బెల్లం (Jaggery) ఒక తియ్యని ఆహార పదార్ధము.
దీనిని సాధారణంగా చెరకు రసం నుండి తయారుచేస్తారు. ఆంధ్రప్రదేశ్లో అనకాపల్లి బెల్లం తయారీకి ప్రసిద్ధి. దీనిని ఆసియా, ఆఫ్రికా దేశాలలో వినియోగిస్తారు. పామే కుటుంబానికి చెందిన తాటి, జీలుగ చెట్లనుండి కూడా బెల్లం తయారవుతుంది. చెరకు కొట్టి ఆ పొలంలోనే ఏర్పాటు చేసుకొన్న గానుగ వద్దకు చేర్చి అందులో నుండి రసం తీసి దాన్ని పెద్ద పెనంలో కాగ బెట్టి బెల్లం తయారు చేస్తారు. ఈ బెల్లం నేల రకాన్ని బట్టి, నీటి పారుదల సౌకర్యాన్ని బట్టి తెల్లగాను, లేదా నల్లగాను, మెత్తగాను లేదా గట్టిగాను ఉంటుంది. దాన్ని బట్టి దానికి ధర వస్తుంది. గట్టి దనాన్ని రైతు పరి భాషలో రాపు లేదా జేడు అంటారు.
పక్వాని కొచ్చిన చెరకును కొట్టి ఆ పొలంలోనే ఏర్పాటు చేసుకొన్న గానుగ వద్దకు చేర్చి వాటిని శుభ్రం చేసి గానుగ దగ్గరికి చేరుస్తారు.చెరకు పైనున్న ఆకులను తీసేసి వాటిని గానుగలో పెట్టి రసం తీస్తారు. ఆ రసాన్ని పెద్ద ఇనుప రేకుతో చేసిన పెనంలో సేకరించి దాన్ని బాగా కాగ బెడతారు. చెరకు పాలు బెల్లంగా తయారు కావడానికి కొన్ని దశలుంటాయి. ఈ చెరకు పాలు కాగేటప్పుడు మొదటగా బుడ్డ పగలడం అంటారు. అనగా బాగా కాగిన ఆ రసం అందులోని మురికి అంతా ఒక పెద్ద తెట్టుగా పైన చేరుతుంది. అనగా పొంగు రావడానికి తొలి దశ అన్నమాట. అప్పుడు ఆ మురికిని ఒక ప్రత్యేకమైన సాధనంతో తీసి వేయాలి. ఆ తర్వాత ఆ చెరుకు రసం తెర్లుతుంది. ఇలా కొంత సేపు తెర్లి.... చీమల పొంగు అనే దశకు చేరు కుంటుంది. ఇది రెండో దశ. ఆతర్వాత దశ పెద్ద పొంగు ఈ దశలో పాల పొంగు పెనంలో చాల ఎత్తు వరకు వస్తుంది. కొంతసేపు ఆ పొంగు అలాగే వుండి రాను రాను నిదానంగా పొంగు తగ్గుతూ క్రిందికి దిగుతుంది. అప్పుడు నాలుగో దశ దానిని ఘాతాలు పడడం అని అంటారు. ఇప్పుడు పెనం క్రింద మంట కొంత తక్కువగా వుండేటట్లు చూడాలి. అలా పొంగు తగ్గి పెనంలో సుమారు మూడు అంగుళాల లోతు వరకు దిగి పోతుంది. ఇప్పుడు గోర అనే పరికరంతో ఆ పాకాన్ని బాగా కలియ బెట్టాలి. కలియ బెడుతున్న గోరను పైకి లేపితే పాకం గోరనుంచు తీగ లాగా సాగకుండా తెగి పడాలి. అదే సరైన సమయం. అదను చూసి ఇద్దరు మనుషులు పొయ్యి మీద నున్న పెనాన్ని పైకి లేపి ప్రక్కన పెట్టి మరి కొంత సేపు గోరతో కలియ బెట్టాలి. అప్పుడు ఆ పెనంలోని పాకాన్ని ప్రక్కనున్న దోనిలో పోస్తారు. దోనిలో కూడా ఆ పాకాన్ని బాగా కలియ బెట్టాలి. కొంత సేపు ఆరినతర్వాత ఆ పాకం గట్టిపడి ముద్దలు చేయడానికి తయారుగా వుంటుంది. అప్పుడు దానిని ముద్దలుగాను, కొందరు పొడిగాను, మరి కొన్ని ప్రదేశాలలో బుట్టలలో పోసి అచ్చులుగాను తయారు చేస్తారు. ఈ విధంగా బెల్లం తయారు చేస్తారు.
ఈ బెల్లం నేల రకాన్ని బట్టి, నీటి పారుదల సౌకర్యాన్ని బట్టి తెల్లగాను, లేదా నల్లగాను, మెత్తగాను లేదా గట్టిగాను వుంటుంది. దాన్ని బట్టి దానికి ధర వస్తుంది. గట్టి దనాన్ని రైతు పరి భాషలో రాపు.... లేదా జేడు." అంటారు. ఏదైనా రైతు నాలుగు డబ్బులు కళ్ల జూసేది ఈ బెల్లంలోనె. ఇప్పుడు చెరకు తోటలు గతంతో పోలిస్తే సగం మంది కూడ పండించడం లేదు. తయారైన బెల్లాన్ని రైతులు "మండిలకు " బండ్లలో తోలుకెళ్లి అమ్ము కోవచ్చు. కాని ఇందులో రైతుకు కొంత శ్రమ ఎక్కువ. ఎలాగంటే.... అంత దూరం బెల్లాన్ని తీసు కెళ్లడం రైతుకు పెద్ద శ్రమ. మండీలలో ఒక్కోసారి ఒకటి రెండు రోజులు ఆగవలసి వస్తుంది. మూడోది..... బెల్లం నాణ్యతను కట్టడం. బెల్లం నాణ్యతను నిర్ణయించేది మండీ వ్వాపరస్తుడే. ఇందులో చాల మోసం జరుగుతుంది. బెల్లం ధర నాణ్యత మీదనే ఆధార పడి వుంటుంది. ఇన్ని కష్టాలు పడేదాని కన్నా రైతులు తమ ఇళ్ల వద్దకు వచ్చే వ్వాపారస్తులకే తమ బెల్లాన్ని అమ్ముకుంటారు. పైగా ఆ వ్వాపారస్థుడు రైతుకు ఇది వరకే అప్పు ఇచ్చి వుంటాడు. దాని వలన రైతు తన బెల్లాన్ని ఆ వ్వాపరస్తునికే తప్పక అమ్మవలసిన పరిస్థితి. బెల్లాన్ని మంచి ధర వచ్చునంత వరకు నిల్వ వుంచు కోవడము కూడా కొందరి రైతులకు అవకాశము వుండడు. కాని వ్వాపారస్తులు ముందుగానే రైతు వద్ద బెల్లాన్ని కొని తన గోదాములో చేర్చు కుంటాడు. ధర తెంచడు. కాని కొంత మంది వ్వాపారస్తులు ధరలు ఎప్పుడు ఎక్కువగా వుండునో అప్పుడే తన బెల్లానికి ధర తెంచమని రైతు అడగ వచ్చు. ఈ అవకాశము రైతుకు కొంత వెసులుబాటును కలిగిస్తుంది. బెల్లాన్ని తూకం వేసే సాధనం. దీన్ని రతి అంటారు.
చిత్తూరు జిల్లా ప్రాంతంలో బెల్లాన్ని "గోనెలు "లో బరువుతో తూకం వేస్తారు. గోనె అనగా 150 కిలోలు, నాలుగు గోనెలు అనగా ఒక బండి . రైతులు "నాకు పది గోనెల బెల్లం అయింద " నో, "పన్నెండు బండ్ల బెల్లం " అయిందనో అంటుంటారు. బెల్లాన్ని తూక వేసే పరికరాన్ని రతి అంటారు. ఎక్కువగా దీనినే వాడతారు. బెల్లాన్ని తూకం వేయడానికి ఈ రతిని మాత్రమే వాడతారు. ఈ రతులు గడియారంలాగ గుండ్రంగా కొన్ని వుంటాయి. ఇంకొన్ని ధర్మా మీటరు లాగ పొడవుగా వుంటాయి. దీనిలో వ్వాపారస్తుడు తనకు అనుకూలంగా మార్పులు చేసే అవకాశం ఎక్కువ. ఏది వాడినా వ్వాపారస్తుడు రైతును మోసం చేయాలను కుంటే రైతు ఏ మాత్రం గ్రహించలేడు. ఇది కేవలం నమ్మకంతో జరిగే వ్యవహారం. పైగా తరుగు కింద ప్రతి బస్తా బెల్లానికి సుమారు ఒక కిలో బెల్లం ఎక్కువ వేసు కుంటారు వ్వాపారస్తుడు.
కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ బెల్లాన్ని పొడిగా చేసి గోతాలలో నింపడం, లేదా అచ్చుల్లో పోసి ఆర బెట్టడమో చేస్తారు. చెరుకు గానుగ సమయంలో తయారు చేసే ఇతర పదార్థాలు చెక్కల బెల్లం దీని తయారికి తక్కువ లోతు గల పళ్లాలను తీసుకొని, దాని అడుగున నెయ్యి పోసి, అందులో బెల్లం పాకం పోసి దానితో పాటు వేరుశనగ పప్పులు, పుట్నాల పప్పులు, మిరియాల పొడి వేసి బాగా కలియ బెట్టి పూర్తిగా గట్టి పడక ముందే దాన్ని బిళ్లలుగా కోసి బాగా గట్టి పడిన తర్వాత బద్ర పరుచు కుంటారు. వరంటు బెల్లం దీని తయారికి బెల్లం పాకం పెనంలో నుండి దోనిలో పోసే టప్పుడు పెనంలోనే కొంత పాకాన్ని అలాగే వుంచి దాన్ని బాగా అదే పనిగా చాల సేపు రుద్దితే అది కొంత తెల్లబడు తుంది. దాన్ని చిన్న చిన్న ముద్దలుగా చేసి ఆర బెట్టి ఇంటి కొరకు దాచి పెట్టు కుంటారు.
సాధారణంగా చెరకు రసము నుంచి మొలాసిస్ ను వెలికితీసి బెల్లము తయారు చేస్తారు . ఇది సాధారణంగా ప్రతిఒక్కరు ఉపయోగించే రకము . తాటికల్లు, ఈతకల్లు, ఖర్జూరము నుంచి బెల్లము తయారుచేస్తారు .
బంగారు బ్రౌన్కలర్ నుంచి దార్క్ బ్రౌన్ కలర్ లో ఉంటుంది . చెరకు రసాన్ని కాయడం ద్వారా తయారుచేస్తారు . భారతీయ ఇళ్ళలో వాడేరకము ఇది .
ఈ బెల్లము గోల్డెన్ బ్రౌన్ నుండి డార్క్ బ్రౌన్ కలర్ లో ఉంటుంది . ఖర్జూర రసాన్ని మరిగించి తయారుచేస్తారు . డార్క్ చాకొలైట్ రుచి ఉంటుంది .
ఆఫ్ వైట్ నుండి పేల్ ఎల్లో కలర్ లో ఉంటుంది . తాటి రసాన్ని మరిగించడము ద్వారా తయారు చేస్తారు . తెల్లని చాక్లెట్ రుచిలో ఉంటుంది .
ఈతకల్లు మరిగించడము ద్వారా తయారుచేస్తారు . ఈ రకము గోల్డెన్ బ్రౌన్ కలర్ లో ఉంటుంది . మయన్మార్ లో దీని వాడకము ఎక్కువ .
దీనిని కొబ్బరి నీరు కొన్ని రసాయనాలు మరిగించడము ద్వారా తయారు చేస్తారు . దీని రంగు గోల్డెన్ బ్రౌన్ నుండి డార్క్ బ్రౌన్లో ఉంటుంది . దీని ఖరీదు ఎక్కువ అయినందున తయారీ చేయడం మానుకున్నారు .
This article uses material from the Wikipedia తెలుగు article బెల్లం, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). అదనంగా సూచించని పక్షంలో పాఠ్యం CC BY-SA 4.0 క్రింద లభ్యం Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki తెలుగు (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.