Ahyganitã

Ijerére ojejuhu kuarahyresẽ ha ñemby gotyo Pakitã, kuarahyreike gotyo Irã, yvate gotyo Tuykomenitã, Uvekitã ha Tajikitã, ha yvate kuarahyresẽ ngotyo Chína. Kavu niko itavusu ha itáva tuichavéva, upépe oiko amo 4.6 sua tapichakuéra. Ko'ãga niko oporokuái Islã Emiráto Ahyganitã megua ko tetãre, oisãmbyhýva talivãnguéra, ho'a rire umi temimoĩmbyre ojehechakuaáva hetã tetãre ha ojeheróva Islã Tavakuairetã Ahyganitã megua, upéicha ojehu 15 jasypoapy 2021-me ho'a rire ko tetã tavusu, Kavu.

Ahyganitã
Ahyganitã
Poyvi Ha'erã'i
Tavusu (ha táva tuichavéva)	Kavu
Ñe'ẽnguéra	Pastún ha darí (Peysiañe'ẽ)
Tetãygua réra	afgano, -na
Tekuái reko	Emirato Islámico de Afganistán (de facto) República Islámica de Afganistán (de iure)
Tetã Amandaje	Asamblea Nacional
Marandeko:  • Mburuvi ndurráni  • Emiráto  • Protectorado  • Independencia (Tavetã Joaju pegua)  • Tavetã  • Tavakuairetã  • Estado socialista  • Estado Islámico  • Emirato Islámico  • República Islámica  • Ho'a Islã Tavakuairetã Ahyganitã megua	1747 1823 1879 19 jasypoapy 1919 9 jasypoteĩ 1926 17 jasypokõi 1973 30 jasyrundy 1978 28 jasyrundy 1992 27 jasyporundy 1996 12 jasypateĩ 2001 15 jasypoapy 2021
Yvy apekue	Ñemoĩha 41.º
• Opaite	655230 km²
• Y (%)	0
Tembe'y	5987 km
Y rembe'y	0 km
Yvyty yvatevéva	Nowshak
Ava hetakue	Ñemoĩha 47.º
• Hetakue	35 688 822 hab. (2019)
• Typy'ũ	54,4 hab./km²*
PIB (PPA)	Ñemoĩha 95.º
• Opaite (2019)	76 491 millones dólar
• Per cápita	2095 dólares dólar
PIB (nominal)	Ñemoĩha 111.º
• Opaite (2019)	21 074 millones dólar
• Per cápita	577 dólar
IDH (2020)	0,511 (169.º) – Ivai
Viru	afgani (Af, AFN)
Ára	UTC+4:30
ISO Jehero	004 / AFG / AF
Tetã renda tee Ñandutíme	.af
Tetã pumbyry papapy	+93
Tetã puhoe papapy	T6A-T6Z, YAA-YAZ
COI Jehero	AFG
Opaite Tetã Yvýgui
[editar datos en Wikidata]

Ahyganitã hekosãsóma saro'y XVIII ñepyrũme ha oñesãmbyhy oporokuái peteĩme rupive 1973 peve, upépe oiko ko tetãgui peteĩ tavakuairetã, ha upéi ary 1978 aja oiko ku "Saur ñepu'ã", komunistakuéra opu'ã ombohovái hag̃ua tetã rekuáire, upéicha oñepyrũ "Ahyganitã Tavakuairetã Jekopytyjojáva". Joaty Soviétiko oho oipytyvõ hag̃ua ñesãmbyhy komunísta rehe, upe guive ojehecha Ahyganitã ñorairõ (1978-1992), upépe Joaty Soviétiko ha komunistakuéra oñemoĩ umi ñorairõhára aty Islã ijeroviáva rehe, ko'ãva hese oho oipytyvõrã Tetãvore Joapykuéra, Arávia Saudíta, Pakitã ha tetã ambuéva Yvy vore kuarahyreikegua ha Islã ijeroviáva. Ary 1989-pe umi soviétiko osẽ Ahyganitãgui, hákatu oiko gueteri tetãygua ñorairõ ary 1996 meve.

Ary 2001 aja, Tetãvore Joapykuéra omyakã ha ondyry Ahyganitãre ombohovái hag̃ua ondyrýrõguare 11 jasyporundýpe táva New York-rehe, upéicha Tetãvore Joapykuéra omosẽ umi talivã oisãmbyhy Ahyganitãre ha omoĩ ombuekoviarã chupekuéra ñesãmbyhy pyahu, kóicha oñepyrũ Islã Tavakuairetã Ahyganitã megua ha oñepyrũ jey avei Ahyganitã ñorairõ.

•   Wiki Commons oguereko ta'ãnga Ahyganitã reheguaCommons.