ในวิกิพีเดีย เครื่องมือ ตรวจสอบผู้ใช้ (CheckUser) เป็นเครื่องมือสำหรับผู้ใช้ที่ได้รับอนุญาต ในการตรวจสอบข้อมูลไอพี และบันทึกของเซิร์ฟเวอร์ที่เกี่ยวข้องกับการแก้ไขของผู้ใช้ เพื่อประโยชน์ในการป้องกันวิกิพีเดียจากการก่อกวนหรือการแก้ไขอันไม่พึงประสงค์ เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้เป็นเครื่องมือที่ให้ข้อมูลที่บันทึกไว้ในเซิร์ฟเวอร์ระหว่างการแก้ไขเพื่อการตรวจสอบเท่านั้น จึงอาจต้องใช้ประสบการณ์และทักษะเฉพาะตัวควบคู่กันไปด้วย เพื่อให้การตรวจสอบผู้ใช้ประสบผลสำเร็จมากที่สุด
หน้านี้เป็นนโยบายของวิกิพีเดียภาษาไทย เป็นมาตรฐานที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางซึ่งปกติผู้ใช้ทุกคนควรถือปฏิบัติ การปรับแก้นโยบายควรสะท้อนความเห็นพ้อง |
เนื่องจากเครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้อนุญาตให้ผู้ใช้ที่มีสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลส่วนบุคคลได้ และมูลนิธิวิกิมีเดียถือสิทธิส่วนบุคคลของผู้แก้ไขเป็นสิ่งสำคัญมาก จึงอาจมีข้อขัดแย้งระหว่างการคุ้มครองสิทธิส่วนบุคคลของผู้ใช้ (แม้ผู้ใช้จะก่อให้เกิดปัญหามากก็ดี) กับการป้องกันการก่อกวนและการแก้ไขที่ไม่สร้างสรรค์ ประเด็นความขัดแย้งนี้เป็นประเด็นที่ละเอียดอ่อนและยังไม่มีหลักปฏิบัติที่เหมาะสม หลักปฏิบัติต่อไปนี้เป็นหลักทั่วไปที่ปฏิบัติในวิกิพีเดียภาษาไทย หากมีข้อสงสัย กรุณาติดต่อผู้ตรวจสอบผู้ใช้ที่มีประสบการณ์
โดยปกติการระบุว่าผู้ใช้ที่ต่างชื่อบัญชีกันจะใช้ไอพีหรือช่วงไอพีร่วมกัน ไม่ถือเป็นการละเมิดนโยบาย หากไม่ระบุข้อมูลเกี่ยวกับไอพีหรือช่วงไอพีโดยชัดแจ้ง หรือในข้อมูลที่ระบุมีเพียงข้อมูลกว้าง ๆ เช่นประเทศ เครือข่าย ซึ่งไม่สามารถนำไปชี้ว่าเป็นบุคคลใดบุคคลหนึ่งได้ นอกจากนี้การลิงก์ไอพีกับบัญชีผู้ใช้เป็นสิ่งไม่สมควรอย่างยิ่ง เพราะไอพีนั้นมักจะลิงก์กับบุคคลใดบุคคลหนึ่งเพียงช่วงเวลาสั้น ๆ หรือช่วงไอพีแคบ ๆ ช่วงใดช่วงหนึ่งเท่านั้น ยิ่งช่วงไอพีกว้างขึ้น จะไม่สามารถระบุบุคคลหนึ่ง ๆ นั้นว่ามาจากไอพีใดได้เลย
ผู้ตรวจสอบผู้ใช้จะพยายามทำทุกวิถีทางเพื่อหลีกเลี่ยงการระบุไอพีหนึ่งเข้ากับบุคคลใดบุคคลหนึ่ง แต่ในบางกรณีก็ไม่อาจเป็นเช่นนั้น ผู้ใช้ที่ทำการแก้ไขโดยไม่สร้างสรรค์อาจถูกลิงก์ไอพีกับผู้ใช้ เช่นในกรณีต่อไปนี้
ผู้ใช้ที่รับมือในสถานการณ์ดังกล่าว ซึ่งได้ร้องขอให้บล็อกหรือมีการดำเนินการใด ๆ ที่ต้องดำเนินการโดยผู้ดูแล ให้ถือว่าเป็นกรณีที่จะใช้เครื่องมือตรวจสอบได้ และหากผู้ตรวจสอบพิจารณาแล้วว่าผู้ใช้ดังกล่าวได้รับมือในสถานการณ์ดังกล่าวจริง แต่กรณีดังกล่าวเป็นข้อพิพาทระหว่างบุคคลหรือเนื้อหา ให้ผู้ตรวจสอบตระหนักไว้ว่า การกระทำการให้วิกิพีเดียปราศจากการก่อกวนและการแก้ไขอันไม่พึงประสงค์ มีความสำคัญกว่าการปกป้องผู้ใช้ที่จงใจละเมิดนโยบาย
วิกิมีเดียตั้งโปรแกรมเพื่อเก็บข้อมูลสำหรับการตรวจสอบไว้เพียงระยะเวลาสั้น ๆ ระยะเวลาหนึ่ง เนื่องจากข้อมูลเก่าซึ่งยังเก็บอยู่ในฐานข้อมูลซึ่งแม้จะไม่มีประโยชน์แล้วก็ตาม ยังนับว่าเป็นข้อมูลส่วนบุคคลอยู่ โดยทั่วไปแล้วหากกรณีการตรวจสอบไม่ได้กระทำอย่างทันท่วงที หรือไม่ใช่กรณีที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน อาจไม่ได้รับการตอบสนองในการตรวจสอบได้
แม้ผู้ใช้จะก่อกวนก็ตาม การไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลจะเป็นการดีที่สุด กล่าวคือ
หลักปฏิบัติเพิ่มเติมคือ หากมีการร้องขอให้ตรวจสอบข้อมูล กรุณาให้ผู้ขอตรวจสอบแสดงหลักฐานว่าการตรวจสอบนั้นจำเป็นและพึงกระทำได้ รวมถึงใช้เหตุผลของผู้ตรวจสอบเองเพื่อพิจารณาควบคู่ไปด้วย และต้องอธิบายเหตุผลของผู้ตรวจสอบเองหากจำเป็น อย่าอนุมานว่ากรณีนี้สามารถตรวจสอบได้ ไม่ว่าใครจะเป็นผู้ร้องขอให้ตรวจสอบก็ตาม
การตรวจสอบผู้ใช้โดย "ไม่มีหลักฐาน" คือการตรวจสอบผู้ใช้โดยไม่มีหลักฐานสนับสนุนว่าผู้ใช้ที่ถูกตรวจสอบเป็นหุ่นเชิดของอีกคนหนึ่ง การตรวจสอบเช่นนี้ไม่เหมาะสม เว้นแต่จะมีหลักฐานที่แสดงได้ว่ามีการใช้หุ่นเชิดในทางที่ผิด สำหรับการตรวจสอบผู้ใช้ที่เป็นหุ่นเชิดโดยไม่ทราบผู้เชิดหุ่น แต่มีเหตุผลสนับสนุนว่าจะมีการกระทำการเป็นหุ่นเชิด ไม่ใช่การตรวจสอบแบบไม่มีหลักฐาน เพราะในบางกรณีอาจไม่รู้ตัวผู้เชิดหุ่นจนกว่าจะตรวจสอบก็ได้ ทั้งนี้ แม้ผลการตรวจสอบชี้ว่าไม่ใช่ มิได้หมายความว่าการตรวจสอบนั้นเป็นการตรวจสอบที่ละเมิดนโยบายแต่อย่างใด
โดยทั่วไป ผู้ตรวจสอบผู้ใช้เป็นผู้ใช้ที่มีประสบการณ์ในการรับมือกับกรณีที่ละเอียดอ่อน กรณีเกี่ยวกับสิทธิส่วนบุคคล และกรณีอื่น ๆ ที่เกี่ยวกับผู้ใช้ ปัญหาเกี่ยวกับการใช้หุ่นเชิดและปัญหาจากการแก้ไขที่ต้องการให้มีการตรวจสอบผู้ใช้สามารถดำเนินการได้ที่ หน้าแจ้งตรวจสอบหุ่นเชิด ผู้ใช้ยังสามารถที่จะติดต่อผู้ตรวจสอบผู้ใช้ผ่านทางหน้าคุย อีเมล ไออาร์ซีและช่องทางอื่น ๆ หากเป็นกรณีที่เป็นเรื่องส่วนตัวหรือละเอียดอ่อนคุณไม่ควรใช้ช่องทางติดต่อที่เปิดเผยโดยสาธารณะ หากเป็นกรณีเร่งด่วนคุณควรติดต่อผู้ตรวจสอบผู้ใช้ที่คุณทราบว่ากำลังออนไลน์อยู่หรือติดต่อผู้ตรวจสอบผู้ใช้หลายคน หากเป็นกรณีฉุกเฉินคุณควรติดต่อมูลนิธิวิกิมีเดีย คุณสามารถติดต่อกับผู้ตรวจสอบผู้ใช้ได้โดยใช้ช่องทางดังต่อไปนี้
การขอตรวจสอบผู้ใช้จะกระทำได้ต่อเมื่อผู้ใช้ทั่วไปหรือผู้ดูแลระบบมีหลักฐานที่บ่งชี้ว่ามีการใช้บัญชีผู้ใช้หลาย ๆ บัญชีในทางที่ผิดเท่านั้น สำหรับขั้นตอนตามกระบวนการปกติมีดังต่อไปนี้
ผู้ใช้ที่ได้สิทธิ์ในการตรวจสอบผู้ใช้สามารถเข้าถึงเครื่องมือได้จาก พิเศษ:หน้าพิเศษ เลือก "ตรวจสอบผู้ใช้" หรือเข้าโดยตรงได้จาก พิเศษ:ตรวจสอบผู้ใช้ ทั้งนี้ มีข้อแนะนำสำหรับการตรวจสอบผู้ใช้ดังนี้
ผู้ดูแลระบบที่มีสิทธิ์ในการตรวจสอบผู้ใช้ อาจบล็อกผู้ใช้โดยใช้ข้อมูลที่ได้จากการตรวจสอบผู้ใช้ได้ โดยถือว่าการกระทำดังกล่าวอยู่ในอำนาจหน้าที่ของผู้ควบคุมประวัติ (Oversight) หรือผู้ตรวจสอบผู้ใช้ การบล็อกดังกล่าวต้องมีการตรวจสอบโดยคณะกรรมการอนุญาโตตุลาการ และผู้ดูแลระบบต้องไม่เลิกบล็อกการบล็อกตามอำนาจหน้าที่ของผู้ตรวจสอบผู้ใช้ โดยไม่อภิปรายกับผู้ตรวจสอบผู้ใช้ก่อน
บันทึกการตรวจสอบผู้ใช้จะถูกบันทึกไว้ที่หน้า พิเศษ:ตรวจสอบผู้ใช้ ซึ่งสามารถดูได้เฉพาะผู้ตรวจสอบผู้ใช้เท่านั้น โดยจะเก็บรายละเอียดว่ามีการตรวจสอบใคร เมื่อไร เหตุผลในการตรวจสอบ และบันทึกการตรวจสอบ แต่จะไม่เก็บผลการตรวจสอบและไอพีของผู้ใช้ไว้แต่อย่างใด
ผู้ใช้ทั่วไปที่ประสงค์จะขอสิทธิในการใช้เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้ จะต้องได้รับการคัดเลือกจากชุมชนเช่นเดียวกับการเสนอชื่อผู้ดูแลระบบ โดยต้องแสดงเหตุผลและความจำเป็นต่อประชาคมตามสมควร และได้เสียงสนับสนุนจากประชาคมตามจำนวนที่กำหนด (ทั้งนี้ โดยให้ใช้คุณสมบัติและกระบวนการคัดเลือกเช่นเดียวกับการเสนอชื่อผู้ดูแลระบบโดยอนุโลม) โดยถือว่าเป็นการได้รับเลือกจากประชาคมเพื่อประโยชน์ในการขอสิทธิตามนโยบายการตรวจสอบผู้ใช้ของเมทาวิกิ ทั้งนี้ผู้ใช้จะต้องยืนยันตัวบุคคลตามช่องทางที่มูลนิธิวิกิมีเดียกำหนดด้วย เมื่อคุณพร้อมที่จะเป็นผู้ตรวจสอบผู้ใช้ ให้เพิ่มการเสนอชื่อคุณในหน้า วิกิพีเดีย:เสนอชื่อเพื่อเป็นผู้ดูแล
ผู้ตรวจสอบผู้ใช้สามารถถูกถอดถอนได้ หากประชาคมเห็นว่าผู้ตรวจสอบผู้ใช้ได้ใช้เครื่องมือตรวจสอบผู้ใช้ในทางที่ผิด เช่น ตรวจสอบในทางที่ผิด หรือเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลโดยไม่จำเป็น ประชาคมอาจเสนอชื่อให้ถอดถอนผู้ตรวจสอบนั้นได้ ไม่ว่าจะเป็นทางอีเมล คำขอส่วนบุคคล หรือการขอถอนสถานะตามกระบวนการทั่วไปในเมทาวิกิ ทั้งนี้หากมีกรณีเร่งด่วน ผู้จัดการโครงการอาจถอดถอนสถานะผู้ตรวจสอบผู้ใช้เป็นการชั่วคราว เพื่อรอการตัดสินจากประชาคมได้ ทั้งนี้ต้องเป็นการชั่วคราวและมีเหตุผลรองรับเท่านั้น
นโยบายของมูลนิธิวิกิมีเดียเกี่ยวกับการถอดถอนสถานะตรวจสอบผู้ใช้ มีดังนี้
ตั้งแต่วันที่ 29 ตุลาคม 2565 มีผู้ใช้ 4 คนที่ได้รับอนุญาตตรวจสอบผู้ใช้บนวิกิพีเดียภาษาไทย สำหรับข้อมูลล่าสุดดูที่ พิเศษ:รายชื่อผู้ใช้/checkuser
ชื่อผู้ใช้ | ผู้ดูแลระบบ | วันที่ได้รับสิทธิ | หมายเหตุ |
---|---|---|---|
Geonuch (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | สำเร็จ | 20 สิงหาคม 2562 | |
Timekeepertmk (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | สำเร็จ | 22 ธันวาคม 2563 | |
Just Sayori (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 29 ตุลาคม 2565 | ||
Siam2019 (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 17 สิงหาคม 2566 |
ชื่อผู้ใช้ | ผู้ดูแลระบบ | ระยะเวลา | หมายเหตุ |
---|---|---|---|
Octahedron80 (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | 22 มกราคม 2555—21 มีนาคม 2556 2 เมษายน 2556—7 มกราคม 2559 | ||
Taweetham (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | สำเร็จ | 22 มกราคม 2555—21 มีนาคม 2556 | |
พุทธามาตย์ (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | สำเร็จ | 2 เมษายน 2556—7 มกราคม 2559 | |
B20180 (พูดคุย · เรื่องที่เขียน) | สำเร็จ | 20 สิงหาคม 2562—18 กันยายน 2563 | ลาออก |
This article uses material from the Wikipedia ไทย article วิกิพีเดีย:การตรวจสอบผู้ใช้, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). เนื้อหาอนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้ CC BY-SA 4.0 เว้นแต่ระบุไว้เป็นอื่น Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ไทย (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.