fa
Persisch | ||
---|---|---|
Verbreitig: | Iran, Afghanistan, Tadschikistan, Usbekistan, Turkmenistan, Bahrain, Irak | |
Sprecher: | Gschätzt: 75 Millione Muetersproochler, 50 Millione Zwäitsproochler | |
Linguistischi Klassifikation: |
| |
Offizieller Status | ||
Amtssprooch vo: | Iran (als Parsi & Fārsi) Afghanischtan (als Dari & Fārsi) Tadschikistan (als Tājik & Fārsi) | |
Sproochchürzel | ||
ISO 639-1 | ||
ISO 639-2 | (B) per | (T) fas |
ISO 639-3 | fas |
Die persischi Sprooch (زبان فارسی) isch e plurizentrischi Sprooch z Zentral- und Südwestasie. Si ghöört zum iranische Zwiig vo dr indogermanische Sproochefamilie und isch d Amtssprooch im Iran, z Afghanistan un z Tadschikistan. Dr Sproochkood isch fa
bzw. fas
oder per
(nach ISO 639).
Persisch isch die wichtigsti indogermanischi Sprooch vo West- und Zentralasie und wird vo 60–70 Millione Lüt as Muetersprooch und vo 50 Millione as Zwäitsprooch gschwätzt. Öbbe 41 Millione Muetersproochler läbe im Iran, witeri 15 Millione z Afghanistan und 15 Millione in Zentralasie (vor allem in Tadschikistan und in Usbekistan) und uf em Indische Subkontinänt. Es git no bedütendi persischsproochigi Gmäinde im Irak und in de Golfstaate (v. a. z Bahrain, in de Vereinigte Arabische Emirat und z Kuwait). Witeri chliini Sproochinslel git s under anderem in Georgie, z Aserbaidschan und im Pamir-Gebirg. Wil e Hufe Iraner und Afghane in de letschte Joorzäänt usgwanderet oder gflüchtet si, häi sich au in Europa und in de USA persischsproochigi Gmäinde entwigglet.
Tradizionell säit mä dere Sprooch in de öiropäische Länder Persisch – noch dr alte persische Kärnbrowinz Fārs – «Pārs» – im Süde vom Iran. Dr Äigenaame vo dr Sprooch isch in dr Sassanidezit Pārsīk oder Pārsīg gsi und sit dr arabisch-islamische Eroberig vo Persie Fārsī (فارسی; wil die arabischi Sprooch dr p-Lut nit kennt bzw. dr ursemitischi p-Lut im Arabische zu f worde isch). Für die nöipersischi Schriftsprooch isch au d Bezäichnig Fārsī-e Darī (فارسی درى) – „d Sprooch vom köönigliche Hoof“ – ufchoo. Vo dere isch d Churzform Darī (درى) abgläitet, wo hüte in Afghanistan, Pakistan und Indie brucht wird. Die nöipersische Dialäkt vo Zentralasie wärde sit dr Sowjet-Era as „Tadschikischi Sprooch“ bezäichnet. Im Iran het sich mit dr Zit dr Teheraner Dialäkt as Standardsprooch duuregsetzt, wo im ganze Land gschwätzt wird (im Gegesatz zum offizielle Schriftpersisch und de übrige Dialäkt). Z Afghanistan isch dr konservativeri Kabuler Dialäkt maassgääbend, wo sich im Gegesatz zum Teheraner Dialäkt in dr Ussprooch sterker an dr literarische Schriftsprooch orientiert.
S Nöipersische het sich im Middelalter zur bedütendste Gleerte- und Litratuursprooch vo dr öschtlige islamische Wält entwigglet und het so e groosse Iifluss uf d Turksprooche in dr Umgääbig ghaa (v. a. uf die Osmanischi und Tschagataischi Sprooch), uf Paschtu, Brahui und uf d Sprooch vo Nordindie, bsundrigs uf Urdu. E Hufe persischi Wörter si au in öiropäischi Sprooche übernoo worde. Im Dütsche kennt mä under anderem d Wörter „Basar“, „Karawane“, „Magier“, „Paradies“, „Pistazie“, „Schach“, „Schal“ und „Scheck“.
Die persischi Litratuur ghöört zu de bekanntiste und iiflussriichste uf dr Wält mit Dichder wie em Rumi, em Omar Khayyam, em Hafis, em Saadi, Nezami, Dschami oder Firdausi, wo u. a. au öiropäischi Dichder wie dr Goethe beiiflusst häi.
D Entwigglig vom Persische und de iranische Sprooche überhaupt wird in drei Periode iidäilt:
Wikibooks: Persisch — Lern- und Lehrmaterialie
Wikibooks: Wikijunior Sprachen/ Persisch — Lern- und Lehrmaterialie
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Persische_Sprache“ vu de dütsche Wiki Alemannisch. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |
This article uses material from the Wikipedia Alemannisch article Persische Sprache, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Dr Inhalt isch verfiegbar unter CC BY-SA 4.0, wänn nyt andersch aagee isch. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Alemannisch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.