Пля́тына (па-лацінску: Platinum ад гішпанскага platina срэбра) Pt — хімічны элемэнт VIII групы пэрыядычнай сыстэмы; атамны нумар 78.
Адносіцца да сямейства плятынавых мэталаў. Плятына была адкрытая Антоніё дэ Улоа (Antonio de Ulloa) у 1735 годзе ў Паўднёвай Амэрыцы, дзе яшчэ да падарожжаў Калюмба індзейцы выкарыстоўвалі гэты мэтал. У 1822 годзе вялікія радовішчы плятыны былі выяўленыя ў алювіяльных адкладаньнях гор Урала ў Расеі.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Выгляд | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
крышталі чыстай плятыны два звышчыстых крышталя плятыны, кожны памерам каля 1 см, агульнай масай каля 1 грама | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Агульная інфармацыя | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Назва, сымбаль, атамны нумар | Плятына, Pt, 78 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Катэгорыя элемэнту | Пераходныя мэталы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Група, пэрыяд, блёк | 10, 6, d | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Адносная атамная маса | 195,084 г·моль−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Канфігурацыя электронаў | [Xe] 4f14 5d9 6s1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Электронаў у абалонцы | 2 8 18 32 17 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Фізычныя ўласьцівасьці | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Колер | Шэравата-белы | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Фаза | Цьвёрдае цела | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Шчыльнасьць (пры п. т.) | 21,09 г·см−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Тэмпэратура плаўленьня | 2041.4 K, 1768.3 °C, 3214.9 °F | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Тэмпэратура кіпеньня | 4098 K, 3825 °C, 6917 °F | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Удзельная цеплыня плаўленьня | 20 кДж·моль−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Структура крышталічнай краты | cubic close-packed | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Цеплаправоднасьць | (300 K) 72 Вт·м−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Хуткасьць гуку | 2680 м/с | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Модуль Юнга | 168 ГПа | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Цьвёрдасьць Моаса | 3,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Уласьцівасьці атама | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ступені затляненьня | +2, +4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Электраадмоўнасьць | 2,28 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Энэргіі іянізацыі | 1-я: 870 кДж·моль−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2-я: 1791 кДж·моль−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Іншыя характарыстыкі | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Нумар CAS | 7440-06-4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Найбольш стабільныя ізатопы | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Асн. артыкул: ізатопы плятыны | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Трапляецца ў самародным выглядзе, у выглядзе сплаваў і злучэньняў. Радовішчы ў ПАР, ЗША, Зімбабвэ, Канадзе, Калумбіі. Масавая доля плятыны ў зямной кары складае каля 5×10-3 міліграмаў на кіляграм. Сусьветная вытворчасьць плятыны складае каля 155 тон штогод. Агульныя запасы плятыны складаюць больш за 30 000 тон.
Больш за 50% плятыны ідзе на вытворчасьць ювелірных вырабаў. Яшчэ прыкладна 30% выкарыстоўваецца ў аўтамабілебудаваньні (сплаў плятыны з палядам — каталізатар дапальваньня выхлапных газаў у аўтамабілях з бэнзынавым рухавіком), электроніцы і электратэхніцы (матэрыял электрычных кантактаў і дроту), у вытворчасьці хімічнага посуду, у якасьці каталізатару хімічных рэакцый.
Гэта — накід артыкула па хіміі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Плятына, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.