Ilirë Albanët

Ata përmenden për të parën herë si ''Albanoi'' (greqisht: Αλβανοί) në shekullin II para erës sonë nga Ptolemeu, në hapësirën pas Dyrrahut brenda trevës së banuar më parë nga fisi i parthinëve. Mendohet të jenë i njëjti fis, me emërtimin e ri të përkthyer parthinoi=bardhinoi=albanoi. Qyteti kryesor i tyre ishe Albanopoli, që mendohet te jetë Zgërdheshi i Krujës. Në krahinën qëndrore të banuar prej albanëve ruhen ende toponime që lidhen me emrin e këtij fisi si: Arbana, fashat në rrethin e Tiranës, kroi Alban në afërsi të fshatit Zgërdhesh të rrethit të Krujës.

Në burimet historike të shek. XI Albanët përmenden nga Mihael Ataliati, historian dhe shkrimtar Bizantin, gjatë një kryengritje të tyre ndaj Konstantinopojës. Ne mesjetë, autorët Bizantinë kanë përdorur për të identifikuar shqiptarët, si termin ''Albanoi'' ashtu edhe atë ''Arbanitai''. Këta qenë emrat etnikë të shqiptarëve në mesjetë siç dëshmon fakti që u morën me vete nga shqiptarët e mërguar në Greqi (shek. XIII-XV) në formën arvanite, ndërsa në Itali (shek. XV-XVI) dhe në Dalmaci (shek. XVII) në formën arbëresh.

• Iliria
• Dardania
• Albanopoli
• Mbretëria e Ilirisë
• Lista e fiseve ilire

• Cabanes, Pierre. 1988: Les illyriens de Bardulis à Genthios (IVe–IIe siècles avant J.-C.). Paris: SEDES. 1988. = Regard sur l’histoire, 65. ISBN 2718138416
•  Ceka, Neritan. 2013: The Illyrians to the Albanians. Tirana: Migjeni. 2013. ISBN 9789928407467
• Gilkes, Oliver. 2009: Albania: An archaeological guide. London; New York: I. B. Tauris. 2013. ISBN 9781780760698
• Jacques, Edwin E. 2009: The Albanians: An ethnic history from prehistoric times to the present. Jefferson: McFarland. 2009. ISBN 9780786442386
•  Korkuti, Muzafer. 2013: Albania: Archaeological studies on the prehistory of Albania. Tirana: Academy of Sciences of Albania. 2013. ISBN 9789995610517
• S. & Puto, A. 1981: Stefanaq Pollo – Arben Puto: The history of Albania from its origins to the present day. Ass. by Kristo Frasheri, Skënder Anamali; transl. by Carol Wiseman, Ginni Hole. London: Routledge & Kegan. 1981. ISBN 071000365X
• Wilkes, John. 1992: The Illyrians. Oxford; Cambridge: Blackwell. 1992. = The Peoples of Europe, ISBN 0631146717
• Zavalani, Tajar. 2015: History of Albania. Ed. by Robert Elsie, Bejtullah Destani. London: Centre for Albanian Studies. 2015. = Albanian Studies, ISBN 9781507595671