Camlas Suez

Mae hi rhwng Port Said (Bûr Sa'îd) ar arfordir y Môr Canoldir a Suez (El Suweis) ar arfordir y Môr Coch ac yn 163 km o hyd.

Camlas Suez

Math	camlas i longau
Enwyd ar ôl	Suez
Agoriad swyddogol	17 Tachwedd 1869
Cysylltir gyda	Y Môr Coch, Y Môr Canoldir
Daearyddiaeth
Sir	Llywodraethiaeth Suez
Gwlad	Yr Aifft
Uwch y môr	0 metr
Cyfesurynnau	30.705°N 32.3442°E
Hyd	193.3 cilometr
Rheolir gan	Awdurdodau Camlas Suez
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Gellir mynd ar long o Ewrop i Asia ar y gamlas hon heb orfod mynd o gwmpas Affrica a Penrhyn Gobaith Da. Cyn adeiladu'r gamlas, cludai rhai pobl nwyddau i'r porthladd ar long ac yna dros yr anialwch rhwng y Môr Canoldir a'r Môr Coch ar gefn camel ac wedyn dros y môr eto ar long, ond roedd y rhan fwyaf o'r nwyddau yn mynd o amgylch cyfandir Affrica.

Adeiladwyd camlas Suez rhwng 25 Ebrill, 1859 a 1869 gan gwmni Ffrengig o'r enw Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez dan reolaeth Ferdinand de Lesseps. Roedd y cynllun gan Alois Negrelli, peiriannydd o Awstria ac roedd yr Aifft a Ffrainc yn berchen ar y gamlas. Aeth y llong gyntaf trwyddi ar 17 Chwefror, 1867 ac ar 17 Tachwedd, 1869 cynhaliwyd seremoni agor swyddogol y gamlas. Dywed rhai fod Giuseppe Verdi wedi ysgrifennu'i opera enwog Aida ar gyfer y seremoni hon, ond ni all hynny fod yn wir gan iddi gael ei pherfformio yn Cairo ym 1871 am y tro cyntaf.

Amcangyfrifir i tua 1.5 miliwn o Eifftwyr weithio ar adeiladu'r camlas hon a thua 125,000 ohonyn nhw wedi marw yn ystod y gwaith adeiladu, y mwyafrif ohonynt oherwydd colera. Some sources estimate that over 30,000 people were working on the canal at any given period, that more than 1.5 million people from various countries were employed, Yn sgîl llawer o ddyledion ariannol yr Aifft, bu'n rhaid iddynt werthu eu rhan o'r gamlas i'r Deyrnas Unedig. Oherwydd hyn, bu lluoedd y DU yn amddiffyn y camlas ers 1882.

Serch hynny, cipiodd yr Aifft y gamlas yn ôl ar 26 Gorffennaf, 1956 ac o ganlyniad roedd byddin y DU, Ffrainc ac Israel wedi ymosod. Achosodd hyn Rhyfel Suez a barodd am wythnos. O ganlyniad, penderfynodd y Cenhedloedd Unedig mai'r Aifft oedd pia'r gamlas.

O ganlyniad y Rhyfel Chwech Diwrnod ym Mehefin 1967 roedd y gamlas ar gau tan 5 Mehefin, 1975 a chyn 1974 roedd lluoedd cadw heddwch y Cenhedloedd Unedig ar Gorynys Sinai.

Ar hyn o bryd nid yw'r gamlas mor eang fel y gall llongau sydd yn mynd i gyfeiriadau gwahanol basio ei gilydd, ac eithrio mewn mannau penodol ar hyd y gamlas. Does dim lociau arni, ond mae'n rhy cul i danceri olew enfawr basio. Fodd bynnag, ceir cynlluniau i ehangu'r gamlas.

Teithia tua 15,000 o longau ar hyd y gamlas, tua 14% o deithiau llongau'r byd. Mae taith y gamlas Suez yn cymryd rhwng 11 ac 16 o oriau.

Adeiladwyd camlesi hynafol o'r gorllewin i'r dwyrain i hwyluso teithio o Afon Nile i'r Môr Coch. Credir bod un gamlas lai wedi'i hadeiladu gan Senusret II neu Ramesses II. Adeiladwyd camlas arall, yn ôl pob tebyg yn ymgorffori cyfran o'r gyntaf, dan deyrnasiad Necho II, ond peiriannwyd a chwblhawyd yr unig gamlas gwbl weithredol gan Darius I.

Napoleon

Yn ystod ymgyrch Ffrainc yn yr Aifft a Syria ddiwedd 1798, mynegodd Napoleon ddiddordeb mewn dod o hyd i weddillion llwybr dyfrffordd hynafol. Penllanw hyn oedd cnewyllyn o archeolegwyr, gwyddonwyr, cartograffwyr a pheirianwyr yn archwilio gogledd yr Aifft. Mae eu canfyddiadau, a gofnodwyd yn y Description de l'Égypte, yn cynnwys mapiau manwl sy'n darlunio darganfyddiad camlas hynafol sy'n ymestyn i'r gogledd o'r Môr Coch ac yna i'r gorllewin tuag at afon Nîl.

Mor hwyr â 1861, roedd y llwybr hynafol na ellir ei archwilio a ddarganfuwyd gan Napoleon o Bubastis i'r Môr Coch yn dal i sianelu dŵr mewn smotiau mor bell i'r dwyrain â Kassassin.

Pan agorwyd Suez, hi oedd y gamlas dŵr hallt cyntaf rhwng y Môr Canoldir a'r Môr Coch. Er bod y Môr Coch tua 1.2 metr (4tr) uwch na dwyrain Môr y Canoldir, mae'r cerrynt rhwng Môr y Canoldir a chanol y gamlas yn y Llynnoedd Chwerw yn llifo i'r gogledd yn y gaeaf ac i'r de yn yr haf. Mae'r cerynt i'r de o Lynnoedd Al-Buhayrah al-Murra al-Kubrayn yn gerynt llanw, ac felly'n amrywio gyda'r llanw yn Suez.

Rhwystrodd y Llynnoedd Al-Buhayrah al-Murra al-Kubrayn, a oedd yn llynnoedd naturiol yn drwm o halen, ymfudiad rhywogaethau'r Môr Coch i Fôr y Canoldir am ddegawdau lawer, ond wrth i halltedd y llynnoedd gydraddoli'n raddol â Môr y Coch, tynnwyd y rhwystr rhag mudo, a symudodd planhigion ac anifeiliaid o'r Môr Coch gan ddechrau gwladychu dwyrain Môr y Canoldir. 

Oherwydd symudiadau’r Aifft tuag at yr Undeb Sofietaidd, tynnodd y Deyrnas Unedig a’r Unol Daleithiau eu haddewid i gefnogi adeiladu Argae Aswan yn ôl. Ymatebodd Arlywydd yr Aifft, Gamal Abdel Nasser, trwy wladoli’r gamlas ar 26 Gorffennaf 1956 a’i throsglwyddo i Awdurdod Camlas Suez, gan fwriadu ariannu prosiect yr argae gan ddefnyddio refeniw o’r gamlas. Ar yr un diwrnod ag y cafodd y gamlas ei gwladoli, caeodd Nasser hefyd Fenai Tiran i holl longau Israel. Arweiniodd hyn at 'Argyfwng Suez' lle goresgynnodd y DU, Ffrainc ac Israel yr Aifft, mewn symudiad o ryfel. Yn ôl y cynlluniau rhyfel y cytunwyd arnynt ymlaen llaw o dan Brotocol Sèvres, goresgynnodd Israel Benrhyn Sinai ar 29 Hydref, gan orfodi’r Aifft i ymgysylltu â nhw yn filwrol, a chaniatáu i’r bartneriaeth Eingl-Ffrengig ddatgan bod yr ymladd canlyniadol yn fygythiad i sefydlogrwydd y Dwyrain Canol gan fynd i mewn i'r rhyfel - yn swyddogol i wahanu'r ddwy wlad - ond mewn gwirionedd i adennill y Gamlas a dod â dymchwel llywodraeth Nasser.

Er mwyn achub Llywodraeth Prydain rhag cael eu gweld fel gwlad a wnaeth gam gwag, yn wir yr hyn a gredai oedd yn weithred drychinebus ac er mwyn atal y rhyfel rhag gwaethygu posibl, cynigiodd Ysgrifennydd Gwladol Canada dros Faterion Allanol Lester B. Pearson greu adran cadw heddwch cyntaf y Cenhedloedd Unedig. Gwnaeth hyn hefyd er mwyn sicrhau mynediad i'r gamlas ar gyfer y cyfan a galwodd ar Israel i dynnu'n ôl o Benrhyn Sinai. Ar 4 Tachwedd 1956, pleidleisiodd mwyafrif yn y Cenhedloedd Unedig dros gynnig Pearson, a oedd yn gorfodi ceidwaid heddwch y Cenhedloedd Unedig i aros yn Sinai oni bai bod yr Aifft ac Israel yn cytuno i'w tynnu'n ôl. Cefnogodd yr Unol Daleithiau'r cynnig hwn trwy roi pwysau ar Lywodraeth Prydain trwy werthu sterling, a fyddai’n achosi iddi ddibrisio. Yna galwodd Lywodraeth Prydain am gadoediad, a chytunwyd yn ddiweddarach i dynnu ei milwyr yn ôl erbyn diwedd y flwyddyn. Yn ddiweddarach, oherwydd y gwaith yma, dyfarnwyd Gwobr Heddwch Nobel i Pearson. O ganlyniad i ddifrod a llongau a suddwyd o dan orchmynion gan Nasser caewyd y gamlas tan Ebrill 1957, pan gafodd ei chlirio gyda chymorth y Cenhedloedd Unedig. Sefydlwyd llu gan y Cenhedloedd Unedig ( UNEF ) i gynnal mordwyo rhydd drwy'r gamlas, a chynnal heddwch ym Mhenrhyn Sinai.

•  
  Camlas Suez ym mis Chwefror 1934. Llun awyr wedi'i dynnu gan y peilot a'r ffotograffydd o'r Swistir Walter Mittelholzer.
•  
  CV66 UDA yn y gamlas
•  
  Llong gludo Hanjin Kaohsiung

Dechreuodd y gwaith ar lan Port Said yn y dyfodol ar 25 Ebrill 1859.

Cymerodd 10 mlynedd i gloddio'r gamlas, gyda llafur gorfodol (corvée) tan 1864 i gloddio'r gamlas. Mae rhai ffynonellau'n amcangyfrif i dros 30,000 o bobl weithio ar y gamlas ar unrhyw gyfnod penodol, bod mwy na 1.5 miliwn o bobl o wahanol wledydd wedi'u cyflogi, a bod degau o filoedd o labrwyr wedi marw, llawer ohonynt o golera a epidemigau tebyg.

Mae amcangyfrifon o nifer y marwolaethau'n amrywio'n fawr gyda Gamal Abdel Nasser mewn araith ar 26 Gorffennaf 1956 yn yn nodi i 120,000 farw ac ym 1866 dywedodd prif swyddog meddygol y cwmni nad oedd mwy na 2.49 o farwolaethau allan o bob mil. Byddai dyblu'r amcangyfrifon hyn gyda rhagdybiaeth hael o 50,000 o staff y flwyddyn dros 11 mlynedd yn rhoi amcangyfrif ceidwadol o lai na 3,000 o farwolaethau.

 

Ym mis Mai 1967, gorchmynnodd Nasser luoedd cadw heddwch y Cenhedloedd Unedig allan o Sinai, gan gynnwys ardal Camlas Suez. Gwrthwynebai Israel gau Culfor Tiran i longau Israel. Roedd y gamlas wedi bod ar gau i longau Israel ers 1949, heblaw am gyfnod byr ym 1951–1952.

Ar ôl Rhyfel Chwe Diwrnod 1967, meddiannodd lluoedd Israel benrhyn Sinai, gan gynnwys glan ddwyreiniol Camlas Suez. Yn anfodlon caniatáu i'r Israeliaid ddefnyddio'r gamlas, gosododd yr Aifft rwystr ar unwaith a gaeodd y gamlas i'r holl longau. Cafodd pymtheg o longau cargo, o'r enw'r " Fflyd Felen ", eu dal yn y gamlas, ac yno y byddent yn aros hyd at 1975.

Yn 1973, yn ystod Rhyfel Yom Kippur, croesodd byddin yr Aifft y gamlas, ac i mewn i Sinai, a feddiannwyd gan Israel ac yna croesodd byddin Israel i'r Aifft. Mae llawer o longddrylliadau o'r gwrthdaro hwn yn parhau, a sawl sgerbwd o long yn dal i'w weld ar lan y gamlas.

Capasiti

Mae'r gamlas yn caniatáu i longau fynd hyd at 20 metr (66 tr) neu 240,000 tunelledd llwyth a hyd at uchder o 68 metr (228 tr) uwchlaw lefel y dŵr. Gall y gamlas drin mwy o draffig a llongau mwy na Chamlas Panama, gan fod dimensiynau Suezmax yn fwy na Panamax a Panamax Newydd . Mae rhai supertankers yn rhy fawr i groesi'r gamlas. Gall eraill ddadlwytho rhan o'u cargo ar long sy'n eiddo i'r gamlas i'w cludo, a'u hail-lwytho ym mhen arall y gamlas. Ar 15 Ebrill 2021 cyhoeddodd awdurdodau’r Aifft y byddent yn ehangu rhan ddeheuol Camlas Suez i wella effeithlonrwydd y gamlas. Mae'r cynllun yn cynnwys tua 30 cilomedr yn bennaf o Suez i Lyn Al-Buhayrah al-Murra al-Kubra. Bydd yn cael ei ledu 40 metr a bydd y dyfnder mwyaf yn cynyddu o tua 20 metr i tua 22 metr.

Llywio

Disgwylir i longau sy'n agosáu at y gamlas o'r môr radio ar yr harbwr pan fyddant o fewn 15 milltir mor i Fwi Fairway ger Port Said. Nid oes (neu locs) ar y gamlas oherwydd y tir gwastad, ac mae'r gwahaniaeth bach yn lefel y môr rhwng pob pen yn amherthnasol. Gan nad oes gatiau ymchwydd ar y gamlas, byddai'r porthladdoedd ar bob pen yn medru cael eu chwalu gan effeithiau tsunamis o Fôr y Canoldir a'r Môr Coch, yn ôl erthygl yn 2012 yn y Journal of Coastal Research .

Mae un lôn gludo gydag ardaloedd pasio yn Ballah-Bypass ger El Qantara ac yn y Llyn Chwerw Mawr. Ar ddiwrnod arferol, mae tri confoi yn cludo’r gamlas, dau tua’r de ac un tua’r gogledd. Mae'r darn yn cymryd rhwng 11 ac 16 awr ar gyflymder o oddeutu 8 not (15 km / awr neu 9 mya). Mae'r cyflymder isel yn helpu i atal erydiad y glannau gan donau a greir gan y llongau.

Erbyn 1955, roedd tua dwy ran o dair o olew Ewrop yn pasio trwy'r gamlas. Yn 2018 roedd tua 8% o fasnach môr y byd yn cael ei gario trwy'r gamlas. Hefyd yn 2008, pasiodd 21,415 o gychod trwy'r gamlas ac roedd y derbyniadau'n $5.381 biliwn, gyda chost gyfartalog fesul llong o $251,000.

•  
  Llongau wedi'u hangori yn El Ballah wrth iddynt gael eu cludo
•  
  Ceryntau amlycaf ym Môr y Canoldir ar gyfer mis Mehefin

Gan nad yw'r gamlas yn darparu ar gyfer traffig dwyffordd heb ei reoleiddio, mae pob llong yn teithio mewn confoi, yn rheolaidd, wedi'i threfnu bob 24 awr. Bob dydd, mae un confoi tua'r gogledd yn cychwyn am 04:00 o Suez. Mewn rhannau o basio deuffordd, mae'r confoi yn defnyddio'r llwybr dwyreiniol. Wedi'i gydamseru â hynt y confoi hwn mae'r confoi tua'r de. Mae'n dechrau am 03:30 o Port Said ac felly'n pasio'r confoi tua'r gogledd yn yr adran dwy lôn. 

Croesfannau camlesi

 

O'r gogledd i'r de, y croesfannau yw:

• Pont pontŵn El Nasr (31°13′43″N 32°18′15″E / 31.2285°N 32.3042°E / 31.2285; 32.3042 ), gan gysylltu Port Said â Port Fuad. Agorwyd yn 2016, 420 m (1,380 tr) o hyd.
• Pont pontŵn Abanoub Gerges (30°50′37″N 32°19′00″E / 30.8436°N 32.3168°E / 30.8436; 32.3168 ), 1 milltir (1.6 km) i'r gogledd o Bont Camlas Suez
• Pont Camlas Suez (30°49′42″N 32°19′03″E / 30.828248°N 32.317572°E / 30.828248; 32.317572 (Suez Canal Bridge) ), a elwir hefyd yn y Bont Cyfeillgarwch Aifft-Siapan, pont ffordd lefel uchel yn El Qantara . Yn Arabeg, ystyr al qantara yw "bwa". Wedi'i agor yn 2001, mae ganddo gliriad dros y gamlas o 70 metr ac fe'i hadeiladwyd gyda chymorth llywodraeth Japan a chan Kajima.
• Pont Rheilffordd El Ferdan (30°39′25″N 32°20′02″E / 30.657°N 32.334°E / 30.657; 32.334 (El Ferdan Railway Bridge) ) 20 km (12 millt) i'r gogledd o Ismailia (30°35′N 32°16′E / 30.583°N 32.267°E / 30.583; 32.267 (Ismailia) ). Cwblhawyd yn 2001 a hwn yw'r bont-droi (neu swing-span bridge) hiraf yn y byd, gyda rhychwant o 340 m (1100 tr). Dinistriwyd y bont flaenorol ym 1967 yn ystod y gwrthdaro Arabaidd-Israel. Nid yw'r bont bresennol yn weithredol mwyach.
• Pont pontŵn Ahmed el-Mansy (30°36′19″N 32°19′31″E / 30.6054°N 32.3254°E / 30.6054; 32.3254 ), pâr o bontynau sy'n pontio'r ddwy sianel
• Pont pontŵn Taha Zaki Abdullah (30°28′22″N 32°21′01″E / 30.4729°N 32.3502°E / 30.4729; 32.3502 ), pâr o bontyndd sy'n pontio'r ddwy sianel
• Piblinellau sy'n mynd â dŵr croyw o dan y gamlas i Sinai, tua 57 km (35 millt) i'r gogledd o Suez, yn30°27.3′N 32°21.0′E / 30.4550°N 32.3500°E / 30.4550; 32.3500 (Fresh-water pipelines)
• Twnnel Ahmed Hamdi (30°5′9″N 32°34′32″E / 30.08583°N 32.57556°E / 30.08583; 32.57556 (Ahmed Hamdi Tunnel) ) i'r de o Lyn Bitter Fawr (30°20′N 32°23′E / 30.333°N 32.383°E / 30.333; 32.383 (Great Bitter Lake) ) a adeiladwyd yn 1983. Oherwydd problemau gollwng, adeiladwyd twnnel sych newydd y tu mewn i'r hen un rhwng 1992 a 1995.
• Pontŵn Ahmed Omar Shabrawy (30°02′43″N 32°34′28″E / 30.0453°N 32.5744°E / 30.0453; 32.5744 )
• Croesfan llinell bŵer uwchben Camlas Suez (29°59′46″N 32°34′59″E / 29.996°N 32.583°E / 29.996; 32.583 (Suez Canal overhead powerline crossing) ) a adeiladwyd yn 1999.

Mae rheilffordd ar y lan orllewinol yn rhedeg yn gyfochrog â'r gamlas am ei hyd cyfan.

Agorwyd y pum pont pontŵn rhwng 2016 a 2019. Fe'u dyluniwyd i fod yn symudol, a gellir eu cylchdroi yn llwyr yn erbyn glannau'r gamlas i ganiatáu i longau fynd trwodd, neu fel arall gellir symud rhannau unigol i greu sianel gulach.

Mae chwe thwnnel newydd ar gyfer ceir a threnau hefyd ar y gweill ar draws y gamlas. Yn 2020 yr Ahmed Hamdi yw'r unig dwnnel sy'n cysylltu Suez â'r Sinai.

Mae Parth Economaidd Camlas Suez, sydd weithiau'n cael ei fyrhau i Barth Camlas Suez (Suez Canal Zone), yn disgrifio'r set o leoliadau sy'n gyfagos i'r gamlas lle mae cyfraddau tollau wedi'u gostwng i ddim, er mwyn denu buddsoddiad. Mae'r parth yn cynnwys arwynebedd o dros 600 km sg (230 millt sg) oddi fewn i lywodraethiaethau Port Said, Ismailia a Suez ei hun. Disgrifir prosiectau yn y parth gyda'i gilydd fel Prosiect Datblygu Ardal Camlas Suez (SCADP).

Llinell Amser

• 1799: Napoleon Bonaparte yn gorchfygu'r Aifft ac yn archebu dadansoddiad dichonoldeb. Mae hyn yn adrodd yn anghywir fod 10 metr o wahaniaeth yn lefelau'r môr a oedd yn golygu cost adeiladuuchel, felly gohirir y prosiect.
• 1847: Mae ail arolwg gan gynnwys Robert Stephenson yn canfod bod y dadansoddiad cyntaf yn anghywir. Mae cysylltiad uniongyrchol rhwng Môr y Canoldir a'r Môr Coch yn bosibl ac nid mor ddrud ag yr amcangyfrifwyd o'r blaen.
• 30 Tachwedd 1854: Mae cyn gonswl Ffrainc yn Cairo, Ferdinand Marie de Lesseps, yn cael y drwydded gyntaf ar gyfer adeiladu camlas.
• 15 Rhagfyr 1858: de Lesseps yn sefydlu'r "Compagnie Universelle du Canal Maritime de Suez", gyda Said Pasha yn caffael 22% o Gwmni Camlas Suez; rheolir y mwyafrif gan ddeiliaid preifat Ffrainc.
• 25 Ebrill 1859: y gwaith adeiladu'n cychwyn yn swyddogol.
• 15 i 17 Tachwedd 1869: seremoni agoriadol a dathliadau mawr wrth i Empress Eugénie o Ffrainc agor y gamlas.
• 17 Tachwedd 1869: Mae'r gamlas yn cael ei hagor, ei gweithredu gan Gwmni Camlas Suez.
• 18 Rhagfyr 1873: Comisiwn Rhyngwladol Caergystennin yn sefydlu Suez Canal Net Ton a Thystysgrif Tonnau Arbennig Camlas Suez (Suez Canal Special Tonnage Certificate, fel y’i gelwir heddiw)
• 25 Tachwedd 1875: Daw Prydain yn ddeiliad cyfranddaliadau lleiafrifol yn y cwmni, gan gaffael 44%, gyda'r gweddill yn cael ei reoli gan gwmniau busnes o Ffrainc.
• 20 Mai 1882: Prydain yn goresgyn yr Aifft, gyda chymorth Ffrainc.
• 25 Awst 1882: Prydain yn meddiannu'r Aifft. Mae'r gamlas yn parhau i fod o dan reolaeth Cwmni Camlas Suez dan berchnogaeth breifat.
• 2 Mawrth 1888: Mae Confensiwn Caergystennin yn adnewyddu hawl gwarantedig taith pob llong trwy'r gamlas yn ystod rhyfel a heddwch; roedd yr hawliau hyn eisoes yn rhan o'r trwyddedau a ddyfarnwyd i de Lesseps, ond fe'u cydnabyddir nawr fel cyfraith ryngwladol.
• 14 Tachwedd 1936: Yn dilyn cytundeb newydd, mae Prydain yn tynnu allan o'r Aifft, ond yn sefydlu 'Parth Camlas Suez' o dan ei rheolaeth.
• 13 Mehefin 1956: Mae Parth Camlas Suez yn cael ei adfer i sofraniaeth yr Aifft, yn dilyn Prydain yn tynnu'n ôl.
• 26 Gorffennaf 1956: Yr Aifft yn gwladoli'r cwmni; trosglwyddir ei asedau, ei hawliau a'i rwymedigaethau o'r Aifft i Awdurdod Camlas Suez, sy'n digolledu'r perchnogion blaenorol am y pris cyn gwladoli sefydledig. Mae'r Aifft yn cau'r gamlas i longau Israel fel rhan o rwystr ehangach sy'n cynnwys Culfor Tiran a Gwlff Aqaba.
• 31 Hydref 1956 i 24 Ebrill 1957: mae'r gamlas wedi'i rhwystro rhag cludo yn dilyn Argyfwng Suez, gwrthdaro sy'n arwain at feddiant Israel, Ffrengig a Phrydain o barth y gamlas.
• 22 Rhagfyr 1956: Mae parth y gamlas yn cael ei adfer i reolaeth yr Aifft, ar ôl i Ffrainc a Phrydain dynnu'n ôl, a glanio milwyr UNEF.
• 5 Mehefin 1967 i 10 Mehefin 1975: Mae'r gamlas wedi'i rhwystro gan yr Aifft, yn dilyn y rhyfel ag Israel; daw'n rheng flaen yn ystod y Rhyfel Attrition a rhyfel 1973, gan aros ar gau i longau rhyngwladol, nes bod cytundeb cyffredinol bron.
• 2004: Mae'r gamlas ar gau am dridiau pan fydd y tancer olew Tropic Brilliance yn mynd yn sownd.
• 1 Ionawr 2008: Daw rheolau llywio newydd a basiwyd gan Awdurdod Camlas Suez i rym.
• 6 Awst 2015: Agorir yr estyniadau camlas newydd.
• 19 Hydref 2017: Mae OOCL Japan yn rhedeg ar y lan gan achosi rhwystr a rwystrodd y gamlas am ychydig oriau.
• 23 i 29 Mawrth 2021: Mae Ever Given, llong gynhwysydd â baner Panama, yn mynd yn sownd ar y lan ar ran ddeheuol y gamlas. Mae'r rhwystr yn atal symud trwy'r gamlas, yn achosi aflonyddwch gwerth bron i $ 10 biliwn mewn traffig cludo bob dydd, ac yn creu tagfa draffig fawr o longau ar y ddwy ochr.

• Cludiant cynhwysydd
• Camlas Corinth
• Imperialaeth Newydd
• Camlas Panama