Цы́на (цын, волава; лац.
stannum) — серабрыста-белы мэтал.
| ||||||
Выгляд | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
срэбна-белы, мяккі мэтал | ||||||
Агульная інфармацыя | ||||||
Назва, сымбаль, атамны нумар | Цына, Sn, 50 | |||||
Катэгорыя элемэнту | Мэталы | |||||
Група, пэрыяд, блёк | IV (14), 5, p | |||||
Адносная атамная маса | 118,710 г·моль−1 | |||||
Канфігурацыя электронаў | [Kr] 4d10 5s2 5p2 | |||||
Электронаў у абалонцы | 2, 8, 18, 18, 4 | |||||
Фізычныя ўласьцівасьці | ||||||
Колер | срэбны, шэры | |||||
Фаза | Цьвёрдае цела | |||||
Шчыльнасьць (пры п. т.) | 7,310 г·см−3 | |||||
Тэмпэратура плаўленьня | 231,93 °C | |||||
Тэмпэратура кіпеньня | 2270 °C | |||||
Уласьцівасьці атама | ||||||
Атамны радыюс | 172 пм | |||||
Хімічны элемэнт IV (14) групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 50. Хімічны знак — Sn. Цына паказвае хімічнае падабенства з абодвума суседнімі элемэнтамі ў групе пэрыядычнай табліцы, германам і волавам, і мае дзвьве магчымыя ступені затляненьня. Цына мае 10 стабільных ізатопаў — найбольшую колькасьць стабільных ізатопаў з усіх элемэнтаў пэрыядычнай табліцы. Цыну атрымліваюць галоўным чынам зь мінэральнага касытэрыту, дзе яна маецца ў выглядзе дыаксыду цыны (SnO2). Цыная вядомая са старажытнасьці і выкарыстоўвалася ў складзе бронзы ад 3 тысячагодзьдзя да н. э. Цына існуе ў двух алятропных мадыфікацыях. Структура крышталічнай краты ў белай (β)-мадыфікацыі тэтраганальная.
Паводле розных крыніц цына зьяўляецца 49-м або 50-м самым распаўсюджаным элемэнтам (4,0×10-7 % паводле масы ў сусьвеце). Па распаўсюджанасьці ў зямной кары займае 47-е месца і складае 2,2×10-4 %. У самародным стане практычна не сустракаецца, знаходзяць цыну пераважна ў выглядзе мінэралаў касытэрыта (SnO2) і станіна (Cu2FeSnS4). Галоўныя пастаўшчыкі цыны на сусьветны рынак — Балівія, Інданэзія, Малайзія, Расея, Казахстан, Нігерыя.
Каля паловы ўсёй здабыванай цыны ідзе на выраб белай бляхі (ліставое жалеза, пакрытае цынаю), зь якой вырабляюць кансэрвавыя банкі. Чыстую цыну прымяняюць у электрычных кандэнсатарах.
Існуюць шматлікія сплавы цыны: зь медзьдзю — бронза, зь бісмутам, кадмам — шматлікія прыпоі, з медзьдзю і антымонам — бабіты (сплавы для падшыпнікаў).
Цына — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
Гэта — накід артыкула па хіміі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Цына, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.