ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤਟ ਤੋਂ 180 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹੁਗਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਖੱਬੇ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਕੋਲਕਾਤਾ (ਬੰਗਾਲੀ: কলকাতা) (ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ ਕਲਕੱਤਾ) ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ।
ਕੋਲਕਾਤਾ কলকাতা कोलकता | |
---|---|
ਉਪਨਾਮ: ਆਨੰਦ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਾਜਧਾਨੀ | |
ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
ਪ੍ਰਾਂਤ | ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ |
Division | ਪ੍ਰੇਜ਼ੀਡੇਨਸੀ |
ਜਿਲ੍ਹਾ | ਕੋਲਕਾਤਾ |
ਸਰਕਾਰ | |
• ਕਿਸਮ | Mayor–Council |
• ਬਾਡੀ | KMC |
• ਮੇਅਰ | Sovan Chatterjee |
• Sheriff | Ranjit Mallick |
• Police commissioner | Surajit Kar Purakayastha |
ਖੇਤਰ | |
• ਮਹਾਂਨਗਰ | 185 km2 (71 sq mi) |
• Metro | 1,886.67 km2 (728.45 sq mi) |
ਉੱਚਾਈ | 9 m (30 ft) |
ਆਬਾਦੀ (2011) | |
• ਮਹਾਂਨਗਰ | 44,86,679 |
• ਰੈਂਕ | 7th |
• ਘਣਤਾ | 24,000/km2 (63,000/sq mi) |
• ਮੈਟਰੋ | 1,41,12,536 |
• Metro rank | 3rd |
• Metropolitan | 1,46,17,882 (3rd) |
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ | Calcuttan |
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+05:30 (IST) |
ZIP code(s) | 7000 xx, 7001 xx |
ਏਰੀਆ ਕੋਡ | +91-33 |
ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | WB 01–79 |
UN/LOCODE | ।N CCU |
ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲੀ |
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | www |
ਕੋਲਕਾਤਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਅਤੇ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਬੰਦਰਗਾਹ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ 2 ਕਰੋੜ 29 ਲੱਖ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤਿਅੰਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਰੂਪ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਅਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਦੇ ਉਪਨਿਵੇਸ਼ਵਾਦ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ। ਅਜੋਕਾ ਕੋਲਕਾਤਾ ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਹਾਸ ਦੀ ਕਈ ਗਾਥਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਤੁਸੀ ਵਿੱਚ ਸਮੇਟੀ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਸਾਂਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਰੰਭਿਕ ਕੇਂਦਰ ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਚਾਣ ਮਿਲੀ ਹੈ ਉਥੇ ਹੀ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਮਵਾਦ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਗੜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਮਹਿਲਾਂ ਦੇ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਸਿਟੀ ਆਫ ਜਾਵੇ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੀ ਉੱਤਮ ਹਾਲਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੋਲਕਾਤਾ ਨੂੰ ਪੂਰਵੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਰਵੇਸ਼ ਦਵਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਲਮਾਰਗਾਂ, ਹਵਾਮਾਰਗ ਅਤੇ ਸੜਕ ਮਾਰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਭੱਜਿਆ ਵਲੋਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਕੇਂਦਰ, ਫੈਲਿਆ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵੰਡ ਕੇਂਦਰ, ਸਿੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰ, ਉਦਯੋਗਕ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਅਜਾਇਬਘਰ, ਚਿੜੀਆ ਘਰ, ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਤਾਰਮੰਡਲ, ਹਾਵਡ਼ਾ ਪੁੱਲ, ਕਾਲੀਘਾਟ, ਫੋਰਟ ਵਿਲਿਅਮ, ਵਿਕਟੋਰਿਆ ਮੇਮੋਰਿਅਲ, ਵਿਗਿਆਨ ਨਗਰੀ ਆਦਿ ਮੁੱਖ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁਗਲੀ ਨਦੀ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਅਕਸਰ ਸਾਰਾ ਜੂਟ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ ਮੋਟਰਗੱਡੀਆਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ, ਸੂਤੀ - ਬਸਤਰ ਉਦਯੋਗ, ਕਾਗਜ - ਉਦਯੋਗ, ਵੱਖਰੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਇੰਜੀਨਿਅਰਿੰਗ ਉਦਯੋਗ, ਜੁੱਤਾ ਤਿਆਰ ਕਰਣ ਦੇ ਕਾਰਖਾਨੇ, ਹੋਜ਼ਰੀ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਚਾਹ ਵਿਕਰੀ ਕੇਂਦਰ ਆਦਿ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਪੂਰਵਾਂਚਲ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਣ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਾਣਿਜਿਕ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਜਿਆਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕੋਲੀਕਾਤਾ (ਬੰਗਾਲੀ কলিকাতা) [ˈkɔlikat̪a] ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ਰੱਖਿਆ ਗਇਆ ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬਾਕੀ ਦੋ ਦੇ ਨਾਂ ਸੁਤਾਨੁਤੀ ਅਤੇ ਗੋਬਿੰਦਾਪੁਰ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਨਾਂ ਸਬੰਧੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਨ-
ਪਰ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ, ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਜਾਂ ਕੋਲਿਕਾਤਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 2001 ਤੱਕ ਇਸਦਾ ਅਧਿਕਾਰਿਕ ਨਾਂ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀਕਰਣ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਲਕੱਤਾ ਸੀ। ਜਿਸਨੂੰ ਬੰਗਾਲੀ ਉਚਾਰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਕੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਇਆ।
This article uses material from the Wikipedia ਪੰਜਾਬੀ article ਕੋਲਕਾਤਾ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ਇਹ ਸਮੱਗਰੀ CC BY-SA 4.0 ਹੇਠ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਣ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਦੱਸਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki ਪੰਜਾਬੀ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.