Pinulongang Persiyano

Ganghaan:Pinulongan

Opisyal kini nga pinulungan sa Iran, Apganistan sa ngalang Dinari (دری, Dari), ug Tayikistan sa ngalang Tinayiko (Тоҷикӣ, Tājiki). Ang Akademya sa Pinulongan ug Katitikang Persyano mao ang regulador niini.

Ang Pinersyano ug nga pinulongang nisubang gikan ini maoy mga opisyal nga mga pinulongan sa Iran, Apganistan, ug Tajikistan. Sumala sa CIA World Factbook, nga gikan sa karaang kahibalo, naay mga mokabat og 72 ka milyon ka mga lumadnong manggamitay sa Iran, Apganistan,Tajikistan ug Uzbekistan ug sa maong gidaghanon sa mga taw nga manggamitay sa tibuok kalibotan. Ang UNESCO gisugyotan sa pagpili sa Persiyano isip usa sa mga pinulongan niini niadtong 2006.

Ang Pinersyano dunay daghang pulong gikan sa Prinanses ug Inarabiko. Ang Pinersyano gigamit nga pinulongan alang sa dagang ug siyentipikong kontribusyon ngadto sa Kalibotang Islamiko ingon man usab sa Kasadpan. Naa kini mga impluwensya sa ubang mga silingang pinulongan, sama sa Pinulongang Turko sa Tunga-tungang Asya, Caucasus, ug Anatolya usab sa Urdu. Naa usab kiniy mas gamay nga impluwensya sa Inarabo ug ubang pinulongan sa Mesopotamya.

Sa lima ka gatos ka tuig sa wa pa ang kolonisasyon sa mga British, ang Persiyano gigamit nga ikaduhang pinulongan sa Indiyanong subkotinente; nahimo kining usa ka pinulongan sa kultura ug pang-edukasyon sa mga Muslim nga korte sa Habagatang Asya ug nahimong "opisyal nga pinulongan" ilalom sa mga Mughal nga mga emperador. Sa tuig ra nga 1843 nagsugod na sa subkontinente nga Iningles ang gigamit nga pinulongan. Ang mga pamatuod sa Persiyanong makasaysayanong impluwensya sa rehiyon makita sa mga impluwensya sa mga pinulongang Hindustani, ug ubang mga pinulongan sa Indiyanong subkontinente, ug usab sa kainila sa Persiyanong literatura nga makita gihapon sa dapit. Labi na sa Urdu nga resulta sa impluwensya sa Pinersyano uban sa ubang mga pinulongan sama sa Inarabo ug Pinulongang Turko sa Habagatang Asya ug usa ka pinulongang gigamit pagmaayo sa mga Muslim nga mga dapit sa Indiyanong Imperyong Mughal

—Unang artikulo sa Malukpanong Deklarasyon sa Tawhanong mga Katungod