Heddwch

Mae gan y Cenhedloedd Unedig lu cadw heddwch sef byddin sy'n ceisio datrys gwrthdaro rhwng pobl neu wledydd. Ond nid yw'r llu cadw heddwch yn llu di-drais gan ei bod yn defnyddio trais os oes rhaid i gadw'r heddwch. Mae'r syniad o ddefnyddio trais neu ryfel i greu heddwch yn hen; rhyfel cyfiawn yw'r ymadrodd a ddefnyddir. Dywedwyd ar y pryd fod y Rhyfel Byd Cyntaf i fod yn "rhyfel i orffen neu ddiweddu pob rhyfel". Ond bu rhyfeloedd ar ôl y rhyfel hwnnw. Cred heddychwyr nad yw trais na rhyfela yn creu heddwch mewn gwirionedd. Mae yna enghreifftiau o drais yn cael eu defnyddio i oresgyn a thawelu pobl, megis y Pax Romana (Heddwch Rhufeinig) dan yr Ymerodraeth Rufeinig, neu fel y gwnaeth y Normaniaid a'r Saeson yng Nghymru, a'r Ymerodraeth Brydeinig mewn sawl gwlad arall yn y byd (gweler Imperialaeth). Ond dadlau heddychwyr fod ceisio heddwch trwy drais yn ofer, ac mai trwy gyfiawnder mae creu gwir heddwch.

Mae sawl crefydd yn annog heddwch, Bwdhaeth, Cristnogaeth ac Islam er enghraifft (yn wir, heddwch yw un o ystyron y gair الإسلام). Fodd bynnag, mae rhai anffyddwyr yn honni fod crefydd yn achosi gwrthdaro.

Mae yna air Cymraeg arall sydd ag ystyr tebyg i "heddwch" sef "tangnefedd". Yn ôl Cristnogion, mae angen cyfiawnder i gael gwir dangnefedd, ac ni cheir tangnefedd drwy drais ond "trwy garu ein gelynion".^{[angen ffynhonnell]}

Mae yna nifer o fudiadau sy'n gweithio dros heddwch yng Nghymru, megis CND a Chymdeithas y Cymod, a hefyd nifer o grwpiau heddwch a chyfiawnder lleol. Mae'r mudiadau yma'n ymgyrchu yn erbyn rhyfel a thrais yn y byd.

• Rhyfeloedd cyfredol