Parthinët
Parthinët ishin një fis ilir, banorë të trevës midis lumit të Matit dhe lumit të (Semanit).
Në perëndim kufizoheshin me toka e Dyrrahut, në lindje me dasaretët tek malet Polis-Kamje. Përmenden që më 229 p.e.s. në këtë trevë, duke zëvendësuar emrin e taulantëve, si një bashkësi, në kuadrin e shtetit ilir. Më 229-205 p.e.r. kalojnë në varësinë e Romës, të shtetit ilir të Skerdilaidit dhe Maqedonisë.
| Fiset ilire | |
 | |
| • Albanët | • Autariatët |
| • Arbët | • Ardianët |
| • Atintanët | • Dalmatët |
| • Dardanët | • Dasaretët |
| • Daorsët | • Enkelejtë |
| • Eordejët | • Japigët |
| • Japodët | • Kaonët |
| • Labeatët | • Mesapët |
| • Molosët | • Paionët |
| • Parathinët | • Penestët |
| • Pirustët | • Taulantët |
| • Thesprorët | • Shqiptarët |
Historia
Më 205 p.e.s. ngritën krye kundër sundimit maqedon dhe u rikthyen në shtetin ilir, deri më 172 p.e.s., kur i pushtoi përfundimisht Roma. Më 48 p.e.s. dhe 39 p.e.s. ngritën krye kundër sundimit romak, por u shtypën egërsisht. Një parthin Asin Epikadi, organizoi një komplot për rrëzimin e Oktavian Augustit në Romë. Hyjnia kryesore ishte Zeusi Parthin (Jupiter Parthinus).
Qytetet më të përmendura ishin Partha e Brysaka. Ndër qendrat qytetare të parthinëve duhet të kenë qenë edhe Zgërdheshi, Kalaja e Dorëzit, Kalaja e Persqopit, Gradishta e Belshit, Kalaja e Beratit e Babunjë dhe qyteti i Dimalit pranë fshatit Bistrovicë në Urën Vajgurore.
Shih edhe
Literatura
- Burton, Paul J. (2017). Rome and the Third Macedonian War. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-10444-0.
- Cabanes, Pierre (2002) [1988]. Dinko Čutura; Bruna Kuntić-Makvić (red.). Iliri od Bardileja do Gencia (IV. – II. stoljeće prije Krista) [The Illyrians from Bardylis to Gentius (4th – 2nd century BC)] (në kroatisht). Përkthyer nga Vesna Lisičić. Svitava. ISBN 953-98832-0-2.
- Cabanes, Pierre (2007). "Parthini". përmbledhur nga Hubert, Cancik; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F. (red.). Brill's New Pauly, Antiquity, Volume 10 (Obl-phe). Brill's New Pauly. Vëll. 7. Brill. ISBN 978-9004142152.
- Ceka, Hasan (2001). "Ndikimi zotërues i kultit ilir mbi monetat antike të vendit tonë / The Influence of the Illyrian Cult on Ancient Coins from Albania". Iliria. 30 (1): 5–8. doi:10.3406/iliri.2001.1723.
- Dzino, Danijel (2010). Illyricum in Roman Politics, 229 BC–AD 68. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19419-8.
- Dzino, Danijel (2014). "'Illyrians' in ancient ethnographic discourse". Dialogues d'histoire ancienne. 40 (2): 45–65. doi:10.3917/dha.402.0045.
- Haebler, Claus (2002). "Palaeo-Balkanic languages". përmbledhur nga Hubert, Cancik; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F.; Orton, David E. (red.). Brill's New Pauly: Ark–Kas. Brill's New Pauly. Vëll. 2. Brill. ISBN 9004122656.
- Jaupaj, Lavdosh (2019). Etudes des interactions culturelles en aire Illyro-épirote du VII au III siècle av. J.-C (Tezë). Université de Lyon; Instituti i Arkeologjisë (Albanie).
- Lippert, Andreas; Matzinger, Joachim (2021). Die Illyrer: Geschichte, Archäologie und Sprache. Kohlhammer Verlag. ISBN 9783170377103.
- Mesihović, Salmedin; Šačić, Amra (2015). Historija Ilira [History of Illyrians] (në boshnjakisht). Sarajevo: Univerzitet u Sarajevu [University of Sarajevo]. ISBN 978-9958-600-65-4.
- Miraj, Lida (1992). Stazio, Attilio; Ceccoli, Stefania (red.). La Magna Grecia e i grandi santuari della madrepatria: atti del trentunesimo Convegno di studi sulla Magna Grecia. Atti del Convegno di studi sulla Magna Grecia (në italisht). Vëll. 31. Istituto per la storia e l'archeologia della Magna Grecia. fq. 140–146.
- Nicols, Marianne Schoenlin (1992). Appearance and Reality: A Study of the Clientele of Pompey the Great. Berkeley: University of California.
- Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert. ISBN 9789025607937.
- Papazoglu, Fanula (1988). Les villes de Macédoine à l'époque romaine (në frëngjisht). Greece: Ecole française d'Athènes. ISBN 9782869580145.
- Polomé, Edgar C. (1983). "The Linguistic Situation in the Western Provinces of the Roman Empire". përmbledhur nga Wolfgang Haase (red.). Sprache und Literatur (Sprachen und Schriften [Forts.]). Walter de Gruyter. fq. 509–553. ISBN 3110847035.
- Šašel Kos, Marjeta (2002). "Pyrrhus and Illyrian Kingdom(s?)". Greek Influence Along the East Adriatic Coast. Knjiga Mediterana. 26: 101–119. ISBN 9531631549.
- Šašel Kos, Marjeta (2004). "Mythological stories concerning Illyria and its name". përmbledhur nga P. Cabanes; J.-L. Lamboley (red.). L'Illyrie méridionale et l'Epire dans l'Antiquité. Vëll. 4. fq. 493–504.
- Šašel Kos, Marjeta (2005). Appian and Illyricum. Narodni muzej Slovenije. ISBN 961616936X.
- Shpuza, Saïmir (2009). "Aspekte të ekonomisë antike ilire dhe epirote / Aspects of Ancient Illyrian and Epirotic Economy". Iliria. 34: 91–110. doi:10.3406/iliri.2009.1083.
- Stipčević, Alexander (1989). Iliri: povijest, život, kultura. Zagreb: Školska knjiga. ISBN 9788603991062.
- Stocker, Sharon R. (2009). Illyrian Apollonia: Toward a New Ktisis and Developmental History of the Colony.
- Wilkes, J. J. (1996). "The Danubian and Balkan provinces". përmbledhur nga Alan K. Bowman; Edward Champlin; Andrew Linto (red.). The Cambridge Ancient History: The Augustan Empire, 43 B.C—A.D. 69. Vëll. 10. Cambridge University Press. fq. 545–585. ISBN 0521264308.
- Winnifrith, Tom J. (2002). Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania. London: Duckworth. ISBN 0-7156-3201-9.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Parthinët, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.