hizmetliler

Bu sayfa Vikipedi'nin resmî politikalarından biridir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak kullanıcılar tarafından benimsenmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin kullanıcılardan onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir kısım varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin.

Kısayollar VP:H VP:S VP:SYSOP VP:Y

Ceviz kabuğuna sığacak şekilde bu sayfa: Hizmetliler, silme, engelleme ve sayfaları korumaya alma gibi ek yetkilere sahip güvenilen kullanıcılardır. Bu yetkilerini duyulan güveni koruyacak şekilde kullanmaları ve bir anlaşmazlık durumunda avantaj sağlamak için yetki kullanımından kesinlikle kaçınmaları gerekir.

Bu görevler veya işlevler, sayfa silebilme veya silinen bir sayfayı geri getirebilme, sayfaları geçici olarak korumaya alıp değiştirilmesini durdurma ya da korumasını kaldırıp değişikliğe yeniden izin verme, bir kayıtlı kullanıcı ya da IP adresinden erişimi engelleme ya da yeniden erişimine izin verebilme olarak özetlenebilir. Vikipedi'deki uygulama, Vikipedi'ye en azından bir-iki aylığına, etkin ve düzenli olarak katkıda bulunmuş, Vikipedi politikalarını tanımasının yanı sıra aynı zamanda bu politikaları uygulayan ve topluluğun güvenini kazanmış Vikipedistlere, hizmetli görevinin bir hizmetli başvurusu tartışması sonrasında verilmesidir. İlgili işlevler süresiz bir şekilde verilirken çeşitli nedenlerden ötürü bu yetkiler geri alınabilir.

Vikipedi'de hizmetlilik güç değil, sorumluluk anlamına gelir. Hizmetlilerin topluluğu yönetmeleri söz konusu değildir. Tüm diğer Vikipedistler gibi eşit söz yetkileri vardır; kuralları koymazlar. Hizmetliler deneyimli Vikipedistlerdir. Bunun yanı sıra Vikipedi'de ilkelere ve kurallara uyulması gibi konuları gözetirler. Yanlış yapanları uyarırlar; onlara yol gösterirler. Gerektiğinde de sorunu çözmek için ellerinde bulundurdukları ek yetkileri kullanabilirler. Öteki kullanıcılardan ayrıcalıkları yalnızca viki yazılımının sunduğu birkaç özel işlevi kullanabilmeleridir.

Vikipedi'nin ilk zamanlarında tüm kullanıcılar, görece kolay bir şekilde teslim edilen "tek bir şifre"yi kullanarak çeşitli hizmetli fonksiyonlarını yerine getiriyorlardı. Vikipedi'deki bir yazılım kodu değişiminin sonucu olarak, günümüzdeki hizmetlilik uygulaması ise tek şifre erişimi yerine rol tabanlı erişim kontrolü sistemini kullanmaktadır. Bu sistemde, bireysel kullanıcı hesaplarının görevleri (rolleri) işaretlenir (flagging) ve kullanıcılar buna göre belirli fonksiyon ve araçlara erişim hakkı elde ederler. İlk zamanlardan beri, hizmetlilerin topluluğun bir tür özel alt kümesine dönüşmemesi, diğer herkes gibi topluluğun bir parçası olmaları gerektiğinin altı çizilmiştir. Genel olarak, Vikipedi'nin düzenlenmesi herhangi bir Vikipedist tarafından, hizmetliliğin sağladığı ek işlevler olmaksızın yapılabilir. Hizmetlilere verilen araçlar tekniktir ve diğerleri üzerinde herhangi bir yetkiye kendiliğinden yol açmaz. Hizmetliler, insanların potansiyel olarak zararlı olabilecek araçları güvenle emanet edebileceklerini düşündükleri kişilerdir.

Hizmetli olmanın, kişinin yaptığı hizmetlerden ötürü hakedilmiş bir rütbe ya da ödül gibi düşünülmemesi gerekir. Hizmetlilik ek görevler ve sorumluluklar getirmektedir. Bu ek görevler ve sorumluluklar yalnız hizmetlilerin yapabileceği şeyler olduğu için, önceliklidirler. Madde yazmak gibi işler ikinci planda kalır. Bu durumdan hoşnut olmayacak birinin hizmetli olmaması daha doğru olacaktır.

Çok önemli değil

Vikipedi'de hizmetlilik ile ilgili sıklıkla atıfta bulunulan yorumlardan biri, Jimmy Wales tarafından Şubat 2003 tarihinde dile getirilen ve bu görevin sistem işletmeni olarak adlandırıldığı aşağıdaki yorumdur:

Yalnızca şunu söylemek istiyorum, sistem işletmeni olmak çok önemli bir şey değildir. Biraz istemeden de olsa sanırım çevrede bir süredir bulunan birkaç kişiye sistem işletmenliği yetkisi vereceğim. Ancak bunun çevresindeki "otorite" havasını dağıtmak istiyorum. Sistem işletmenlerine verilen yetkilerin herkese verilmiyor olması yalnızca teknik bir durumdur. Kimi kullanıcılara sistem işletmenliği yetkisi verilmesinin, özel ve önemli bir durum olduğu havası oluşması kesinlikle hoşuma gitmiyor.
—Jimbo Wales wikimedia.org arşivi,^{[ölü/kırık bağlantı]} gmane arşivi

Wiki yazılımının sunduğu, ancak erişiminin kısıtlı olduğu çeşitli işlevler bulunmaktadır. Hizmetliler bu işlevlerden aşağıdaki üçünü ellerinde bulundururlar.

Sayfaları koruma altına almak

• Hizmetliler Anasayfa da dâhil olmak üzere, koruma altına alınmış her sayfayı değiştirebilirler. Vikipedi topluluğun her üyesi görüşlerini ve önerilerini Tartışma:Anasayfa bölümünde belirtebilirler. Eskiden Anasayfa, oldukça yüksek oranda vandalizme tanık olmaktaydı; ana sayfamızın korunma altına alınması, hoş geldin sayfamız olan ana sayfamızı rastgele hakaretlerden uzak tutmak için verilmiş bir ödündür.

• Sayfaları, belirli kullanıcı kategorilerine veya ad değişikliğine karşı, koruma altına alabilmek ya da bu işlemi geri alabilmek (koruma altındaki sayfaların korumasını kaldırabilmek). Sayfalar genellikle seyrek ya da geçici olarak koruma altına alınırlar. Daha ek bilgi ve yönerge için koruma politikasına göz atabilirsiniz.

Silme işlemi ve silme işlemini geri almak

• Sayfaları ve geçmişlerini silebilmek. Daha ek bilgi ve yönerge için silme politikası ve (özellikle de) hizmetliler için silme yönergeleri sayfalarına göz atınız. Bir sayfanın silinmesini önermek istiyorsanız (ki öncelikle ilgili politikayı ve yönerge sayfasını okumalısınız), silinmeye aday sayfalara göz atabilirsiniz. Kimi durumlarda silme işlemi teknik bir konudur, örneğin bir sayfanın yeniden adlandırılabilmesi için bir sayfanın silinmesi gerekebilir ya da geçmişi parçalara ayrılmış ve bozulmuş bir sayfanın geçmişini bütünleştirmek için silmek ve parçaları birleştirerek yeniden oluşturmak gerekebilir. Diğer durumlarda ise daha çok bir içeriğin ansiklopedik açıdan uygun olup olmamasına bağlıdır, örneğin saçma değişiklikleri bulunan, gerçekte hiç içerik barındırmayan sayfaları temizleme ya da başka sitelerden eklenmiş ve bu nedenle de telif hakkı ihlâli yaratan sayfaları çıkarmak için kullanılır.
• Silinmiş sayfaları ve geçmişlerini görebilmek ve geri getirebilmek. Yönergeler için hizmetlilerin silinmiş sayfaları görmesi ve geri getirebilmesi sayfasına bakabilirsiniz. Bir silme işlemine karşı görüşlerinizi bildirmek için o işlemi yapan hizmetli ile görüşmelisiniz.

Engellemek ve engel kaldırabilmek

• IP adreslerini, IP aralıklarını ve kullanıcı hesaplarını süreli veya süresiz olarak engelleyebilmek.
• IP adreslerindeki, IP aralıklarındaki ve kullanıcı hesaplarındaki engellemeleri kaldırabilmek.
• Engelleme işleminin ne zaman uygun ne zaman uygunsuz olacağını daha iyi anlayabilmek için engelleme politikası sayfasına göz atabilirsiniz. Engellenmiş adres ve kullanıcı adlarının listesi içinse bu sayfaya bakabilirsiniz.

Eğer bir hizmetli, yetkisindeki işlevlerden birini kullanacaksa o işleve ait Vikipedi politikasına uymak zorundadır. Ayrıca, işlemi uygularken, ilgili politikanın hangi maddesine göre işlemi uyguladığını belirtmesi gereklidir. Örneğin; deneme olarak tanımlanabilecek yeni bir madde hızlı silme işlemi ile silinecekse, hizmetli maddeyi silerken, neden bölümüne "Vikipedi:Hızlı silme Genel, 2" benzeri bir söz yerleştirmelidir.

Yetkilerin geri alınması

Hizmetlilerin yetkileri kendi istekleri doğrultusunda, kukla politikasının ihlâli nedeniyle, yerel etkin olmama politikası gereğince ya da hizmetli olan kullanıcının ölmesi sebebiyle geri alınabilmektedir.

Hizmetli işlemine itiraz

Hizmetlilerin işlemlerinde politika ve yönergelere uygunsuzluk olduğunu düşünen kullanıcıların işlemi gerçekleştiren hizmetli ile iletişime geçmesi gerekir. Eğer bir sonuç alınamazsa, Vikipedi hizmetlileri işlemin iptali talebiyle değerlendirme için göreve çağrılabilir. İlgili işlemde dahli olmayan hizmetlilerin işlemin onanması ya da iptal edilmesine yönelik olarak belirteceği görüşlerde sayısal çoğunluk aranır ve bu çoğunluğa ulaşan görüşler doğrultusunda işlem onanır ya da iptal edilir. Bu tür taleplerde sürecin 2 hafta içerisinde sonuçlandırılması önerilir. Tüm hizmetlilere açık bir tartışmanın sonucunda kararlaştırılan işlemler bu uygulamanın dışında tutulur.

Aşağıda, hizmetli olma tarihlerine göre sıralanmış olarak kullanıcılar listelenmiştir, güncel olmayabilir. Güncel hizmetli listesine buradan ulaşabilirsiniz. Hizmetli istatistikleri şuradadır.

Kullanıcı adı ve işlemler Başlangıç IRC Etkinlik Bürokrat Denetçi Gözetmen Citrat (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2005-06-2222 Haziran 2005Citrat 3 Molada Citrat 23Citrat 23Citrat 23Citrat Vito_Genovese (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2006-10-2828 Ekim 2006Vito_Genovese Vito-Genovese 3 Molada Vito_Genovese 1   3Vito_Genovese 23Vito_Genovese 1   3Vito_Genovese Mskyrider (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2007-01-022 Ocak 2007Mskyrider 3 Molada Mskyrider 1   3Mskyrider 23Mskyrider 23Mskyrider Eldarion (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2007-09-099 Eylül 2007Eldarion Eldarion 1 Etkin Eldarion 21Eldarion 21Eldarion 1   1Eldarion Elmacenderesi (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2007-09-2222 Eylül 2007Elmacenderesi Elmacenderesi 3 Molada Elmacenderesi 1   3Elmacenderesi 1   3Elmacenderesi 1   3Elmacenderesi Khutuck (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2007-12-3131 Aralık 2007Khutuck 3 Molada Khutuck 23Khutuck 23Khutuck 23Khutuck Yabancı (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2008-05-1515 Mayıs 2008Yabancı 3 Molada Yabancı 1   3Yabancı 23Yabancı 23Yabancı Gökhan (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2009-06-011 Haziran 2009Gökhan Gokhan 1 Etkin Gökhan 21Gökhan 21Gökhan 21Gökhan Vikiçizer (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2009-12-2828 Aralık 2009Vikiçizer 1 Etkin Vikiçizer 1   1Vikiçizer 21Vikiçizer 21Vikiçizer Superyetkin (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2010-10-1515 Ekim 2010Superyetkin 1 Etkin Superyetkin 1   1Superyetkin 21Superyetkin 21Superyetkin Uncitoyen (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2015-03-044 Mart 2015Uncitoyen Uncitoyen 3 Molada Uncitoyen 23Uncitoyen 1   3Uncitoyen 23Uncitoyen HakanIST (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2016-07-088 Temmuz 2016HakanIST HakanIST 2 Yarı etkin HakanIST 22HakanIST 22HakanIST 22HakanIST Kötüye kullanım süzgeci (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2017-04-1717 Nisan 2017Kötüye kullanım süzgeci 1 Etkin Kötüye kullanım süzgeci 21Kötüye kullanım süzgeci 21Kötüye kullanım süzgeci 21Kötüye kullanım süzgeci ToprakM (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2020-03-044 Mart 2020ToprakM 2 Yarı etkin ToprakM 22ToprakM 22ToprakM 22ToprakM Vincent Vega (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2020-05-2424 Mayıs 2020Vincent Vega VincentWiki 2 Yarı etkin Vincent Vega 22Vincent Vega 1   2Vincent Vega 22Vincent Vega Seksen iki yüz kırk beş (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2021-04-1111 Nisan 2021Seksen iki yüz kırk beş 3 Molada Seksen iki yüz kırk beş 23Seksen iki yüz kırk beş 23Seksen iki yüz kırk beş 23Seksen iki yüz kırk beş Doğu (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2022-01-2828 Ocak 2022Doğu 1 Etkin Doğu 21Doğu 21Doğu 1   1Doğu Anerka (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2022-08-3131 Ağustos 2022Anerka 1 Etkin Anerka 21Anerka 21Anerka 21Anerka Dr. Coal (mesaj  | katkılar  | engelleme  | koruma  | silme  | taşıma  | haklar) 2024-01-2828 Ocak 2024Dr. Coal 1 Etkin Dr. Coal 21Dr. Coal 21Dr. Coal 21Dr. Coal