Планета Чулпан
Чулпан яки Венера, Зөһрә (лат. Venus) — Кояш системасының икенче эчке планетасы.
Кояш тирәсендә 224,7 җирдәге тәүлек эчендә әйләнеп чыга. Көнбатыш Аурупада планетаның исеме Борынгы Рим мифологиясендәге матурлык һәм мәхәббәт Венера алиһәсе хөрмәтенә кушылган.
Венера .svg){kind=small} | ||||
 Венераның чын төсендәге күренеше | ||||
| Башка атамалар | Чулпан, Зөһрә | |||
|---|---|---|---|---|
| Орбиталь үзенчәлекләре | ||||
| Дәвер: J2000.0 | ||||
| Перигелий | 107 476 259 км | |||
| Афелий | 108 942 109 км | |||
| Периастр | 108 208 930 км | |||
| Орбитаның эксцентриситеты (e) | 0,0068 | |||
| Әйләнешнең сидерик чоры | 224,698 көн | |||
| Әйләнешнең синодик чоры | 583,92 көн | |||
| Орбиталь тизлек (v) | 35,02 км/с | |||
| Авышу (i) | 3,86° Кояш экваторына карата; | |||
| Калка төен озынлыгы (Ω) | 76,67069° | |||
| Периүзәк аргументы (ω) | 54,85229° | |||
| Нәрсәнең иярчене | ||||
| Иярченнәре | юк | |||
| Физик үзенчәлекләре | ||||
| Поляр тыгызлану | 0 | |||
| Экваториаль радиус | 6051,5 км | |||
| Уртача радиус | 6051,8 ± 1,0 км | |||
| Өслекнең мәйданы (S) | 4,60×108 км² | |||
| Күләм (V) | 9,38×1011 км³ | |||
| Масса (m) | 4,8685×1024 кг | |||
| Уртача тыгызлык (ρ) | 5,24 г/см³ | |||
| Экваторда ирекле төшү тизләнеше (g) | 8,87 м/с² | |||
| Беренче галәми тизлек (v1) | 7,328 км/с | |||
| Икенче галәми тизлек (v2) | 10,363 км/с | |||
| Экваториаль әйләнү тизлеге | 6,52 км/сәг | |||
| Әйләнү периоды (T) | 243,023 көн | |||
| Күчәр авышы | 177,36° | |||
| Төнъяк котыпның туры калкуы (α) | 8 сәг 11 мин 2 с | |||
| Төнъяк котыпның авышлыгы (δ) | 67,16° | |||
| Котыпның күк озынлыгы | 0,65 | |||
| Күренүчән йолдызча зурлык | −4,7 | |||
| Почмак диаметры | 9.7"–66.0" | |||
| Температура | ||||
| Өслектә | 737 К | |||
| ||||
| | ||||
| Атмосфера | ||||
| Атмосфера басымы | 9,2 МПа (92 бар) | |||
| ~3,5 % азот (N2) ~0,015 % сера оксиды (SO2) ~0,007 % аргон (Ar) ~0,002 % су парлары (H2O) ~0,0017 % сөрем газы (СО) ~0,0012 % гелий (Не) ~0,0007 % неон (Ne) углерод сероксиды (OCS) бик аз хлороводород (HCl) бик аз фтороводород (HF) бик аз | ||||
Чулпан — Җирнең күк йөзендә яктырыш буенча Кояш һәм Ай соңыннан өченче объект, аның күренмә йолдызча зурлыгы −4,6m җитә. Венера Җиргә караганда Кояшка якынрак булуы сәбәпле, җирдәге күзәтүче өчен Кояштан беркайчан да 47,8° ка артыграк ераклашмый. Аның иң югары яктырышы Кояш чыгу алдыннан гына яки Кояш бату озак вакыт үтмәстән була, шуңа күрә аны шулай ук Таң йолдызы һәм Шәфәкъ йолдызы дип атыйлар.
Атамалар
Татар халкы, бөтен гарәп-мөселман мәдәнияте бер өлеше буларак, әүвәл планетаның гарәпчә Зөһрә (иске тат. زهرە; «Зөһрә йолдызы») исемен кулланган. Шулай ук төрки Чулпан («Чулпан йолдызы») исеме кулланылышта булган. Хәзер исә бу исемнәр тик нәфис әдәбиятта һәм гади сөйләмдә очрыйлар.
Искәрмәләр
 | Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:
|
This article uses material from the Wikipedia Tatarça / Татарча article Чулпан (планета), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Мәгълүмат CC BY-SA 4.0 буенча таратыла (әгәр башкасы күрсәтелмәсә). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Tatarça / Татарча (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.