9 Гыйнвар: дата

Ел ахырына кадәр 356 көн.

	Тарих порталы
	Вакыт порталы
	Бәйрәмнәр порталы

Дөнья тарихында бу көн:

  Халыкара

  Милли

•   Бразилия – "Калу" көне, португал кенәзе Педро 1822 елда Португалия патшасы Джованни VI боерыгына каршы килеп Бразилияда калырга карар итә, шулай ильнең бәйсезлеккә таба процессын башлый.
•   Палау – Хәлакъ төшүчеләрне искә алу көне.
•   Панама – Хәлакъ төшүчеләр көне, (испан телендә Диа де лос Мáртирес)1964 ел Панама канал зонасы илнең суверенитеты астында булуы тирәсендәге чуалышларда тормышын югалтканнары искә алына.

  Һөнәри, җәмгыяви һәм өлкә бәйрәмнәре

•   Бөтендөнья корсикан диаспорасы көне.
•   АКШ:
  • Астронавтлар көне.
  •   Коннектикут штатында АКШ конституциясенең Ратификация көне (1788 ел)
•   Босния һәм Херцеговинаның   Серб Республикасы – Республика көне.
•   Бразилия:
  •   Паранá штатының флагын кабул итү көне 1892 ел
  •   Санта Катарина штатының:
    •   Бальнеарио Барра до Сул шәһәре оешу көне 1992 ел
    • Формоза-ду-Сул шәһәре оешу көне 1992 ел
•   Польша – Табигатьне саклау лигасы көне (беренче съезд 1928 ел).
•   Филипиннар –   Манила шәһәренең Квиапо районында Кара Назарен (тагалог телендә Итим на Назарено) Назареттан Гайсәнең кара тәнле буларак хач өстендә күрсәтелгән скульптураның пәйда булуына багышланган бәйрәм чаралары.
•   Хорватия –   Меджимурье өлкәсенең   Венгриядан чыгу турында резолюция кабул итү көне (1919 ел)
•   Төркия – Энергия саклау атналыгы.

• 1918 — Уфаның «Тормыш» гәзитендә 6 милләтне берләштергән Идел-Урал штатын төзү турындагы Милләт мәҗлесе фәрманы дөнья күрә.
• 1957 — Бөек Ватан Сугышы вакытында кайбер репрессияләнгән халыкларга хокукларын һәм автономияләрен кайтарган ССРБ Югары Шурасы Президиумы боерыклары чыга.
• Татар халкының күренекле шагыйре Фатих Кәримне искә алу көне.

Шулай ук карагыз: Төркем:9 гыйнвар көнне туганнар

• 1800 — Осип Ковалевский, шәркыятьче-галим, Казан университеты ректоры.
• 1823 — Фридрих фон Эсмарх,
• 1859 — Пётр Кащенко,
• 1860 — Лаура Вальборг Аулин,
• 1868 — Амвросий,
• 1872 — Габдрахман Баруди,
• 1888 — Нуриәгъзам Таһиров,
• 1894 — Николай Корицкий,
• 1897 — Тайра Лундгрен,
• 1905 — Кадыйр Бәкеров,
• 1907 — Гай Таһиров, Татарстанның атказанган һәм халык артисты, татар халык хореографиясенең күренекле вәкиле (1907-1995).
• 1908 — Симон де Бовуар, француз язучысы, феминист хәрәкәтенең идеологы.
• 1909 — Абдусамат Тайметов,
• 1909 — Баязит Бикбай,
• 1909 — Фатих Кәрим, шагыйрь.
• 1911 — Виктор Куделькин, сынлы сәнгать остасы, мөгаллим.
• 1913 — Ричард Никсон,
• 1920 — Бәйнә Әхмәтова,
• 1921 — Зәйнәп Садыйкова,
• 1922 — Геор Хугаев,
• 1930 — Диләрә Зөбәерова, язучы, журналист.
• 1930 — Марат Кәримов, Башкортстанның халык шагыйре.
• 1938 — Әгъла Кучумов,
• 1938 — Евгений Ткаченко,
• 1944 — Фридон Тодуа,
• 1946 — Зәйтүнә Яруллина,
• 1950 — Сергей Котов,
• 1951 — Зөфәр Гыймаев, рәссам, Тукай премиясе иясе (2005).
• 1952 — Александр Салий,
• 1952 — Наил Лотфуллин, Уфада яшәп иҗат иткән татар рәссамы.
• 1958 — Василий Филиппов,
• 1959 — Ригоберта Менчу,
• 1961 — Илдар Рәхмәтуллин,
• 1962 — Равил Гомәров,
• 1967 — Зиннур Сафиуллин,
• 1967 — Михаил Мурашко,
• 1973 — Лилия Мөхәммәтҗанова, педагог, филолог, публицист, фольклорчы, филология фәннәре докторы.
• 1973 — Равил Кузюров, ТР урман хуҗалыгы министры (2018 елдан).
• 1975 — Хәсән Усманов,
• 1983 — Алексей Бондарев,
• 1984 — Татьяна Мокшанова,
• 1986 — Дмитрий Антонов,
• 1991 — Эрнест Яхин,
• 1994 — Дарья Клюкина,
• 1995 — Алексей Курзенёв,
• 2004 — Зәринә Шәрифова,

Шулай ук карагыз: Төркем:9 гыйнвар көнне вафатлар

• 1841 — Василий Ивашев, декабрист.
• 1852 — Әмир-Кәбир,
• 1918 — Иннокентий,
• 1921 — Константин Мережковский,
• 1931 — Иван Вольнов,
• 1931 — Сөләйман Морзабулатов,
• 1933 — Александр Кизеветтер,
• 1938 — Никон,
• 1941 — Николай Иорданский,
• 1944 — Антанас Сметона, Литваның беренче президенты.
• 1958 — Григорий Петровский, инкыйлабчы, ССРБ фирка һәм дәүләт эшлеклесе.
• 1961 — Сергей Ялавин,
• 1961 — Эмили Болч, америкалы икътисадчы, пацифист.
• 1968 — Гөлсем Болгарская, татар актрисасы.
• 1974 — Фатыйма Камалова,
• 1984 — Гайнан Сафа,
• 1986 — Әкрам Даутов, Башкортстанда яшәп иҗат иткән татар композиторы һәм шагыйре.
• 1987 — Виктор Тёмин,
• 1993 — Владимир Алхимов,
• 1995 — Элизабет Робоз Эйнштейн,
• 1998 — Кеничи Фукуи,
• 1998 — Лия Манолиу,
• 2004 — Михаил Мейерович,
• 2006 — Леонид Прокопьев,
• 2012 — Геннадий Рязанцев,
• 2014 — Олег Строкин,
• 2019 — Юрий Власов,
• 2022 — Фәридә Рәсүлева,

Ислам

Христианлык

  Көнбатыш Христианларда

• Агата Йи һәм Тереза Ким, († 1840 ел), Сеул шәһәрендә хәлакъ төшүчеләр
• Адриан, Кантербури монастыре аббаты († 710 ел)
• Алессия, гыйффәтле кыз хатын, хәлакъ төшүче
• Алессия Ле Клерк, Мария Тереза ди Иезу җәмгыятен оештыручылардан берсе († 1622 ел)
• Амба Хор, хәлакъ төшүче
• Андрэ Корсини, († 1374 ел) Фриесоле епископы
• Антонио Фатати, Анкона шәһәре епископы, († 1484 ел)
• Арета, Цезарея аббаты
• Вритвальд, хәлакъ төшүче Кантербури архиепископы († 731 ел)
• Григорий X, шатлыклы, Рим папасы († 1276 ел).
• Джокондо, Бордо шәһәрендә хәлакъ төшүче
• Джузеппе Павловски һәм Казимир Грелевски, († 1942 ел), Германияның Бавария өлкәсендә Мюнхен шәһәре якынында урнашкан Дахау концлагерендә хәлакъ төшүче руханиләр
• Джулия делла Рена, Чертальдо якларыннан рухани, суфый кыз хатын († 1370 ел)
• Лукреция, Кордоба шәһәреннән († 859 ел)
• Марчеллино, Анкона епископы († 555 ел)
• Марчиана, гыйффәтле кыз хатын хәлакъ төшүче († ~303 ел)
• Мауронцио, аббат
• Оноратио, Безаңсондан, († 1250 ел)
• Пасказия, Дижон шәһәреннән († II гасыр), гыйффәтле кыз хатын хәлакъ төшүче
• Паулина Ярико, († 1862 ел)
• Томмазо Реджжио, Генуя архиепископы († 1901 ел)
• Филиппо Берруер, Бурж архиепископы
• Филлано, Сент-Андрю («изге» Андрей) аббатлыгы башы († ~710 ел)
• Финан, Линдисфарне епископы
• Флоримонд
• Эпикар, хәлакъ төшкән епископ
• Эукунд, Эпиктет, Секунд, Витали һәм Феликс († ~250 ел)
• Эулогио, Кордоба шәһәреннән

  Көнчыгыш христианларда

• Евстратий, кушаматы белән "Тауматург", (821 ел), Вифиния җирлегендә (хәзерге Төркия) Олимп тавындагы Абгар монастыре аббаты, могҗиза кылучы
• Иона аксакал, Киев «изге» өчтән бер көч монастырен оештыручысы (1902 ел)
• Феофан, суфый

Бердәм Католик һәм Православ изгеләре

• Ванэң, († ~688 ел), «изге» эшләр кылучы дөнья көшесе, Франклар патшасы Клотэр III дусты,, «изге» регент Батильд киңәшчесе, соңрак Нормандиядагы Ко иле губернаторы, Фонтэнель аббатлыгын оештыручысы.
• Петр II яки Петр Себасте († ~392 ел), Арменияның Себасте җирләре метрополиты (епископ).
• Полиэвклит Милитэналы һәм Неарк, Борынгы Рим императоры Валериен заманында Арменияда хәлакъ төшүчеләр, (~† 259 ел)
• Филипп II, Мәскәү метрополиты һәм бөтен Россия могҗиза кылучысы, († 1569 ел),

Явыз Иван царен явызлыгын соборында тәнкыйтләгәне өчен царьның боерыгы буенча хәлакъ ителгән.

• Юлиан Госпитальер, «изге» Василиса һәм беректәшләре Антоний, Цельсус, Марчионилла һәм Анастисий, († ~302 ел) Антиохияда хәлакъ төшүчеләр

  Исем бәйрәмнәре

Адриан Адрианна Алиса һәм ясалмалары: Алисон, Элиссон, һ.б. Алисия Антони Аликс һәм ясалмалары: Аэлит, һ.б. Брацслав Ванэң Виталий Давид Иосиф Лука Марселин Марцианна Мсцислава Паулина Петр Прземир Степан Стефан Тихон Феодор Фёдор Ферапонт һәм ясалмалары: Фарафонт, Фарафонтий Юлиан Яков

Башка диннәр/ышанычлар

• Борыңгы Римда Агоналия, Джиано исемле илаһи көчкә багышланган
• Төньяк (Скандинавия илләре һәм Исландия) мәҗүсиләр Көчле Рауд көнен билгели.