พาราเซตามอล

พาราเซตามอล

ข้อมูลทางคลินิก
การอ่านออกเสียง	Paracetamol: /ˌpærəˈsiːtəmɒl/ Acetaminophen: /əˌsiːtəˈmɪnəfɪn/ ( ฟังเสียง)
ชื่อทางการค้า	ไทลินอล, พานาดอล, อื่น ๆ
ชื่ออื่น	N-acetyl-para-aminophenol (APAP), acetaminophen (USAN US)
AHFS/Drugs.com	โมโนกราฟ
MedlinePlus	a681004
ข้อมูลทะเบียนยา	TH Ya&You: Acetaminophen US DailyMed: Acetaminophen US FDA: Acetaminophen
ระดับความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์	AU: A
ช่องทางการรับยา	ทางปาก, ทวาร, ารฉีดเข้าหลอดเลือดดำ (IV)
ประเภทยา	Analgesics and antipyretics
รหัส ATC	N02BE01 (WHO) N02BE51 N02BE71
กฏหมาย
สถานะตามกฏหมาย	AU: S4 (Rx), OTC, and unscheduled CA: OTC / Rx-only UK: General sales list (GSL, OTC) US: OTC / Rx-only
ข้อมูลเภสัชจลนศาสตร์
ชีวประสิทธิผล	63–89%: 73
การจับกับโปรตีน	น้อยถึงเกินขนาด 10–25%
การเปลี่ยนแปลงยา	ส่วนใหญ่ในตับ
สารซึ่งได้หลังการเปลี่ยนแปลงยา	APAP gluc, APAP sulfate, APAP GSH, APAP cys, AM404, NAPQI
ระยะเริ่มออกฤทธิ์	เริ่มมีอาการบรรเทาปวดตามเส้นทาง: ปาก – 37 นาที หลอดเลือดดำ – 8 นาที
ครึ่งชีวิตทางชีวภาพ	1.9–2.5 hours
การขับออก	ปัสสาวะ
ตัวบ่งชี้
ชื่อตามระบบ IUPAC N-(4-hydroxyphenyl)acetamide
เลขทะเบียน CAS	103-90-2 Y
PubChem CID	1983
PubChem SID	46506142
IUPHAR/BPS	5239
DrugBank	DB00316 Y
ChemSpider	1906 Y
UNII	362O9ITL9D
KEGG	D00217 Y C06804
ChEBI	CHEBI:46195 Y
ChEMBL	CHEMBL112 Y
PDB ligand	TYL (PDBe, RCSB PDB)
ECHA InfoCard	100.002.870
ข้อมูลทางกายภาพและเคมี
สูตร	C8H9NO2
มวลต่อโมล	151.165 g·mol−1
แบบจำลอง 3D (JSmol)	Interactive image
ความหนาแน่น	1.263 g/cm3
จุดหลอมเหลว	169 องศาเซลเซียส (336 องศาฟาเรนไฮต์)
การละลายในน้ำ	7.21 g/kg (0 °C) 8.21 g/kg (5 °C) 9.44 g/kg (10 °C) 10.97 g/kg (15 °C) 12.78 g/kg (20 °C) ~14 mg/ml (20 °C)
SMILES CC(=O)Nc1ccc(O)cc1
InChI InChI=1S/C8H9NO2/c1-6(10)9-7-2-4-8(11)5-3-7/h2-5,11H,1H3,(H,9,10) Y Key:RZVAJINKPMORJF-UHFFFAOYSA-N Y
(verify)
สารานุกรมเภสัชกรรม

โดยทั่วไปพาราเซตามอลจะปลอดภัยต่อมนุษย์หากได้รับในปริมาณที่เหมาะสม แต่หากได้รับปริมาณมากเกินไป (เกิน 1,000 มิลลิกรัมต่อโดส หรือ 4,000 มิลลิกรัมต่อวันในผู้ใหญ่ หรือเกิน 2,000 มิลลิกรัมต่อวันสำหรับผู้ดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์) จะทำให้เกิดความเสียหายต่อการทำงานของตับได้ แต่ผู้ป่วยบางรายที่รับประทานในปริมาณปกติก็สามารถส่งผลต่อตับได้เช่นเดียวกับผู้ที่รับในปริมาณมากเกินไปเช่นกัน แต่หากกรณีดังกล่าวพบได้น้อยมาก อันตรายจากการใช้ยานี้จะมากขึ้นในผู้ดื่มแอลกอฮอล์ ในประเทศตะวันตกจะพบว่าการเป็นพิษจากพาราเซตามอลเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดของภาวะตับวายเฉียบพลัน และพบว่าเป็นการได้ยาเกินขนาดที่พบบ่อยที่สุดในสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย และนิวซีแลนด์

ในสมัยโบราณจะใช้เปลือกต้นหลิว (willow) เป็นยาแก้ไข้ (antipyretic) ในขณะนั้นรู้กันว่าสารเคมีในเปลือกหลิว คือ ซาลิซิน (salicins) ซึ่งสามารถจะเปลี่ยนเป็นแอสไพรินได้ และทราบด้วยว่าสารเคมีที่อยู่ในเปลือก ซิงโคน่า (cinchona) ใช้เป็นยารักษามาลาเรียได้ คือ ควินนิน (quinine) และมีฤทธิ์เป็นยาแก้ไข้ได้ด้วย

ในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1880เกิดการขาดแคลนต้น ซิงโคน่า จึงได้มีการหาทางเลือกสำหรับยาลดไข้และได้ค้นพบยาลดไข้ตัวใหม่ ดังนี้

• พบ อะซิตานิไลด์ (Acetanilide) ในปี ค.ศ. 1886
• พบ ฟีนาซิติน (Phenacetin) ในปี ค.ศ. 1887

ในขณะที่ ฮาร์มอน นอร์ทรอป มอร์ส (Harmon Northrop Morse) สามารถสังเคราะห์ พาราเซตามอลได้ในปี ค.ศ. 1873 โดยปฏิกิริยารีดักชั่น พารา-ไนโตรฟีนอล (p-nitrophenol) กับ ดีบุกในกรดน้ำส้ม (acetic acid) พาราเซตามอลไม่ได้ถูกใช้เป็นยาเกือบยี่สิบปี จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1893ได้มีการตรวจพบพาราเซตามอล ในปัสสาวะของผู้ที่ใช้ยาฟีนาซิตินและในปีค.ศ. 1899 พบว่าพาราเซตามอลเป็นเมตาโบไลต์ ของ อะซิตานิไลด์

ในปี ค.ศ. 1948 เบอร์นาร์ด บรอดี้ และ จูเลียส อะเซลรอด ได้ทดลองใช้ อะซิตานิไลด์ ในโรค เมตทีโมโกบินีเมีย (methemoglobinemia) เขาพบว่าฤทธิ์บรรเทาอาการปวดของอะซิตานิไลด์ เกิดจากพาราเซตามอลซึ่งเป็นเมตาโบไลต์ ของ อะซิตานิไลด์ และพาราเซตามอลมีผลข้างเคียงน้อยกว่าอะซิตานิไลด์ มาก ตั้งแต่นั้นมาพาราเซตามอลก็ถูกใช้เป็นยาแก้ไขแก้ปวดกันอย่างแพร่หลาย

• ค.ศ. 1955 พาราเซตามอลวางตลาดในสหรัฐอเมริกา ชื่อการค้าว่า Tylenol
• ค.ศ. 1956 พาราเซตามอลวางตลาดในประเทศอังกฤษ ชื่อการค้าว่า Panadol

•  
  แบบแผง
•  
  แบบขวด

การใช้เกินขนาด

ผู้ป่วยที่ใช้พาราเซตามอลเกินขนาดแล้วไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมจะเจ็บป่วยจากพิษเกินขนาดด้วยความเจ็บปวดและยาวนาน ในช่วงแรกอาจไม่มีอาการใดๆ หรือมีอาการที่ไม่จำเพาะ อาการเริ่มแรกมักเกิดขึ้นที่หลายชั่วโมงหลังได้รับยาเกินขนาด โดยมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน เหงื่อออกมาก เจ็บปวด และเริ่มมีตับวายเฉียบพลัน การใช้พาราเซตามอลเกินขนาดไม่มีฤทธิ์ทำให้หมดสติ แม้ผู้ป่วยหลายคนจะเชื่อผิดๆ ว่าการกินพาราเซตามอลเกินขนาดจะทำให้หมดสติก็ตาม ช่วงเวลาตั้งแต่กินยาจนถึงเสียชีวิตอยู่ที่ระหว่าง 3-5 วัน

 

พาราเซตามอลประกอบไปด้วยวงเบนซีน ถูกแทนที่ด้วยหมู่ไฮดรอกซิลและไนโตรเจนจากหมู่เอไมด์ในรูปแบบ para (1,4) หมู่เอไมด์คืออะเซตาไมด์ (เอทามาไมด์ในระบบคอนจูเกตด์) อิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวของหมู่ไฮดรอกซิล ณ ตำแหน่งของออกซิเจน, หมอกอิเล็กตรอนของวงเบนซีน, อิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวของไนโตรเจน, p ออร์บิตัลหมู่หมู่คาร์บินิลของคาร์บอน และอิเล็กตรอนคู่โดดเดี่ยวของออกซิเจนในหมู่คาร์บอนิลจะสร้างพันธะแก่กัน (conjugate) ทำให้มีหมู่กระตุ้น (activating group) 2 หมู่ทำให้วงเบนซีนจะทำปฏิกิริยากับสารจำพวกอิเล็กโตรฟิลิก อะโรมาติก (สารที่ทำปฏิกิริยากับสารที่มีอิเล็กตรอน) การแทนที่ของอะตอมเกิดขึ้นในตำแหน่งออร์โธและพาราโดยตรง ทุกตำแหน่งในวงจะมีความสามารถถูกกระตุ้นเพิ่มขึ้นหรือลดลง การทำปฏิกิรยาของสารจะทำให้เบสจากออกซิเจนและไนโตรเจนลดลง ขณะที่ทำให้ความเป็นกรดจากหมู่ไฮดรอกซิลเพิ่มขึ้นจากการย้ายตำแหน่งประจุของประจุฟีนอกไซด์