ผู้ดูแลระบบ (อังกฤษ: administrator, admin หรือ sysop) เป็นผู้เขียนวิกิพีเดียซึ่งได้รับคุณลักษณะทางเทคนิคเพื่อดำเนินปฏิบัติการพิเศษจำเพาะในวิกิพีเดียภาษาไทย ทั้งความสามารถที่จะบล็อกและปลดบล็อกบัญชีผู้ใช้และเลขที่อยู่ไอพีมิให้สามารถแก้ไข ล็อกและปลดล็อกหน้ามิให้แก้ไข ลบและกู้คืนหน้า เปลี่ยนชื่อหน้าโดยไม่มีข้อจำกัด และเครื่องมืออื่น
หน้านี้เป็นนโยบายของวิกิพีเดียภาษาไทย เป็นมาตรฐานที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางซึ่งปกติผู้ใช้ทุกคนควรถือปฏิบัติ การปรับแก้นโยบายควรสะท้อนความเห็นพ้อง |
ผู้ดูแลระบบรับความรับผิดชอบเหล่านี้เฉกเช่นอาสาสมัครที่ต้องผ่านกระบวนการทบทวนของชุมชนก่อน หาใช่ลูกจ้างของมูลนิธิวิกิมีเดียไม่ ผู้ดูแลระบบมิเคยถูกกำหนดให้ใช้เครื่องมือของตน และต้องไม่ใช้เครื่องมือนั้นเพื่อประโยชน์ในข้อพิพาทที่เข้าไปเกี่ยวข้องเด็ดขาด นอกเหนือจากมีเครื่องมือพิเศษแล้ว ผู้ดูแลระบบก็มีความสามารถเทียบเท่าชาววิกิพีเดียทั่วไป ไม่มีเอกสิทธิ์หรืออำนาจเหนือผู้อื่น ทั้งการเขียนบทความ เสนอนโยบาย หรือออกความเห็น ทั้งนี้ ชาววิกิพีเดียก็ได้ช่วยดูแลระบบวิกิพีเดียอยู่แล้ว ด้วยการเก็บกวาดบทความ หรือสอดส่องการก่อกวน เป็นต้น
ผู้ดูแลระบบมาจากการเสนอชื่อตนเองหรือถูกเสนอชื่อ (ที่ วิกิพีเดีย:เสนอชื่อเพื่อเป็นผู้ดูแล) โดยผู้นั้นจะต้องมีประสบการณ์การใช้งานวิกิพีเดียระยะหนึ่ง เพื่อให้คุ้นเคยกับหลักต่าง ๆ ของวิกิพีเดีย รวมทั้งเพื่อให้ได้รับการยอมรับจากชุมชนชาววิกิพีเดีย
ปัจจุบัน วิกิพีเดียภาษาไทยมีผู้ดูแลระบบ 18 คน (รวมบอต)
ผู้ดูแลระบบมีความสามารถทางเทคนิคดำเนินการปฏิบัติการดังนี้
ตามประเพณี ปกติผู้ดูแลระบบยังรับผิดชอบตัดสินผลของการอภิปรายหนึ่ง ๆ เช่น การอภิปรายเพื่อลบ เปลี่ยนชื่อ เป็นต้น แต่ผู้เขียนอื่นก็สามารถปิดการอภิปรายได้ในเหตุที่เหมาะสม
ผู้ดูแลระบบที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องในข้อพิพาทยังสามารถช่วยจัดการการเยียวยาของคณะอนุญาโตตุลาการ และการระงับข้อพิพาทที่เกี่ยวข้องกับพื้นที่และสถานการณ์ซึ่งรบกวน ผู้ดูแลระบบที่ดำรงบทบาทนี้เป็นกลาง หาได้มีความเกี่ยวข้องในประเด็นที่กำลังช่วยเหลืออยู่ไม่
วิกิพีเดียภาษาไทยมีระเบียบการเสนอชื่อเป็นผู้ดูแลระบบ ผู้ดูแลระบบถูกคาดหวังให้ธำรงความไว้วางใจและความเชื่อมั่นของชุมชน ฉะนั้น การเสนอชื่อเป็นผู้ดูแลของผู้ใช้ที่ยังมีประสบการณ์น้อยจึงมักไม่ได้รับอนุมัติ ผู้เขียนแต่ละคนจะประเมินความเชื่อมั่นของตนในความพร้อมของผู้สมัครคนหนึ่ง ๆ ในทางของตน โดยทั่วไป ผู้สมัครเป็นผู้เขียนวิกิพีเดียขาประจำ คุ้นเคยกับวิธีดำเนินงานและวิธีปฏิบัติของวิกิพีเดีย เคารพและเข้าใจนโยบายวิกิพีเดีย และได้รับความไว้วางใจโดยรวมจากชุมชน ก่อนที่จะขอหรือสนองการเสนอชื่อ
เมื่อคุณพร้อมสมัคร ให้เพิ่มการเสนอชื่อคุณในหน้า วิกิพีเดีย:เสนอชื่อเพื่อเป็นผู้ดูแล ตามระเบียบที่กล่าวไปแล้วข้างต้น จะมีการอภิปรายว่าคุณควรเป็นผู้ดูแลระบบหรือไม่ จากนั้น ผู้ดูแลระบบสิทธิ์แต่งตั้งจะตัดสินว่าควรอนุมัติคำขอของคุณหรือไม่
บุคคลหนึ่งจะมีบัญชีที่มีเครื่องมือผู้ดูแลระบบได้บัญชีเดียวเท่านั้น โดยยกเว้นเฉพาะบอตที่เข้าถึงความสามารถผู้ดูแลระบบ
สิทธิ์ผู้ดูแลระบบไม่มีกำหนดระยะเวลา และถูกเพิกถอนเฉพาะเมื่อมีคำขอเท่านั้น ภายใต้พฤติการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการแทรกแซงระดับสูง หรือเพิกถอนชั่วคราวสำหรับผู้ดูแลระบบที่ไม่มีความเคลื่อนไหว
หากคุณได้รับสิทธิ์เข้าถึงเครื่องมือผู้ดูแลระบบ คุณจักต้องใช้ฟังก์ชันใหม่นี้ด้วยความระมัดระวัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งความสามารถในการลบหน้าและบล็อกผู้ใช้และเลขที่อยู่ไอพี ความพลาดพลั้งในบางโอกาสนั้นยอมรับได้ แต่ความพลาดพลั้งร้ายแรงหรือบ่อยครั้งยอมรับไม่ได้เสมอไป
เครื่องมือผู้ดูแลระบบยังต้องใช้ด้วยการวินิจฉัย ผู้ดูแลระบบใหม่ต้องใช้เวลาเรียนรู้ว่าเมื่อใดจึงควรใช้เครื่องมือดีที่สุด และอาจใช้เวลาหลายเดือนเพื่อให้ได้การรับรู้ที่ดีว่าควรตั้งเครื่องมือ เช่น การบล็อกและการล็อกหน้าในข้อพิพาทที่จัดการยาก นานเท่าไร แนะนำอย่างยิ่งให้ผู้ดูแลระบบใหม่เริ่มต้นอย่างช้า ๆ และเสริมสร้างประสบการณ์ในพื้นที่ที่ตนคุ้นเคย และถามผู้อื่นหากไม่มั่นใจ
ผู้ดูแลระบบถูกคาดหวังให้นำโดยตัวอย่างและประพฤติตนในปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นด้วยกิริยาอาการที่มีอารยะและน่าเคารพ ผู้ดูแลระบบถูกคาดหวังให้ปฏิบัติตามนโยบายวิกิพีเดีย และดำเนินหน้าที่ตามความสามารถอย่างดีที่สุด ผู้ดูแลระบบไม่ถูกคาดหวังให้ต้องสมบูรณ์แบบ ความผิดพลาดเป็นบางทีนั้นยอมรับได้ อย่างไรก็ตาม การรบกวนวิกิพีเดียอย่างต่อเนื่องหรือร้ายแรงนั้นไม่เหมาะสมกับสถานภาพผู้ดูแลระบบ และการวินิจฉัยอย่างเลวสม่ำเสมอหรือมหันต์อาจเป็นผลให้เพิกถอนสถานภาพผู้ดูแลระบบ ผู้ดูแลระบบควรมุ่งมั่นเป็นตัวแบบของมารยาทและความมีอารยะแก่ผู้เขียนอื่น
ผู้ดูแลระบบควรระลึกในใจว่า เขามีเพื่อนร่วมงานอีกหลายคน ฉะนั้น หากพบว่าตนไม่สามารถยึดนโยบายวิกิพีเดียและคงความเป็นอารยะอยู่ได้ (แม้แต่ต่อผู้ใช้ที่แสดงพฤติกรรมที่เป็นปัญหา) ขณะกำลังจัดการกับประเด็นหนึ่ง ก็ควรที่ผู้ดูแลระบบนั้นจะหยิบยกประเด็นมายังกระดานประกาศหรือส่งประเด็นดังกล่าวให้ผู้ดูแลระบบอีกคนหนึ่งจัดการแทน แทนที่จะทำให้ปัญหาซับซ้อนยิ่งขึ้นจากความประพฤติที่เลว
ผู้ดูแลระบบรับผิดต่อปฏิบัติการของตนที่เกี่ยวข้องกับเครื่องมือผู้ดูแลระบบ และปฏิบัติการผู้ดูแลระบบที่ไม่อธิบายอาจบั่นทอนกำลังของผู้อื่นเขียนซึ่งไม่มีเครื่องมือดังกล่าวได้ ผู้เขียนมีอิสระที่จะตั้งคำถามหรือวิจารณ์ปฏิบัติการของผู้ดูแลระบบได้ เพียงแต่อยู่ในขอบเขตของความมีอารยะ หลีกเลี่ยงการว่าร้าย และสุจริตใจอันสมควรแก่เหตุ ผู้ดูแลระบบถูกคาดหวังให้สนองอย่างรวดเร็วและมีอารยะต่อข้อคำถามเกี่ยวกับความประพฤติที่เกี่ยวข้องกับวิกิพีเดียและปฏิบัติการวิกิพีเดีย และให้อธิบายเหตุผลเมื่อจำเป็น
ผู้ดูแลระบบที่ประพฤติกิริยาอาการที่เป็นปัญหาอย่างร้ายแรงหรือต่อเนื่อง หรือสูญเสียความไว้วางใจหรือความเชื่อมั่นของชุมชน อาจถูกลงโทษหรือเพิกถอนการเข้าถึงสิทธิ์ผู้ดูแลระบบ
โดยทั่วไป ผู้เขียนไม่ควรทำหน้าที่เป็นผู้ดูแลระบบในกรณีที่ตนมีส่วนเกี่ยวข้อง เพราะผู้ดูแลระบบที่มีส่วนเกี่ยวข้องนั้นอาจมี หรืออาจถูกมองว่ากำลังมี การขัดกันแห่งผลประโยชน์ในข้อพิพาทที่ตนเป็นภาคีหรือที่ตนมีความรู้สึกอย่างแรงกล้า ตามปกติ ชุมชนตีความการมีส่วนเกี่ยวข้องอย่างกว้างมาก จนรวมถึงความขัดแย้งในปัจจุบันหรืออดีตกับผู้ใช้ และข้อพิพาทว่าด้วยหัวข้อ ไม่ว่าข้อพิพาทนั้นจะมีสภาพ ระยะเวลา หรือผลอย่างไรก็ตาม
คำเตือนสำคัญหนึ่ง คือ ผู้ดูแลระบบที่มีปฏิสัมพันธ์กับผู้เขียนหรือพื้นที่หัวข้อในบทบาทผู้ดูแลระบบทั้งหมด หรือผู้ที่การมีส่วนเกี่ยวข้องก่อนหน้านี้เป็นการแก้ไขเล็กน้อยหรือชัดเจนว่าไม่มีความลำเอียง นั้นไม่ถือว่ามีส่วนเกี่ยวข้อง และไม่ถูกกันมิให้ทำหน้าที่ด้วยความสามารถผู้ดูแลระบบต่อ ผู้ใช้หรือพื้นที่หัวข้อนั้น เหตุเพราะบทบาทหนึ่งของผู้ดูแลระบบ คือ จัดการกับประเด็นนั้นอย่างเที่ยงตรง คำเตือน การทำให้สงบ และการอภิปรายและอธิบายคำเตือนเหล่านั้นอย่างสมควรแก่เหตุ การแนะนำเกี่ยวกับบรรทัดฐานชุมชน และการเสนอแนะการใช้คำและการทาบทามที่เป็นไปได้นั้นมิได้ทำให้ผู้ดูแลระบบ "มีส่วนเกี่ยวข้อง"
ในกรณีที่ไม่ซับซ้อน (เช่น การก่อกวนโจ่งแจ้ง) ชุมชนสนับสนุนปฏิบัติการที่ชัดเจนของผู้ดูแลระบบทุกคน แม้จะมีส่วนเกี่ยวข้อง บนเหตุผลว่า ผู้ดูแลระบบที่สมเหตุผลรายใดก็เป็นไปได้ว่ามีข้อสรุปเดียวกัน แม้จะมีข้อยกเว้นการห้ามผู้เขียนที่มีส่วนเกี่ยวข้องใช้ปฏิบัติการผู้ดูแลระบบ แต่ก็ยังเป็นการดีที่สุดที่ผู้ดูแลระบบที่อาจถูกมองว่ามีส่วนเกี่ยวข้องส่งประเด็นนั้นไปยังผู้ดูแลระบบคนอื่นผ่านกระดานประกาศที่เกี่ยวกับประเด็นนั้น
หากผู้ใช้คนหนึ่งคนใดเชื่อว่าผู้ดูแลระบบทำหน้าที่ไม่เหมาะสม ผู้ใช้นั้นควรแสดงความกังวลไปยังผู้ดูแลระบบที่รับผิดชอบโดยตรง และพยายามบรรลุมติอย่างสงบเรียบร้อยและสุภาพ อย่างไรก็ดี หากประเด็นดังกล่าวไม่สามารถระงับได้ระหว่างภาคีทั้งสอง ผู้ใช้สามารถใช้การกระทำอื่น (ดูกระบวนการระงับข้อพิพาทด้วย) หมายเหตุ: หากผู้ใช้ที่กำลังร้องทุกข์นั้นถูกผู้ดูแลระบบบล็อกอย่างไม่เหมาะสม ผู้นั้นอาจอุทธรณ์การบล็อก และ/หรือ ส่งอีเมลไปยังคณะอนุญาโตตุลาการโดยตรง
ทางหนึ่งที่สามารถใช้ได้คือ ผ่านทางหน้าแจ้งผู้ดูแลระบบ เพื่อขอความเห็นจากชุมชน ทว่า ผู้ร้องทุกข์ควรทราบด้วยว่ามักมีการทบทวนพฤติกรรมของผู้ร้องด้วยเช่นกัน
การใช้เครื่องมือผู้ดูแลระบบโดยมิชอบถือเป็นประเด็นร้ายแรง เครื่องมือผู้ดูแลระบบนั้นมีไว้สำหรับผู้ใช้ที่ได้รับความไว้วางใจเพื่อการบำรุงรักษาและภารกิจอื่น และควรใช้ด้วยปัญญา การใช้เครื่องมือโดยมิชอบอาจลงเอยด้วยการลงโทษหรือกระทั่งการเพิกถอนสิทธิ์
สถานการณ์สามัญที่มักกำหนดให้หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องมือมีดังนี้
แม้เมื่อการใช้เครื่องมือดูสมควรแก่เหตุ หากมีข้อสงสัยที่สมเหตุผลควรถามผู้ดูแลระบบที่ไม่มีส่วนได้เสียคนอื่นเพื่อทบทวนและลงมือ (หากชอบ) จะดีกว่า
หากผู้ดูแลระบบใช้อำนาจโดยมิชอบ อำนาจนั้นสามารถถูกเพิกถอนได้โดยคำวินิจฉัยชี้ขาดของคณะอนุญาโตตุลาการ ดุลยพินิจของอนุญาโตตุลาการอาจยังประเมินการลงโทษที่เล็กน้อยกว่าต่อผู้ดูแลระบบที่เป็นปัญหา รวมทั้งการจำกัดการใช้ฟังก์ชันบางอย่าง หรือกำหนดคุมประพฤติผู้ดูแลระบบ ความสามารถทางเทคนิคที่จะถอดถอนสถานภาพผู้ดูแลระบบอยู่กับผู้จัดการโครงการ (stewards) และจิมโบ เวลส์
ไม่มีวิธีดำเนินการถอดถอนผู้ดูแลระบบที่อาศัยชุมชน ผู้ใช้อาจใช้การระงับข้อพิพาทเพื่อขอความเห็นต่อความเหมาะสมของผู้ดูแลระบบคนใดคนหนึ่ง ผู้ใช้อาจใช้การระงับข้อพิพาทเพื่อขอความเห็นว่าด้วยความเหมาะสมของผู้ดูแลระบบคนหนึ่ง ๆ
บันทึกทางเทคนิค – ปัจจุบันการเพิกถอนสิทธิ์ที่ผู้จัดการโครงการเป็นผู้ดำเนินการยังไม่แสดงในปูมผู้ใช้ตามปกติ ใช้ {{Userrights|ชื่อผู้ใช้}}
เพื่อดูลิงก์ทั้งหมดของสารสนเทศสิทธิ์ผู้ใช้และปูมสมบูรณ์ รวมทั้งปูมทั่วโลกของผู้จัดการโครงการทางเมทาเช่นเดียวกัน หรือ Special:ListUsers เพื่อยืนยันสิทธิ์ปัจจุบันของผู้ใช้ ดู Bugzilla:4055
ผู้ดูแลระบบอาจร้องขอให้เพิกถอนการเข้าถึงเครื่องมือผู้ดูแลระบบด้วยตนเองที่เมทาวิกิ และผู้ดูแลโครงการได้ดำเนินการตามคำร้องนั้น
คณะอนุญาโตตุลาการ (คอต.) วินิจฉัยว่า ควรระงับสิทธิผู้ดูแลระบบด้วยเหตุเหล่านี้
ผู้เขียนที่ถูกถอดถอนสิทธิผู้ดูแลระบบมีอิสระที่จะเสนอชื่อเป็นผู้ดูแลระบบอีกได้ผ่านกระบวนการเสนอชื่อเป็นผู้ดูแลระบบตามปกติ ยกเว้นจะเจาะจงห้ามตามการเห็นพ้องต้องกันของชุมชนก่อนหน้า หรือโดยคำวินิจฉัยชี้ขาดของคณะอนุญาโตตุลาการ
ชื่อผู้ใช้ | สิทธิ์แต่งตั้ง | อินเตอร์เฟซ | บอต | ปีที่เริ่มทำงาน | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|---|
AAAERTCM (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2565 | ||||
Azoma (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2566 | ||||
B20180 (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2554 | ||||
BeckNoDa (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2566 | ||||
Chainwit. (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2563 | ||||
Geonuch (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2563 | ||||
JMKTIN (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2563 | ||||
Kaoavi (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2566 | ||||
Lerdsuwa (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2548 | ||||
Mda (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2549 | ||||
Mopza (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2552 | ||||
Nullzero (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2556 | ||||
Pongsak ksm (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2554 | ||||
Sry85 (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2550 | ||||
Timekeepertmk (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2563 | ||||
ZeroSixTwo (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2566 | ||||
พุทธามาตย์ (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 2555 |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article วิกิพีเดีย:ผู้ดูแลระบบ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.