Iliri

Iliri (Illyrius / Illyriós / Illyri) është një emër i njohur në histori të ndryshme të gjetura në mitologjinë greke dhe mitologjinë ilire.

Në mitologjinë ilire dhe greke, emri i Ilirisë është etiologjikisht i lidhur me Ilirin, të birin e Kadmit dhe Harmonisë, i cili përfundimisht arriti ti bashkojë fiset ilire dhe udhëhoqi Ilirinë duke u bërë paraardhësi më i njohur i të gjithë ilirëve. Një version i mëvonshëm i mitit identifikon Polifemin dhe Galatean si prindër të Keltit, Galit dhe Ilirit.

Shkrimtarët e lashtë grekë përdorën emrin "Ilir" për të përshkruar popujt midis Liburnëve dhe Epirit. Në shekulli IV pes. shkrimtarët grekë i ndanë qartë njerëzit përgjatë bregut të Adriatikut nga ilirët, dhe vetëm në shekullin I të erës sonë "Iliria" u përdor si një term i përgjithshëm për të gjithë popujt përtej Adriatikut. Shkrimtarët antikë gjithashtu folën për "ilirët në kuptimin e ngushtë të fjalës"; Pomponius Mela (43 pas Krishtit) sipas të cilit ilirët në kuptimin striktë (stricto sensu) jetonin në veri të Taulantëve dhe Enkelejve, në bregun e Adriatikut; Plini Plaku përdori shprehjen "ilirët e quajtur siç duhet" ( Illyrii proprii/proprie dicti) për një popull të vogël në jug të Epidaurum, ose midis Epidaurumit (tani Cavtat) dhe Lissus (tani Lezhë). Në periudhën romake, Illyricum, një term që nënkuptonte një rajon më të gjerë se Iliria, u përdor për zonën midis Adriatikut dhe Danubit.

 

Iliri (Illyria -us ose ós)

Kadmi dhe Harmonia kishin këta fëmijë: Semele, Polidori, Autoni, Agave dhe Inoi. Djali i tyre më i vogël ishte Iliri. Sipas mitologjisë greke, Kadmi dhe Harmonia janë paraardhësit e familjes mbretërore ilire dhe tebane.

Kadmi dhe Harmonia

Sipas Bibliotekës, Iliri ishte djali më i vogël i Kadmit dhe Harmonisë i cili përfundimisht udhëhoqi Ilirinë dhe u bë paraardhësi i të gjithë popullit ilir. Iliri lindi në mënyrë specifike gjatë një ekspedite kundër ilirëve në anën e Enkelejve.

Polifemi dhe Galatea

 

 

Sipas Luftërave ilire të Apianit, Iliri ishte djali i cikllopit Polifemi dhe gruas së tij Galatea me vëllezërit Kelti dhe Gali. Fëmijët e Polifemit emigruan të gjithë nga Sicilia dhe sunduan mbi popujt e emëruar sipas tyre, Keltët, Ilirët dhe Galët. Kjo gjenealogji e veçantë ka shumë të ngjarë të jetë kompozuar nga themeluesit e lashtë grekë të Epidamnit ( Korintasve dhe Korcyranëve) dhe që gjendet në veprën e Apianit.

Iliri kishte gjashtë djem dhe tre vajza, emrat e të cilëve lidheshin me fise të veçanta ilire:

Bijtë

• Enkeleu - Encheleus (Εγχελέα) - Enkelejët
• Autariati - Autarieus (Αυταριέα) - Autariatët
• Dardani - Dardanus (Δάρδανον) - Dardanët
• Taulanti - Taulantas (Ταυλαντά) - Taulantët
• Perrebi Perrhaebus (Περραιβόν) - Perrebët
• Maedi - Maedus (Μαίδον) - Maedët

Vajzat

• Partha - Partho (Παρθώ) - Parthinët
• Daorsa - Daortho (Δαορθώ) - Daorsët
• Dasara - Dassaro (Δασσαρώ) - Dasaretët

Nipërit

• Panoni - Pannonius (i biri i Autariatit) - Panonët
• Paioni - Paonius - Paionët

Stërnipërit

• Skordisku - Scordiscus (i biri i Panonit) - Skordiskët
• Triballi - Triballus (i biri i Panonit) - Triballët

• Iliria
• Gali
• Kelti
• Galatea
• Ilirologjia
• Mitologjia
• Mitologjia ilire
• Mitologjia Greke
• Lista e fiseve antike ilire
• Lista e personaliteteve ilire

• Apollodorus; Hard, Robin (1999). The Library of Greek Mythology (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-283924-1.
• Cabanes, Pierre. (1988) Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant J.-C.). Paris: SEDES. Regard sur l’histoire, 65. ISBN 2718138416
• Ceka, Neritan. (2013) The Illyrians to the Albanians. Tirana: Migjeni. ISBN 9789928407467
• Grimal, Pierre; Maxwell-Hyslop, A. R. (1996). The Dictionary of Classical Mythology (në anglisht). Wiley-Blackwell. ISBN 0-631-20102-5.
• Lewis, D. M.; Boardman, John; Hornblower, Simon; Ostwald, M. (1994). The Cambridge Ancient History, Volume 6: The Fourth Century BC (në anglisht). Cambridge University Press.
• Wilkes, John J. (1995). The Illyrians (në anglisht). Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 0-631-19807-5.
• Zavalani, Tajar. (2015) History of Albania. Ed. by Robert Elsie, Bejtullah Destani. London: Centre for Albanian Studies. Albanian Studies, ISBN 9781507595671