| Մոսի | Նիգերոկոնգոլեզյան | 7,600,000 |
| Հարավնդեբելերեն | Նիգերոկոնգոլեզյան | 1,090,000 |
| Հյուսիսոթոյերեն | Նիգերոկոնգոլեզյան | 4,600,000 |
| Օրոմո | Սեմա-քամյան | 26,000,000 |
| Պորտուգալերեն | Հնդեվրոպական | 13,700,000 (estimated) |
| Սեսոթոերեն | Նիգերոկոնգոլեզյան | 5,600,000 |
| Շոներեն | Նիգերոկոնգոլեզյան | 14,200,000 incl. Manyika, Ndau (2000–2006) |
| Սոմալերեն | Սեմա-քամյան | 16,600,000 |
| Սվահիլի | Նիգերոկոնգոլեզյան | 15,000,000 |
| Tigrinya | Սեմա-քամյան | 7,000,000 |
| Լուբա Կասաի | Նիգերոկոնգոլեզյան | 6,300,000 (1991) |
| Ցվանա | Նիգերոկոնգոլեզյան | 5,800,000 |
| Ումբունդերեն | Նիգերոկոնգոլեզյան | 6,000,000 |
| Xhosa | Նիգերոկոնգոլեզյան | 7,600,000 |
| Յորուբա | Նիգերոկոնգոլեզյան | 28,000,000 |
| Զուլու | Նիգերոկոնգոլեզյան | 10,400,000 |
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Childs, G. Tucker (2003). An Introduction to African Languages. Amsterdam: John Benjamin.
- Chimhundu, Herbert (2002). Language Policies in Africa. (Final report of the Intergovernmental Conference on Language Policies in Africa.) Revised version. UNESCO.
- Cust, Robert Needham (1883). Modern Languages of Africa.
- Ellis, Stephen (ed.) (1996). Africa Now: People - Policies - Institutions. The Hague: Ministry of Foreign Affairs (DGIS).
- Elugbe, Ben (1998) "Cross-border and major languages of Africa." In K. Legère (editor), Cross-border Languages: Reports and Studies, Regional Workshop on Cross-Border Languages, National Institute for Educational Development (NIED), Okahandja, 23–27 September 1996. Windhoek: Gamsberg Macmillan.
- Ethnologue.com's Africa: A listing of African languages and language families.
- Greenberg, Joseph H. (1983). 'Some areal characteristics of African languages.' In Ivan R. Dihoff (editor), Current Approaches to African Linguistics, Vol. 1 (Publications in African Languages and Linguistics, Vol. 1), Dordrecht: Foris, 3-21.
- Greenberg, Joseph H. (1966). The Languages of Africa (2nd edition with additions and corrections). Bloomington: Indiana University.
- Heine, Bernd and Derek Nurse (editors) (2000). African Languages: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Webb, Vic and Kembo-Sure (editors) (1998). African Voices: An Introduction to the Languages and Linguistics of Africa. Cape Town: Oxford University Press Southern Africa.
- Wedekind, Klaus ( Oxford University Press.
Արտաքին հղումներ
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Աֆրիկա մայրցամաքի լեզուներ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.