Luxemburgo ( pronunciación (axuda · info)) (en luxemburgués: Lëtzebuerg, en francés: Luxembourg, en alemán: Luxemburg), oficialmente Gran Ducado de Luxemburgo ( pronunciación (axuda · info)) (en luxemburgués: Groussherzogtum Lëtzebuerg, en francés: Grand-Duché de Luxembourg, en alemán: Großherzogtum Luxemburg), é un país de Europa Occidental e forma parte da Unión Europea e da eurozona.
Limita ao leste con Alemaña, ao sur con Francia e a oeste e norte con Bélxica. Non ten saída ó mar. A súa capital e cidade máis populosa, Luxemburgo, é unha das catro sedes institucionais da Unión Europea (xunto con Bruxelas, Frankfurt e Estrasburgo) e a sede de varias axencias da UE, en particular o Tribunal de Xustiza da Unión Europea, máxima autoridade xudicial. A cultura, as persoas e as linguas de Luxemburgo están moi entrelazadas cos seus veciños franceses e alemáns; mentres que o luxemburgués é legalmente a única lingua nacional do pobo luxemburgués, o francés e alemán tamén se usan en asuntos administrativos e xudiciais e as tres considéranse linguas administrativas do país.
Lëtzebuerg (lb) Luxembourg (fr) Luxemburg (de) | |||||
Himno | Ons Heemecht | ||||
---|---|---|---|---|---|
Nomeado en referencia a | Luxemburgo | ||||
Localización | |||||
| |||||
Capital | Luxemburgo | ||||
Contén a división administrativa | Capellen (pt) Clervaux (pt) Diekirch (pt) Diekirch (pt) (–2015) Echternach (pt) Esch-sur-Alzette (pt) Grevenmacher (pt) (–2015) Grevenmacher (pt) Luxemburgo (pt) (–2015) Luxemburgo (pt) Mersch (pt) Redange (pt) Remich (pt) Vianden (pt) Wiltz (pt) | ||||
Poboación | |||||
Poboación | 672.050 (2024) (259,84 hab./km²) | ||||
Lingua oficial | Lingua luxemburguesa lingua francesa lingua alemá | ||||
Xeografía | |||||
Parte de | |||||
Superficie | 2.586,36 km² | ||||
Punto máis alto | Kneiff (pt) (560 m) | ||||
Punto máis baixo | Río Mosela (133 m) | ||||
Comparte fronteira con | |||||
Datos históricos | |||||
Precedido por | |||||
Creación | 1815 | ||||
Evento clave
| |||||
Organización política | |||||
Forma de goberno | monarquía constitucional | ||||
• Gran duque | Henri I de Luxemburgo (2000–) | ||||
Órgano executivo | Governo do Luxemburgo (pt) | ||||
• Lista (pt) | Xavier Bettel (2013–2023) | ||||
Órgano lexislativo | Câmara dos Deputados de Luxemburgo (pt) Circunscrición: 4, (Escano: 60) | ||||
Máxima autoridade xudicial | Superior Court of Justice of the Grand-Duchy of Luxembourg (en) | ||||
Membro de | |||||
PIB nominal | 85.506.243.834 $ (2021) | ||||
Orzamento | 27.300.000.000 € (2023) | ||||
Moeda | euro | ||||
Identificador descritivo | |||||
Fuso horario | |||||
Dominio de primeiro nivel | .lu | ||||
Prefixo telefónico | +352 | ||||
Teléfono de emerxencia | 112 e 113 | ||||
Código de país | LU | ||||
Código NUTS | LU | ||||
Páxina web | luxembourg.public.lu | ||||
Cunha superficie de 2.586 km², Luxemburgo é un dos países máis pequenos de Europa. En 2022, tiña unha poboación de 645.397 habitantes, o que o converte nun dos a países menos poboados de Europa, aínda que coa maior taxa de crecemento de poboación, os estranxeiros representan case a metade da poboación. Luxemburgo é unha democracia representativa dirixida por un Monarquía constitucional, o Gran Duque Henrique, o que o converte no único Gran Ducado soberano que queda no mundo.
Luxemburgo é un país desenvolvido cunha economía avanzada e un dos PIB (PPA) per cápita máis altos do mundo. A cidade de Luxemburgo foi declarada Patrimonio da Humanidade da UNESCO en 1994 debido á excepcional conservación das vastas fortificacións e dos cascos históricos.
Luxemburgo é membro fundador da Unión Europea, OCDE, as Nacións Unidas, OTAN e Benelux. Formou parte do Consello de Seguridade das Nacións Unidas por primeira vez en 2013 e 2014. A partir de 2022, os cidadáns de Luxemburgo tiñan acceso sen visado ou visado á chegada a 189 países e territorios, o que o pasaporte luxemburgués ocupaba o cuarto lugar do mundo, empatado con Finlandia e Italia.
A historia rexistrada do Gran-Ducado do Luxemburgo comeza coa construción do Castelo do Luxemburgo na Idade Media. En torno desta fortaleza desenvolveuse gradualmente unha cidade, que se transformou no centro dunha pequena mais importante nación con gran valor estratéxico para Francia, Alemaña e os Países Baixos. Despois de séculos de conquistas e goberno por estados estranxeiros, o Luxemburgo acabou por se tornar nunha nación independente e neutral no século XIX.
Porén, o país foi repetidamente atacado por Alemaña no século XX, o que o levou a abandonar a súa política de neutralidade despois da segunda guerra mundial, cando se tornou nun membro fundador da OTAN, das Nacións Unidas e da Comunidade Económica Europea (máis tarde Unión Europea).
Luxemburgo está subdividido en tres distritos, que están divididos en cantóns:
Luxemburgo é o sétimo menor país de Europa, atopándose no posto 167 a nivel mundial. O Gran Ducado ten un territorio de carácter montañoso e con extensas masas boscosas. O relevo presenta dúas rexións diferenciadas: no norte, chamado Oesling, esténdense os contrafortes meridionais do macizo montañoso das Ardenas, cunha altura máxima de 500 metros, e pola que discorren os afluentes do Mosela. Ao sur, o Gutland, constitúe unha extensa chaira, prolongación da conca parisiense. De leste para oeste, o país é atravesado polo Sauer (Sûre en francés), afluente do Mosela, que pola súa beira dereita recibe o Alzette e pola esquerda o Our e o Clerf, entre outros.
A paisaxe luxemburgués complétase co curso do Mosela, que discorre polo sector oriental, trazando a fronteira con Alemaña.
O clima é continental, húmido, máis rigoroso nas rexións altas do norte, e máis moderado no sur. As precipitacións anuais son copiosas, os veráns frescos, mentres que os invernos son suaves.
A capital, Luxemburgo é a poboación máis grande do país. Outras cidades importantes son Esch-sur-Alzette, para o suroeste da capital e Echternach, ao leste, contra a fronteira con Alemaña.
Por favor, axuda na mellora deste artigo ou sección ampliando a información que achega. Se cadra, podes atopar máis información na páxina de conversa. |
A situación lingüística de Luxemburgo é caracterizada pola práctica e o recoñecemento de tres idiomas oficiais: francés, alemán e luxemburgués. O plurilingüismo de Luxemburgo resulta da coexistencia de dous grupos étnicos, un románico e outro xermánico.
Nos primeiros tempos do país, o francés tiña un gran prestixio, e aínda posúe un uso preferente como idioma administrativo e oficial. O alemán foi utilizado no campo político, para formular as leis e ordenanzas, a fin de facelas comprensibles para todos. Na escola primaria, a educación estaba limitada ao alemán, mentres que o francés era ensinado na educación secundaria.
A lei do 26 de xullo de 1843 reforzou o bilingüismo, introducindo o ensino do francés nas escolas primarias.
O luxemburgués, un dialecto do alemán[Cómpre referencia] moi influído polo francés, nativo da rexión de Mosela, foi introducido na escola primaria en 1912.
Data | Nome en galego | Nome local |
---|---|---|
1 de xaneiro | Aninovo | Neijoerschdag |
febreiro | Entroido | Fuesent |
marzo/abril | Luns de Pascua | Ouschterdag |
1 de maio | Día do Traballo | Dag vun der Aarbecht |
maio | Ascensión | - |
maio | Luns de Pentecoste | - |
23 de xuño | Aniversario do Gran Duque | Nationalfeierdag |
15 de agosto | Asunción de María | Mariä Himmelfahrt |
1 de novembro | Todos os Santos | Allerhellgen |
25 de decembro | Nadal | Chrëschtdag |
26 de decembro | Santo Estevo | Stiefesdag |
Ata 1984, o uso oficial das linguas estaba baseado nos decretos de 1830, 1832 e 1834, os cales permitían elixir libremente entre o francés e o alemán. O francés foi o preferido para a administración. O luxemburgués aínda non tiña status oficial.
A revisión constitucional de 1984 deulles aos lexisladores a posibilidade de regular os idiomas mediante lei. O 24 de febreiro de 1984 unha lei fixo que o luxemburgués fose o idioma oficial: "O luxemburgués é a lingua nacional dos luxemburgueses" di o seu artigo 1. Ademais, esta lei recoñeceu os tres idiomas utilizados (o francés, o alemán e o luxemburgués) como linguas oficiais. O francés aínda permanece como o idioma da lexislación (segundo recolle o artigo 2 da citada norma), debido á aplicación do código civil napoleónico. O artigo terceiro establece como linguas administrativas e xudiciais ao francés, alemán e luxemburgués.
O luxemburgués é ensinado nas escolas, despois do francés e o alemán. É ensinado só unha hora e durante os primeiros anos da escola secundaria. Nas escolas secundarias tamén se ensina inglés e moitas veces un dos seguintes idiomas: latín, español ou italiano. A nivel universitario, o multilingüismo fai posible que os estudantes poidan continuar a súa educación superior en países nos que se fale alemán, francés ou inglés[Cómpre referencia].
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Luxemburgo |
This article uses material from the Wikipedia Galego article Luxemburgo, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.