Գետ Ազատ: գետ ՀՀ Արարատի մարզում
Ազատ, Բաշգառնի, Գառնիի ջուր, գետ Հայաստանի Արարատի և Կոտայքի մարզերում (թեև գլխավորապես ընկած է Արարատի մարզում)։ Երկարությունը՝ 55 կմ, ջրահավաք ավազանի մակերեսը՝ մոտ 550 կմ2։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ազատ (այլ կիրառումներ)
| Ազատ | |
|---|---|
 | |
| Բնութագիր | |
| Երկարություն | 40 կմ և 55 կմ |
| Ավազանի մակերես | 550 կմ² և 572 կմ² |
| Ջրի ծախս | 35,9 մ³/վ և 6,51 մ³/վ |
| Ջրահոսք | |
| Ակունքի տեղակայում | Սպիտակասար |
| Կոորդինատներ | HGЯO |
| Գետաբերանի տեղակայում | Արաքս |
| Տեղակայում | |
| Հոսող հոսքեր | Ոսկեջուր, Չորսելավ, Գեղարդ, Միլի, Այդար, Գողթ և Սևկաջուր |
| Ջրի մարմիններ | Ազատի ջրամբար |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Երկրամաս | Արարատի մարզ և Կոտայքի մարզ |
 | ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 960 ռուս.. • անգլ.. • ֆր. |
Աշխարհագրական դիրք
Սկիզբ է առնում Գեղամա լեռնաշղթայի Սպիտակասար լեռնագագաթի հարավարևմտյան լանջերի 3000-3200 մ բարձրություններից։ Ակունքի մոտավոր կոորդիանատներն են հս.լ. 49°09՛11՛՛ արլ.ե. 45°00՛14՛՛։ Սկզբում՝ մոտ 13 կմ հոսում է հարավարևմտյան ուղղությամբ՝ անցնելով մինչև 600 մ խորություն ունեցող գեղատեսիլ հովտով։ Վերին հոսանքի այս հատվածը՝ մինչև ձախակողմյան Քաջառու (նախկին Դարբանդ) վտակը ընդունելը կոչվում է նաև Ուղտուակունք (Յոթնակունք), իսկ այս վտակի միախառնումից հետո հոսանքով դեպի ներքև՝ մինչև աջակողմյան Գողթ վտակն ընդունելը կոչվում է նաև Միլի։ Այս ընթացքում գետը հոսում է հյուսիսարևմտյան ուղղությամբ՝ ընդունելով նաև աջակողմյան Սևջուր (կամ Սևկաջուր, նախկին Կարասու) վտակը (վերը ներկայացվածները Ազատի գլխավոր վտակներն են)։
_Bridge.jpg)
Գառնի գյուղի մոտ գետը վերջնականապես թեքվում է դեպի հարավ-արևմուտք՝ սկզբնական մոտ 9 կմ անցնելով մինչև 180 մ խորություն ունեցող Գառնու կիրճով։ Լանջազատ (Զովաշեն) գյուղի մոտ Ազատի վրա կառուցված է ջրամբար և ՀԷԿ։ Ստորին հոսանքում անցնում է Արարատյան հարթավայրով ու թափվում Արաքս։ Գետաբերանի աշխարհագրական կոորդինատներն են՝ հս.լ. 39°57՛37՛՛ արլ.ե. 44°29՛17՛՛։
Սնումը հիմնականում ստորերկրյա է (69%) և ձնահալոցքային (21%)։ Ջրի մակարդակի ամենամյա կրկնվող բարձրացումը տեղի է ունենում ապրիլից հունիս, որի ընթացքում ձևավորվում է տարեկան հոսքի 46%-ը։ Ջրի տարեկան միջին ծախսը 6,5-7 մ³/վրկ է, տարեկան հոսքը 205-220 միլիոն մ³։ Ազատը հիմնականում արագահոս է, ունի քարքարոտ, սահանքավոր հուն և մեծ անկում։ Ջրերը մասամբ օգտագործվում են գյուղատնտեսական և էներգետիկ նպատակներով։
Ազատ գետի հովիտը շատ մասերում լցված է փլուզումների հետևանքով առաջացած հսկայական ժայռաբեկորներով։ Գետահովիտն արտասավոր վեհություն ունի հատկապես Գողթ գյուղից վերև։ Գետի այս հատվածը բնության յուրօրինակ վայրերից մեկն է։ Այստեղի գեղատեսիլ անձուկ կիրճերը, ամենաբազմազան լերկ ժայռերը, տեղ-տեղ դեպի ձորն իջնող անտառապատ լեռնալանջերը և մեծ բարձրությունից գահավիժող ջրերը հովիտին տալիս են բացառիկ գրավիչ տեսք։
Պատկերասրահ
-
Ազատ գետը վերին հոսանքում -
Ազատ գետը Գառնիի ձորում -
Ազատի կիրճը -
Ազատը -
Ազատը իր կիրճում -
Ազատի կիրճը ուշ ամռանը
Ծանոթագրություններ
Աղբյուրներ
- Հայաստանի Սովետական Հանրագիտարան, Երևան, 1974, I հատոր, էջ 95
- Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան, Հ.Մ.Այվազյան, Երևան, 2006, էջ 139
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ազատ (գետ)» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 95)։  |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Ազատ (գետ), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.