Ախալքալաք

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ախալքալաք (այլ կիրառումներ)

Քաղաք
Ախալքալաք
վրաց.՝ ახალქალაქი
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Վրաստան
Երկրամաս	Սամցխե-ՋավախքՍամցխե-Ջավախք
Մունիցիպալիտետ	Ախալքալաքի մունիցիպալիտետ
Հիմնադրված է	1064 թ.
ԲԾՄ	1707±1 մետր
Պաշտոնական լեզու	վրացերեն
Բնակչություն	▲7693 մարդ (2023)
Ազգային կազմ	Հայեր 93,8 %
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	ախալքալաքցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Ավտոմոբիլային կոդ	261
Պաշտոնական կայք	akhalkalaki.ge
Ախալքալաք Վիքիպահեստում

Ըստ 2014 թվականի պաշտոնական տվյալների՝ քաղաքի բնակչության 8295 մարդ է, որից 93,8%-ը կազմում են հայերը։ Աշխարհագրական տեսանկյունից տեղակայված է Ախալքալաքի սարավանդում, Փարվանա գետի ավազանում։

Անվանումը բառացի թարգմանվում է որպես Նոր քաղաք (վրաց.՝ ახალი ― նոր, հայերեն՝ քալաք ― քաղաք)։

 

Ախալքալաքը հիշատակվում է 12-րդ դարի վերջերից ի թիվս Հյուսիսային Հայաստանի այլ գավառների՝ վրաց Թամար թագուհու կողմից հայ Զաքարյաններին՝ որպես ժառանգական կալվածք փոխանցելու կապակցությամբ։ 1637 թվսկսնին քաղաքը գրավում են օսմանյան թուրքերը, իսկ 1829 թվականին այն անցնում է Ռուսական կայսրության տիրապետության տակ։ 1830-ական թթ. Ախալքալաք քաղաք և գավառ են տեղափոխվում Էրզրումից գաղթած հազարավոր հայեր, որոնք հիմնադրում են 50 գյուղ։

19-րդ դարի ընթացքում Ախալքալաքը դառնում է արհեստավորական կենտրոն, իսկ գավառի գյուղերը սկսում են կարևոր դեր խաղալ Հարավային Կովկասում հացահատիկի ու մսամթերքի արտադրության բնագավառում։ 1830-ական թվականների սկզբներին Ախալքալաքում բացվում է Մեսրոպյան ծխական արական դպրոցը։ 1918 թվականի մայիսին Հարավային Կովկասում կատարած թուրքական արշավանքի պատճառով քաղաքի և գավառի բնակչության ճնշող մեծամասնությունն արտագաղթում է Բակուրիանի անտառներ ու Ծալկայի շրջան։ Գաղթած 80 հազար հայերից 35-40 հազարը զոհվում է։

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդայնացումից հետո, 1921 թվականի նոյեմբերի 6-ին երկու խորհրդային հանրապետությունների միջև պայմանագիր է կնքվում, որի համաձայն Ախալքալաքն ու գավառը անցնում են Վրաստանին։

Ախալքալաքում են ծնվել հայ ականավոր արձակագիրներ Դերենիկ Դեմիրճյանը, Մկրտիչ Սարգսյանը, Հայաստանի առաջին հանրապետության վարչապետ Հովհաննես Քաջազնունին, ռազմական նախարար Ռուբեն Տեր-Մինասյանը, հայ հասարակական–քաղաքական գործիչ Ռուբեն Դարբինյանը, ակադեմիկոս, պատմաբան Աշոտ Մելքոնյանը, հասարակական գործիչ, Երևանի պետական համալսարանի դասախոս (բ.գ.թ.), ՀՀ բուհերի արհմիությունների նախագահ Արմեն Ավետիսյանը և այլ հայտնի դեմքեր։

•  
  Սուրբ Խաչ եկեղեցին
•  
  Ախալքալաքի ամրոցը
•  
  Խաչքար եկեղեցու բակում
•  
  Եկեղեցու բակը.jpg
•  
  Սուրբ Խաչի բակում